Theorie/hypothese/model/verklaring

Jajaja

Beste wsf-ers...

is er ergens op dit forum misschien een beetje duidelijk overzicht te vinden van wat bepaalde wetenschappelijke 'termen' nou inhouden.

Het valt me namelijk op dat er op veel verschillende manieren gebruik wordt gemaakt van woorden als 'theorie' en 'stelling' en 'model' of 'verklaring'. wanneer is iets wetenschappelijk bewezen, en wanneer is het nog theorie, of is een theorie al wetenschappelijk bewezen? hoe zit dat nou precies?? ik weet het niet meer....

is de relativiteitstheorie een theorie of model of een verklaring? en de evolutietheorie? dat is toch nog niet onomstotelijk vastgesteld... het is mij een beetje onduidelijk allemaal.

alvast bedankt he.

ypsilon

Ik ga proberen een antwoordje te geven.

Eerst en vooral: geen van die termen zegt in feite iets over juist, fout, waar, onwaar, correct of incorrect.

Elke wetenschappelijke theorie poogt om een model te zijn voor iets in de werkelijkheid. Een theorie probeert daarom te verklaren wat we nu observeren, en te voorspellen wat we in de toekomst zullen waarnemen (van die werkelijkheid).

In de meest eenvoudige versie begin je met een bepaalde vraag of observatie. Aan de hand daarvan stel je een hypothese op. Die ga je testen aan de hand van een experiment. Een theorie is het ruimere verhaal dat een aantal (bevestigde) hypothesen samenbrengt. Uit die theorie vallen dan nieuwe hypothesen (of predicties) af te leiden, die op hun beurt getest worden. Indien zo'n hypothese weerlegd wordt, moet de theorie mogelijk aangepast of verworpen worden. Dat betekent dus dat zowel een theorie als een hypothese onjuistheden kunnen bevatten.

De relativiteitstheorie verklaart dus een aantal observaties. Er zijn voorspellingen (hypothesen dus) uit afgeleid die juist bleken. Het is dus een model voor de werkelijkheid. Ook de evolutietheorie bevat een groot aantal hypothesen, waarvan er vele experimenteel bevestigd zijn. De evolutietheorie is eveneens een model voor de werkelijkheid, dat verklaart wat wij zien. Sommigen menen dat er zaken zijn in de evolutietheorie die niet bewezen zijn of kunnen worden. Dat doet niets aan de status van theorie.

qrnlk

Marko

Jajaja schreef:Beste wsf-ers...

is er ergens op dit forum misschien een beetje duidelijk overzicht te vinden van wat bepaalde wetenschappelijke 'termen' nou inhouden.

Het valt me namelijk op dat er op veel verschillende manieren gebruik wordt gemaakt van woorden als 'theorie' en 'stelling' en 'model' of 'verklaring'. wanneer is iets wetenschappelijk bewezen, en wanneer is het nog theorie, of is een theorie al wetenschappelijk bewezen? hoe zit dat nou precies?? ik weet het niet meer....

Een beknopte beschrijving vind je bij de regels, onder het kopje "de wetenschappelijke methode".

Verder geldt, dat het voor het zijn van een theorie niet uitmaakt of ze al "bewezen" is. In feite kún je een theorie ook niet bewijzen, want je weet nooit 100% zeker of er niet een situatie is waarin die theorie niet geldt. Sterker nog, bij het opstellen van een theorie proberen mensen in eerste instantie toch allerlei versimpelingen in te bouwen. Een theorie is dus een versimpelde of geïdealiseerde beschrijving van een bepaald fenomeen, bijvoorbeeld de zwaartekracht, licht, of het ontstaan van soorten.

Voor sommige omstandigheden kan zo'n theorie heel goed overeenkomen met wat je meet (waarneemt). De theorie is dan dus goed genoeg om de waarnemingen te beschrijven. Dat wil helemaal niet zeggen dat de theorie helemaal goed is, of helemaal compleet. Zo kun je met de wetten van Newton (ook afkomstig uit een theorie), heel goed beschrijven wat er gebeurt als er een appel uit een boom valt, maar voor verschijnselen die bij hoge snelheden (dicht bij de lichtsnelheid) gebeuren is de theorie niet geschikt.

Voor een groot gedeelte van de waarnemingen is ze echter wél geschikt, en daarom is het een bruikbare theorie.

De reden dat het een theorie is, is dat er mogelijkheden zijn om de theorie te testen. Je kunt een experiment opzetten, en aan de hand van de theorie kun je vantevoren een uitspraak doen wat er uit dat experiment zou moeten komen. Vervolgens kun je het experiment uitvoeren en controleren of de uitkomst daarmee overeenkomt. Als dat zo is, dan was de theorie dus in ieder geval voor een deel correct.

Een model is een versimpelde beschrijving van een bepaalde situatie, of een bepaald object. Je gebruikt een model om een bepaalde theorie toe te passen op zo'n situatie. Bij het maken van een model probeer je alle belangrijke zaken mee te nemen, en je laat allerlei dingen die minder belangrijk zijn, en die de berekeningen alleen maar onnodig moeilijk maken, weg.

Als we teruggaan naar de appel die uit de boom valt, en we willen dat beschrijven met de wetten van Newton, dan hoeven we geen rekening te houden met het feit of de appel rood is, en verder gaan we aannemen dat de precieze vorm niet zo belangrijk is (we stellen de appel voor als een bol met een bepaalde grootte, of zelfs als een punt zonder afmeting), en zo laten we alle dingen weg waarvan we denken dat ze voor het vallen niet zo belangrijk zijn, of waarvan we weten dat ze zwaartekrachtswetten er toch niets over zeggen.

