Sorry Math en andere posters, ik had zo lang zitten puzzelen op mijn post dat de sessie blijkbaar reeds verlopen was.
Ik heb inderdaad veel nagedacht over onderwijs. De reden daarvoor is een persoonlijke: na een flitsende start (natuurkunde olympiade zie boven en gedeeld (op cijfers
) beste propedeuse student natuurkunde RUG 90/91) is mijn "onderwijscarriere" op de universiteit zodanig uit de rails geschoten dat ik ongeveer zeven jaar nodig heb gehad om weer op te krabbelen. Nu ben ik de eerste om toe te geven dat mijn persoonlijkheid en omgevingsfactoren daartoe bijdroegen maar ik heb ook zo goed en zo kwaad als dat gaat proberen te analyseren hoe die factoren combineerden met het onderwijs om tezamen een bepaalde neergaande spiraal te creëren. Mijn voornaamste motivatie is daarin om te voorkomen dat dit ook anderen moet overkomen.
Nu ruim twaalf jaar na mijn "zwart Nieuwjaar" zijn de sporen in mijn denken redelijk geconvergeerd naar bepaalde conclusies. Schoolsheid zoals omschreven in combinatie met een persoonlijkheid die zich niet goed handhaaft in de concrete schoolomgeving wat betreft de omgang met leeftijdgenoten en zich daarom op school instelt op het lesprogramma en dat wat de leraren gewenst vinden, leidt tot ongewenst leergedrag. In feite moet je dan niet meer spreken van leren maar van produceren van cijfers en kritiekloze aandacht. Dit zal op termijn een internalisering van de schoolsheid tot gevolg hebben en wanneer deze cyclus niet doorbroken wordt zal deze kunnen leiden tot overspannenheid en uiteindelijk een psychische "uitbranding".
Dan begrijpen jullie misschien waarom ik er zo op gebrand ben om factoren die kunnen leiden tot een "cijferproductiehouding" en die hun origine hebben in het denken vanuit een lesprogramma uit te vlakken. Nu ben ik toevallig iemand die als een kolenmijnerskanarie het slechtste om kan gaan met een bepaalde verstikkende invloed maar dat wil niet zeggen dat deze druk ook geen invloed heeft op anderen en hen misschien wel belemmert om meer uit zichzelf te halen.
Het is een voor de hand liggend idee om dan te zeggen: "Ok, we halen degenen die hier gevoelig voor zijn eruit en geven hen aparte begeleiding." Het probleem is dat je deze personen moet zien op te sporen die ogenschijnlijk heel normaal tot zeer goed presteren, die zelf geen besef hebben van het probleem evenmin als hun leraren en die ook niet openstaan voor hulp. Ik weet zeker dat ik me met hand en tand had geweerd tegen iedereen die kritische vragen zou stellen over mijn geborgenheid in het schoolsysteem. Als je alleen bijzondere aandacht zou schenken aan een dergelijke leerling zou dit op zich al het ongewenste verdrag versterken. In feite is de rol van "studiebol" het onmiskenbare voorbeeld van de zelfversterkende werking van speciale aandacht die niet gericht is op een wegnemen van de oorzaak.
Mijn stelling is dat iedere effectieve behandeling van dit probleem van overnemen van schoolsheid uiteindelijk uitkomt bij het wegnemen van de oorzaak en dat heeft mij geleid tot de verander-ideëen zoals ik die in mijn eerdere post heb neergezet. Deze ideëen kunnen naar mijn mening gaandeweg worden uitgewerkt vanuit kleinere voortrekkerscholen naar grotere scholen en hoeven niet als idee van bovenaf ineens op het hele onderwijs te worden losgelaten. Mijn tweede stelling is dat uiteindelijk deze ingreep voor iedere leerling positief is en daarom zich over iedere vorm van onderwijs kan uitbreiden waarin het belang van de leerling voorop staat en niet het belang van het behalen van voorspelbare resultaten waarbij het niet uitmaakt hoevelen er afvallen zoals bijvoorbeeld een training voor commando's zich kan permitteren.
Het is niet dat het huidige schoolsysteem niet al veel beter is dan de systemen van nog maar vijftig jaar geleden met een veel strakkere regimentering dan nu, maar zodra je een probleem geïdentificeerd hebt en een mogelijke oplossing kun je werken aan een verdere verbetering die waarschijnlijk voor je concurrentiepositie als gemeenschap van levensbelang zal zijn en daarom grote inspanning rechtvaardigt. Vijftig jaar geleden zou een persoonlijkheid als de mijne in Nederland het misschien wel niet eens hebben geschopt tot productiviteit, net zoals een persoon met een lichamelijke handicap vijftig jaar terug een veel mindere kans had om op een volwaardige manier mee te draaien in de maatschappij dan nu. Een maatschappij heeft er ook duidelijk belang bij wanneer een groter deel van het potentieel aan mensen kan worden benut. Mijn ervaring geeft me de motivatie om te kijken of het niet nog beter kan en om in ieder geval het bewustzijn er in te houden hoe belangrijk onderwijs eigenlijk is en dat het niet zo vanzelfsprekend is dat het altijd goed loopt.
Wie zet er in op een sterke verbetering van ons onderwijs in twintig jaar?
