Waarom geloven in 'vrije wil' belangrijk kan zijn...

Moderator: Rhiannon

Gebruikersavatar
Berichten: 1.820

Waarom geloven in 'vrije wil' belangrijk kan zijn...

Mensen die niet geloven in vrije wil (determinisme) blijken minder behulpzaam en agressiever te zijn dan mensen die er wél in geloven...
Laypersons' belief in free will may foster a sense of thoughtful reflection and willingness to exert energy, thereby promoting helpfulness and reducing aggression, and so disbelief in free will may make behavior more reliant on selfish, automatic impulses and therefore less socially desirable. Three studies tested the hypothesis that disbelief in free will would be linked with decreased helping and increased aggression. In Experiment 1, induced disbelief in free will reduced willingness to help others. Experiment 2 showed that chronic disbelief in free will was associated with reduced helping behavior. In Experiment 3, participants induced disbelief in free will caused participants to act more aggressively than others. Although the findings do not speak to the existence of free will, the current results suggest that disbelief in free will reduces helping and increases aggression.
Prosocial Benefits of Feeling Free: Disbelief in Free Will Increases Aggression and Reduces Helpfulness, Personality and Social Psychology Bulletin, Vol. 35, No. 2,260-268 (2009)

Dido
Ik ben niet jong genoeg om alles te weten...
-Oscar Wilde-

Gebruikersavatar
Berichten: 662

Re: Waarom geloven in 'vrije wil' belangrijk kan zijn...

Ik snap de opzet van hun studie niet goed. Maar deze noot in het artikel maakt me wel wat skeptisch over de hele zaak:
We are grateful for a grant from the Templeton Foundation.
Een geldschieter wiens ideologie toch bijzonder goed aansluit bij het resultaat van deze studie.

En zelf snap ik eigenlijk ook niet goed wat vrije wil is.

Addendum: En hopen dat het nu lukt zonder enkele dubbelposts want dit is al de derde keer dat ik probeer mijn reply erdoor te krijgen.

Gebruikersavatar
Berichten: 1.820

Re: Waarom geloven in 'vrije wil' belangrijk kan zijn...

Ik snap de opzet van hun studie niet goed. Maar deze noot in het artikel maakt me wel wat skeptisch over de hele zaak
Wat bedoel je precies?

Zo'n onderzoek is helemaal niet vreemd voor de sociale psychologie. Onderzoek van moreel gedrag, prosociaal gedrag ed. zijn daar zowat schering en inslag (althans, toch bij enkele van zulke onderzoekers :eusa_whistle: )
Een geldschieter wiens ideologie toch bijzonder goed aansluit bij het resultaat van deze studie.
Dit is inderdaad een reden om extra voorzichtig te zijn, al betekent het niet automatisch dat het dan om een frauduleus onderzoek gaat. De resultaten liggen trouwens in dezelfde lijn van vorig onderzoek, zoals ééntje van Vohs, waarnaar de auteur ook verwijst. Dit onderzoek van 2008 stelde het volgende:
Does moral behavior draw on a belief in free will? Two experiments examined whether inducing

participants to believe that human behavior is predetermined would encourage cheating. In Experiment 1, participants read either text that encouraged a belief in determinism (i.e., that portrayed behavior as the consequence of environmental and genetic factors) or neutral text. Exposure to the deterministic message increased cheating on a task in which participants could passively allow a flawed computer program to reveal answers to mathematical problems that they had been instructed to solve themselves. Moreover, increased cheating behavior was mediated by decreased belief in free will. In Experiment 2, participants who read deterministic statements cheated by overpaying

themselves for performance on a cognitive task; participants who read statements endorsing free will did not. These findings suggest that the debate over free will has societal, as well as scientific and theoretical, implications.
The value of believing in free will (Vohs, 2008)
En zelf snap ik eigenlijk ook niet goed wat vrije wil is.
Dat beschrijft dezelfde auteur in een ander artikel:
Another approach to understanding what people mean by free will is to have participants rate how free a stimulus person’s actions are. Stillman, Sparks, Baumeister, and Tice (2006) had participants rate scenarios that varied systematically along several dimensions. Participants rated people’s actions as freest when their choices were made after conscious deliberation, when their actions went against external pressure rather than going along with it, and when people acted against their short-term self-interest. Thus conscious, rational choice and self-control seem to be integral parts of what people perceive as free. When people wrote autobiographical accounts of their own acts that felt free or unfree, pursuing long-term personal goals was central to the feeling of freedom. The difference suggests that people see free will in others as useful for restraining their socially undesirable impulses, but in themselves they see free will in the sustained pursuit of (enlightened) self-interest. As

Dennett (1984, 2003) has argued, free will is hardly worth having unless it helps you get something you want.