Uiteindelijk hebben we dan een bol, of een punt, met een bepaalde massa, die naar de Aarde (ook een bol met een bepaalde massa), beweegt. We kennen de twee massa's, we weten de afstand ertussen, meer hebben we niet nodig. Hiermee kunnen we berekenen hoe snel de appel zou vallen, hoe hard hij op de grond komt, enzovoort enzovoort.

Door dus een model te maken van een situatie kunnen we theorieën toepassen om een waarneming te beschrijven.

is de relativiteitstheorie een theorie of model of een verklaring? en de evolutietheorie? dat is toch nog niet onomstotelijk vastgesteld... het is mij een beetje onduidelijk allemaal.

De relativiteitstheorie is dus een theorie, en ook een verklaring, want iedere theorie is een verklaring. Zo ook de evolutietheorie: Het is een verklaring voor het feit dat er zoveel verschillende soorten op Aarde zijn, en geweest zijn. En aangezien je aan de hand van de evolutietheorie uitspraken kunt doen over de uitkomst van een experiment, en daarmee de theorie kunt controleren, is het een wetenschappelijke theorie.

Jajaja

Harstikke bedankt... het is me weer helemaal duidelijk.

het enige waar ik nog mee zit is, wanneer een theorie dan echt voor waarheid doorgaat, en wanneer niet. oftewel wanneer een theorie echt geaccepteerd is, en wanneer niet. Hoe kan je dit weten? Of valt dit niet te zeggen en is het gewoon puur afhankelijk van welke en hoeveel mensen zich achter een bepaalde theorie scharen?

Raul

Interessant topic.

Ik ga later een klein stukje citeren vanuit het boek "A Brief History of Time" geschreven door opvolger van Einstein: Stephen Hawking, waarin hij uitlegt wanneer is een theorie wetenschappelijk. Dat boek heb ik nu niet (uitgeleend) maar hij had het zo -als ik me niet vergis- over stelling die iets verklaart en die ook iets kan voorspellen.

Opvolger van Einstein?

Hawking is na A Brief History of Time door het grote publiek gebombardeerd tot opvolger van Einstein. Hij is de bekendste levende wetenschapper op deze ...

http://www.vub.ac.be/boerplato/archief/scriptie4.html

Marko

Jajaja schreef:Harstikke bedankt... het is me weer helemaal duidelijk.

het enige waar ik nog mee zit is, wanneer een theorie dan echt voor waarheid doorgaat, en wanneer niet.

Een wetenschappelijke theorie gaat nooit voor waarheid door. Je kunt immers nooit weten of een theorie helemaal goed is. Zelfs als een theorie al duizend keer in overeenstemming is gebleken met de waarneming, dan kun je van te voren nog niet met zekerheid voorspellen dat dat de 1001e keer ook zo zal zijn (we kunnen immers niet in de toekomst zien). Het enige moment dat je zekerheid hebt is wanneer een theorie fout is. Maar, zoals ik al zei, ook foute theorieën hebben hun nut en worden daarom, door de wetenschappelijke wereld in ieder geval, geaccepteerd.

oftewel wanneer een theorie echt geaccepteerd is, en wanneer niet. Hoe kan je dit weten?

Als ze onderwezen wordt op een universitaire opleiding mag je ervan uitgaan dat het binnen de wetenschappelijke wereld aanvaard is. Als het op een middelbare school wordt onderwezen mag je daar ook vanuit gaan, maar moet je je wel bedenken dat er waarschijnlijk iets meer achtersteekt. Als iets niet wordt onderwezen op de middelbare school, maar wel op een universiteit, dan is er wat aan de hand: Ofwel is het bijzonder taaie kost en niet echt belangrijk als algemene kennis, of er liggen bepaalde politieke redenen aan ten grondslag.

Of valt dit niet te zeggen en is het gewoon puur afhankelijk van welke en hoeveel mensen zich achter een bepaalde theorie scharen?

Dat laatste zeker niet, want wetenschap wordt niet met stemmen bepaald. Dat is ook niet nodig, want wat je ook van een theorie vindt, of die theorie wel of niet in overeenstemming is met het experiment verandert daar niet door.

Raul schreef:Interessant topic.

Ik ga later een klein stukje citeren vanuit het boek "A Brief History of Time" geschreven door opvolger van Einstein: Stephen Hawking, waarin hij uitlegt wanneer is een theorie wetenschappelijk. Dat boek heb ik nu niet (uitgeleend) maar hij had het zo -als ik me niet vergis- over stelling die iets verklaart en die ook iets kan voorspellen.

Precies wat hiervoor dus al is aangegeven. Maar ik ben blij dat Hawking het daarmee eens is.

biorsin

Zoeken functie is zeker handig want ik had ook zo een vraag over feite.

Wat is dan een feite vanuit een wetenschappelijke point of view?

De aarde is rond (is niet plat): is dit een wetenschappelijke feite of een wetenschappelijke theorie?

Wetenschapsforum

Laatste berichten

Nieuwsberichten

Theorie/hypothese/model/verklaring

Theorie/hypothese/model/verklaring

Re: Theorie/hypothese/model/verklaring

Re: Theorie/hypothese/model/verklaring

Re: Theorie/hypothese/model/verklaring

Re: Theorie/hypothese/model/verklaring

Re: Theorie/hypothese/model/verklaring

Re: Theorie/hypothese/model/verklaring

Re: Theorie/hypothese/model/verklaring