...

Let me focus briefly on two of the most important phenomena that are associated with the concept of free will: self-control and rational intelligent choice. The cultural-animal argument has the following assumptions. First, self-control and smart choice are much more highly developed in humans than in other animals and thus are among the most distinctively human traits.

Second, these traits are highly conducive for living in a cultural society. Third, these traits are probably interrelated in the sense of sharing some inner processes and mechanisms, which suggests that one evolved first and the other piggy-backed on the first one’s system.
Free will in scientific psychology (Baumeister)

Er wordt trouwens geen uitspraak gedaan over het gegeven of 'vrije wil' wel of niet zou bestaan. Enkel over wat het wel of niet geloven erin voor effect zou kunnen hebben.

Voor de geïnteresseerden... de studie kan je lezen in bijlage.

Dido
Bijlagen
baumeisteretal2009.pdf
(120.43 KiB) 341 keer gedownload
Ik ben niet jong genoeg om alles te weten...
-Oscar Wilde-

Gebruikersavatar
Berichten: 366

Re: Waarom geloven in 'vrije wil' belangrijk kan zijn...

Eerlijk gezegd geloof ik niet in vrije wil, maar ik realiseer me ook dat determinisme niet betekent dat alles te voorspellen is. Daarover zijn al vele topics in theorieontwikkeling geweest. Tevens geloof ik dat iedereen verantwoordelijk is voor zijn eigen gedrag (ook onder invloed en/of met een stoornis), dus ik hoop dat ik dan toch niet pas in de beschreven groep van lieden die niet in vrije wil geloven. :eusa_whistle:

Berichten: 751

Re: Waarom geloven in 'vrije wil' belangrijk kan zijn...

Raar dat vaak de suggestie wordt gewekt dat vrije wil niet bestaat. Vanwaar dan de wil bij sommigen om op dit bericht te reageren? Indien men beweert dat dit het gevolg is van pure chemie, hoe verklaar je dan de richting van die wil, bijvoorbeeld om wel of niet te reageren? Hebben stoffen zelf een bewustzijn en de mogelijkheid om te kiezen? Dat lijkt me zeer onwaarschijnlijk.
De juiste vraag is de vraag die uit objectiviteit geboren wordt.

Gebruikersavatar
Berichten: 366

Re: Waarom geloven in 'vrije wil' belangrijk kan zijn...

Ervan uitgaande dat de moderator deze discussie afsplitst naar een relevant topic in een relevant forum:

Waarom vliegt een vliegje naar een lamp toe in het donker?

Waarom heeft een man die zich met zijn volle bewustzijn heeft laten steriliseren nog steeds zin in sex?

Beide voorbeelden zijn het resultaat van het klakkeloos volgen van programma's terwijl er sprake is van volledige vrijheid.

Waar die programma's vandaan komen en hoe ze kunnen veranderen is weer een andere discussie. (Een discussie die bijvoorbeeld reclamemakers en politici overigens zeer interessant zullen vinden)

Het is met laboratorium onderzoek aangetoond dat een zogenaamd bewuste beslissing al gemaakt is VOORDAT het bewustzijn op de hoogte is gebracht. Het gaat dan om milliseconden, waardoor het individu er van overtuigd is dat het toch echt een bewuste beslissing was.

Er is dus zeer zeker sprake van vrijheid, maar onderschat de onderliggende programma's (nature/nurture) niet...

Gebruikersavatar
Berichten: 662

Re: Waarom geloven in 'vrije wil' belangrijk kan zijn...

Dido schreef:Wat bedoel je precies?

Zo'n onderzoek is helemaal niet vreemd voor de sociale psychologie. Onderzoek van moreel gedrag, prosociaal gedrag ed. zijn daar zowat schering en inslag (althans, toch bij enkele van zulke onderzoekers :eusa_whistle: )

Dit is inderdaad een reden om extra voorzichtig te zijn, al betekent het niet automatisch dat het dan om een frauduleus onderzoek gaat. De resultaten liggen trouwens in dezelfde lijn van vorig onderzoek, zoals ééntje van Vohs, waarnaar de auteur ook verwijst. Dit onderzoek van 2008 stelde het volgende:

The value of believing in free will (Vohs, 2008)

Dat beschrijft dezelfde auteur in een ander artikel:

Free will in scientific psychology (Baumeister)

Er wordt trouwens geen uitspraak gedaan over het gegeven of 'vrije wil' wel of niet zou bestaan. Enkel over wat het wel of niet geloven erin voor effect zou kunnen hebben.

Voor de geïnteresseerden... de studie kan je lezen in bijlage.

Dido
Dan volg ik nog steeds niet, want de begrippen zelfcontrole en rationeel intelligente beslissing zijn nogal vaag. Eerlijk gezegd lijken ze me nogal cirkelvormig, vooral zelfcontrole.

Wat betekent het juist dat een wil vrij is? En wanneer is een wil dat niet?
Indien men beweert dat dit het gevolg is van pure chemie, hoe verklaar je dan de richting van die wil, bijvoorbeeld om wel of niet te reageren? Hebben stoffen zelf een bewustzijn en de mogelijkheid om te kiezen? Dat lijkt me zeer onwaarschijnlijk.
Waarom is een bewustzijn vereist om te kunnen kiezen tussen wel of niet reageren?

Gebruikersavatar
Berichten: 1.820

Re: Waarom geloven in 'vrije wil' belangrijk kan zijn...

Het is met laboratorium onderzoek aangetoond dat een zogenaamd bewuste beslissing al gemaakt is VOORDAT het bewustzijn op de hoogte is gebracht. Het gaat dan om milliseconden, waardoor het individu er van overtuigd is dat het toch echt een bewuste beslissing was.
Je hebt het vermoedelijk over deze studie van 2008: Unconscious determinants of free decisions in the human brain, Nature Neuroscience April 13th, 2008..

De beschrijving van de studie heb ik teruggevonden op Sciencedaily. En daaruit blijkt dat we toch een beetje moeten nuanceren... Blijkbaar is het niet zo dat de hersensignalen een perfect verband geven met het eindresultaat. Met andere woorden: datgene wat de hersensignalen voorspellen, blijkt niet altijd overeen te komen met de uiteindelijke beslissing.
This unprecedented prediction of a free decision was made possible by sophisticated computer programs that were trained to recognize typical brain activity patterns preceding each of the two choices. Micropatterns of activity in the frontopolar cortex were predictive of the choices even before participants knew which option they were going to choose. The decision could not be predicted perfectly, but prediction was clearly above chance. This suggests that the decision is unconsciously prepared ahead of time but the final decision might still be reversible.
Dus is hiermee niet aangetoond dat vrije wil niet bestaat. De auteurs van de studie besluiten blijkbaar als volgt:
In contrast, Haynes and colleagues now show that brain activity predicts -- even up to 7 seconds ahead of time -- how a person is going to decide. But they also warn that the study does not finally rule out free will: "Our study shows that decisions are unconsciously prepared much longer ahead than previously thought. But we do not know yet where the final decision is made. We need to investigate whether a decision prepared by these brain areas can still be reversed."
Deze zaken sluiten ook mooi aan bij een ander onderzoek en hypothese (Journal of Consciousness Studies, Volume 6, Numbers 8-9, 1999 , pp. 47-57(11)):
I have taken an experimental approach to this question. Freely voluntary acts are preceded by a specific electrical change in the brain (the ‘readiness potential', RP) that begins 550 ms before the act. Human subjects became aware of intention to act 350-400 ms after RP starts, but 200 ms. before the motor act. The volitional process is therefore initiated unconsciously. But the conscious function could still control the outcome; it can veto the act. Free will is therefore not excluded. These findings put constraints on views of how free will may operate; it would not initiate a voluntary act but it could control performance of the act. The findings also affect views of guilt and responsibility. But the deeper question still remains: Are freely voluntary acts subject to macro-deterministic laws or can they appear without such constraints, non-determined by natural laws and ‘truly free'? I shall present an experimentalist view about these fundamental philosophical opposites.
Dit onderzoek dateert van 1999, dus duidelijk voor het bovenvermelde onderzoek dat hersensignalen detecteert zo'n 8 sec. voor de beslissing wordt genomen. Maar in die periode (voor 2008) was er al sprake van die 'readiness potential', dat eveneens was aangetoond via onderzoek. In se denk ik dat dit 2de onderzoek van 1999 én het besluit ervan evengoed nu nog kan gelden. En daarmee is dus 'vrije wil' niet uitgesloten...
Er is dus zeer zeker sprake van vrijheid, maar onderschat de onderliggende programma's (nature/nurture) niet...
En daarmee ben ik het roerend eens... Vrijheid, naast onderliggende programma's die een sterke invloed uitoefenen. Of dit ook de objectieve realiteit is, is weer een andere zaak. De discussie is al heel lang bezig en met de huidige stand van de wetenschap is de vraag blijkbaar nog niet op te lossen...

Dido
Ik ben niet jong genoeg om alles te weten...
-Oscar Wilde-

Gebruikersavatar
Berichten: 366

Re: Waarom geloven in 'vrije wil' belangrijk kan zijn...

Dank voor je literatuuronderzoek.

Als ik mezelf een dag probeer te observeren, dan kom ik tot de conclusie dat het meeste gedrag op de automatische piloot gaat en de meeste gedachten ook. Het valt niet mee om altijd bewust te zijn. En dat is maar goed ook, anders word je gek. En ook al stap je heel bewust op de fiets; weet je precies wat je aan het doen bent tijdens het fietsen of wordt het fietsen gewoon door het onderbewustzijn geregeld?

Monniken die zich van jongs af aan in Zen meditatie hebben getraind kunnen op commando volledig bewust worden en zijn dit ook het groitste gedeelte van de dag. Ook dat is met hersenscans aangetoond.

Maar dan nog: ook als we volledig bewust een logische afweging maken en dit vervolgens ten uitvoer brengen, dan nog is het een hersenactiviteit. 100% deterministisch en 100% onvoorspelbaar.

Berichten: 751

Re: Waarom geloven in 'vrije wil' belangrijk kan zijn...

Squawk schreef:Waarom vliegt een vliegje naar een lamp toe in het donker?

Waarom heeft een man die zich met zijn volle bewustzijn heeft laten steriliseren nog steeds zin in sex?

Beide voorbeelden zijn het resultaat van het klakkeloos volgen van programma's terwijl er sprake is van volledige vrijheid.
Nee, de twee voorbeelden hebben mijns inziens niets met vrije wil te maken. Als een man zich echter omwille van zijn zin in sex heeft laten steriliseren om verwekking van kinderen te voorkomen, is dat wel een voorbeeld van vrije wil. Duidelijk niet van programmering.
Het is met laboratorium onderzoek aangetoond dat een zogenaamd bewuste beslissing al gemaakt is VOORDAT het bewustzijn op de hoogte is gebracht. Het gaat dan om milliseconden, waardoor het individu er van overtuigd is dat het toch echt een bewuste beslissing was.
Het is reductionistisch onderzoek waarbij niet is uitgegaan van de mens als functionerend geheel. Er werd tussen opwekking en verwerking van een beslissing een 'tap' aangebracht. Op grond daarvan beredeneren dat een mens in wezen slechts een automaat is overgeleverd aan onwillekeurige impulsen, is tendentieus.
De juiste vraag is de vraag die uit objectiviteit geboren wordt.

Berichten: 751

Re: Waarom geloven in 'vrije wil' belangrijk kan zijn...

Wat betekent het juist dat een wil vrij is? En wanneer is een wil dat niet?
Er bestaat geen onvrije wil. De keuze tot actie: iets opzetten, beginnen, starten wat nog niet is, of de keuze om dit alles achterwege te laten, kan alleen worden gedaan als de wil vrij vrij is om dit te kunnen doen.
Waarom is een bewustzijn vereist om te kunnen kiezen tussen wel of niet reageren?
Hoe kan er anders beredeneerd gekozen worden tussen wel of niet reageren?

Je kunt toch moeilijk volhouden dat willekeurige chemische impulsen het er op aan laten komen of je zult reageren of niet. Hoe verklaar je dan de postings met tekst betreffende dit onderwerp. Zijn die ook een gevolg van onwillekeurige chemische impulsen? Hoe kunnen die dan begrijpbaar zijn voor een ander. Er zou volgens mij van totale chaos sprake moeten zijn.
De juiste vraag is de vraag die uit objectiviteit geboren wordt.

Gebruikersavatar
Berichten: 366

Re: Waarom geloven in 'vrije wil' belangrijk kan zijn...

Wat il bedoel met het voorbeeld van de man die zich heeft laten steriliseren is dat hij niet vrij is om te besluiten geen sex meer te willen. Kennelijk beseft hij dat zelf ook, vandaar zijn beslissing.

Er is zoals gezegd vrijheid in de zin dat niets of niemand van buiten jou kan tegenhouden om een beslissing te maken. Het gaat mij meer om de definitie van 'wil'. Als je kijkt naar het filmpje van 'big dog' op youtube, dan zie je dat deze robot niet 'wil' vallen als ze hem proberen omver te trappen. Die 'wil' is dus net als bij mens en dier programmeerbaar en zeer zeker niet het gevolg van willekeurige chrmische processen.

Onze programma's worden gevormd door de evolutie en door onze (vroege) ervaringen.

Ons gedrag is dus niet willekeurig en ook niet voorspelbaar, maar wel gewoon het resultaat van het activeren van een neuraal netwerk, hetgeen goed valt na te bootsen op beperkte schaal, getuige big dog. En de mogelijkheden nemen alleen maar toe.

Gebruikersavatar
Berichten: 662

Re: Waarom geloven in 'vrije wil' belangrijk kan zijn...

Er bestaat geen onvrije wil. De keuze tot actie: iets opzetten, beginnen, starten wat nog niet is, of de keuze om dit alles achterwege te laten, kan alleen worden gedaan als de wil vrij vrij is om dit te kunnen doen.
Vergelijk even zwavelzuur en een mens. Zwavelzuur kan kiezen tussen niet reageren en reageren met silica, maar is fysisch 'voorgeprogrammeerd' niet te reageren. Een mens kan kiezen tussen x en y maar is fysisch voorgeprogrammeerd x te doen. Alleen is deze programmering bij de mens niet meer zo lineair maar een bijzonder complexe functie van allerlei variabelen. Wat de mens dus doet wordt vaak contextafhankelijk en vereist een uitgebreide dataset om te voorspellen.

Dat, natuurlijk, zonder quantummechanische effecten in acht te nemen. In die zin houdt determinisme perfect steek voor mij. Wat quantummechanica daarover te zeggen heeft (wat bijvoorbeeld kan zijn dat elke beslissing ook een probabiliteit in zich meedraagt, en voorspellen met zekerheid onmogelijk wordt), is denk ik vooralsnog onzeker.
Hoe kan er anders beredeneerd gekozen worden tussen wel of niet reageren?

Je kunt toch moeilijk volhouden dat willekeurige chemische impulsen het er op aan laten komen of je zult reageren of niet. Hoe verklaar je dan de postings met tekst betreffende dit onderwerp. Zijn die ook een gevolg van onwillekeurige chemische impulsen? Hoe kunnen die dan begrijpbaar zijn voor een ander. Er zou volgens mij van totale chaos sprake moeten zijn.
Het lijkt me dat computerprogramma's toch goed redeneren zonder bewustzijn (bijvoorbeeld: spellingscontrole staat af, dus ik moet niet onder het typen controleren op fouten). Op een veel minder complexe schaal dan mensen dit doen, zeker, maar het is nog wel beredeneerd. Tenzij je microsoft word een bewustzijn toeschrijft.

De posts hier komen volgens dit deterministisch model voort uit een complexe functie (of een stelsel functies, beter gezegd) met als uiteindelijke resultaat: "ik maak een post met x inhoud op manier y en misschien wel nog meer uitkomstvariabelen".

(Complex hier gebruikt als ingewikkeld, niet met i.)

Berichten: 751

Re: Waarom geloven in 'vrije wil' belangrijk kan zijn...

Vergelijk even zwavelzuur en een mens. Zwavelzuur kan kiezen tussen niet reageren en reageren met silica, maar is fysisch 'voorgeprogrammeerd' niet te reageren.
Zwavelzuur kan niet kiezen. Hoe deze stof reageert is afhankelijk van zijn karakteristiek en het toeval.
Een mens kan kiezen tussen x en y maar is fysisch voorgeprogrammeerd x te doen. Alleen is deze programmering bij de mens niet meer zo lineair maar een bijzonder complexe functie van allerlei variabelen. Wat de mens dus doet wordt vaak contextafhankelijk en vereist een uitgebreide dataset om te voorspellen.
Een mens kàn genetisch gepredispositioneerd zijn bepaald (afwijkend) gedrag te vertonen. Normaliter is een mens echter in staat rationeel uit een heel scale aan mogelijkheden te kiezen, afhankelijk van belangen die gelden, persoonlijk en sociaal. Binnen die kaders kan enigszins voorspelt worden welke keuzes door een individu gemaakt gaan worden. Maar de wijze van interacteren met anderen blijft voor een belangrijk deel giswerk.
Dat, natuurlijk, zonder quantummechanische effecten in acht te nemen. In die zin houdt determinisme perfect steek voor mij. Wat quantummechanica daarover te zeggen heeft (wat bijvoorbeeld kan zijn dat elke beslissing ook een probabiliteit in zich meedraagt, en voorspellen met zekerheid onmogelijk wordt), is denk ik vooralsnog onzeker.
Dat is een bepaalde wijze van zien. Je wilt het bestaan van bewustzijn kennelijk in twijfel trekken. Waarom? Is het een poging is om alles binnen een materialistisch wereldbeeld te vatten? De menselijk geest, waarvan het individu een uiting is, is dan natuurlijk een anomalie die wegverklaard moet worden.
Hldebrand schreef:Hoe kan er anders beredeneerd gekozen worden tussen wel of niet reageren?

Je kunt toch moeilijk volhouden dat onwillekeurige chemische impulsen het er op aan laten komen of je zult reageren of niet. Hoe verklaar je dan de postings met tekst betreffende dit onderwerp. Zijn die ook een gevolg van onwillekeurige chemische impulsen? Hoe kunnen die dan begrijpbaar zijn voor een ander. Er zou volgens mij van totale chaos sprake moeten zijn.
Het lijkt me dat computerprogramma's toch goed redeneren zonder bewustzijn (bijvoorbeeld: spellingscontrole staat af, dus ik moet niet onder het typen controleren op fouten). Op een veel minder complexe schaal dan mensen dit doen, zeker, maar het is nog wel beredeneerd. Tenzij je microsoft word een bewustzijn toeschrijft.
Computers redeneren niet maar volgen programma's die vooraf door de mens zijn bedacht, beredeneerd en ingebracht. De mens kauwt eerst voor hoe het moet, de computer volgt slaafs de instructies.
De posts hier komen volgens dit deterministisch model voort uit een complexe functie (of een stelsel functies, beter gezegd) met als uiteindelijke resultaat: "ik maak een post met x inhoud op manier y en misschien wel nog meer uitkomstvariabelen".
Het blijft een hypothese. Verklaar de wil tot het kiezen uit die variabelen. De vraag blijft hoe de mens als een verzameling van stoffen in staat is interacties aan te gaan met andere verzamelingen van stoffen (andere mensen, dieren) zonder dat er van chaos sprake is. Wat is dan hetgeen stoffen motiveert dit op allerlei niveau's te doen. Zowel op het niveau van het instinct alsook op het niveau waar ingewikkelde gedachtenconstructies worden gevormd met behulp van taal. Zijn stoffen in staat uit eigener beweging kunst te scheppen zoals die Hohe Messe, de Sixtijnse kapel of Hamlet?
De juiste vraag is de vraag die uit objectiviteit geboren wordt.

Berichten: 320

Re: Waarom geloven in 'vrije wil' belangrijk kan zijn...

Er bestaat ook nog zoiets als emergentie. Het lijkt me dus onzinnig om over bewustzijn en de wil van afzonderlijke stoffen te spreken.

Reageer