Slaapwandelen

the-icepack

Ik heb een keer op TV gezien dat iemand een moord had gepleegd en vervolgens als verweer gebruikte dat hij aan het slaapwandelen was terwijl hij dit had gedaan en zich er niets meer van kon herrineren.

Ik vraag me af of dit echt mogelijk is.

Is het mogelijk om zoiets intens te doen en niet wakker te worden?

Het is bekend dat mensen kunnen rondlopen en praten terwijl ze slapen,

maar is het ook mogelijk om iets te doen dat veel meer complex is zoals autorijden ( of zoals ik gehoord heb: een moord plegen).

Dit lijken me toch dingen waar je geheugen en intelligentie voor nodig hebt en waar je toch bij na moet kunnen denken.

Ik zou graag weten of dit echt mogelijk is. en zo ja?

zou ik ook graag willen weten hoe het dan ongeveer werkt.

Xmanor

Het zou best kunnen want bij het slaap wandelen zijn je kleine hersenen niet uitgeschakeld. Hierdoor kun je gewoon rondlopen en de echte wereld als een droom beleven en dus mensen vermoorden zonder dat je die bedoeling erbij hebt. Je kan immers niet meer logish beredeneren om het maar zo te zeggen.

jkien

Die tv-documentaire ging wellicht over de Amerikaan Kenneth Parks, die zijn schoonouders in 1987 misschien vermoord had in slaapwandelende toestand ('homicidal sleepwalking'). Bovendien had hij slaapwandelend in zijn auto 23 km heen en terug gereden. Hij gaf zichzelf aan bij de politie. De zaak werd zo goed mogelijk onderzocht door deskundigen. De rechter oordeelde dat hij de moord inderdaad verricht had in slaapwandelende toestand, en sprak hem vrij. http://en.wikipedia.org/wiki/Homicidal_sleepwalking

Dido

Even wat opzoekingswerk gedaan, aangezien ik het een erg interessante vraag vind.

Alles komt uit: Cartwright, 2004, Sleepwalking Violence: A Sleep Disorder, a Legal Dilemma, and a Psychological Challenge, Am J Psychiatry 161:1149-1158, July 2004 Tenzij anders aangegeven.

Het is al langer dan vandaag dat slaapwandelen (= somnambulisme) wordt benoemd als een mogelijke oorzaak van moord. Blijkbaar is er al in 1878 een jonge man vrijgesproken voor doodslag op z'n zoontje, omdat hij zich niet bewust was van z'n daad doordat hij slaapwandelde (hij geloofde dat hij te doen had met een aanval van een wild beest en dat hij z'n familie daartegen diende te beschermen). Hij had wel al een lange voorgeschiedenis van nachtmerries.

In 1933 was een brandweerman bezig z'n vrouw te verstikken, hij kwam echter plots wakker, besefte wat hij gedaan had en hij pleegde suïcide toen hij besefte dat z'n vrouw dood was. Hij had ook geen motief voor de moord.

Slaapgebonden (milde) agressie zou voorkomen bij 2.1% van de volwassenen (sommigen spreken van nog hogere cijfers).

Deze feiten (en er zijn nog heel veel andere gevallen bekend) zetten me toch aan het twijfelen, in die zin dat ik niet zomaar meer besluit dat moord tijdens het slaapwandelen niet kan (ik was zelf nogal kritisch erover).

(1) Slaapwandelen gebeurt tijdens de NON-REM slaap, terwijl nachtmerries optreden tijdens de REM-slaap.

Tijdens de REM-slaap zijn onze spieren 'verlamd' waardoor we oa. onze nachtmerries niet kunnen uitleven. Dit is niet het geval bij slaapwandelen, aangezien deze zich voordoet in de NON-REM slaap en onze spieren dan gewoon werken. We kunnen dus letterlijk 'op stap gaan'.

Bij slaapwandelen zou er trouwens iets fout gaan in de normale overgang, tijdens het slapen, van de NON-REM slaap (hier de delta-slaap met trage golven = stadium 4 van de slaap) naar de REM-slaap, waardoor de persoon blijft 'hangen' in die NON-REM slaap, stadium 4 (volgend plaatje komt hieruit) .

Afbeelding

Een probleem is sowieso dat dit alles niet goed objectief is vast te stellen. Een EEG die de hersengolven kan meten tijdens de slaap, kan ons wel iets vertellen over die persoon, maar een diagnose ermee stellen kan niet. Op een CT-scan van de hersenen is ook wel iets opmerkelijks te zien bij een slaapwandelaar: hogere activiteit in de Thalamus en lagere activiteit in de frontotemporale overgang. (uit [1]:)De thalamus zou dan een rol kunnen spelen bij het dissociëren tussen de slaap van ons lichaam en de slaap van onze geest. Dus, het zou dan eventueel mogelijk zijn dat onze geest slaapt, terwijl ons lichaam niet slaapt.

Voor de geïnteresseerden die wat van neuro-anatomie en neurofysiologie afweten, je kan hier nog wat lezen over wat er gebeurt in de hersenen van iemand die slaapwandelt.

:

Verborgen inhoud

Volgende komt uit [1] Hun delta-slaap zou echter ook niet normaal verlopen: de slow waves verlopen abnormaal, ze zouden vaker kort wakker komen en er zouden vaker alpha-golven te zien zijn tijdens de delta-slaap. Verder:

... In summary, there is evidence that in sleepwalkers, abnormal deep sleep is associated with slow wave sleep fragmentation and that abnormal neural mechanisms are present for the regulation of slow wave activity with the inability to sustain slow wave sleep. Also, the CAP rate is often abnormal, and, according to one group, the delta activity in deep sleep may be relatively nonspecific. ...

CAP = cyclic alternation pattern = veranderende patronen die optreden in de slaap om de 20 à 30 sec. en die vaak cyclisch zijn.

Andere hypothesen zijn nog (uit: [1]):

... They include a paroxysmal disorder of the temporal lobe, a disorder of abrupt arousal, a noninsane automatism, a dissociation between body sleep and mind sleep, Non-epileptic sleep disorders (somnambulism) in epilepsy and an abnormality in the neural mechanisms responsible for the regulation of slow wave sleep. Also included was a phenomenon with a "protective dissociative mechanism, mobilized when intolerable impulses, feeling and memories escape within sleep with a diminished control of a mental defense mechanism, erupting with a limited motoric or affective form with restricted awareness and subsequent amnesia for the event". Finally, other hypotheses are a NREM parasomnia with an awakening disorder, partial waking with an alteration of the microstructure of sleep, and sudden arousal from NREM sleep. ...

In summary, SW involves suboptimal arousal of the cerebral cortex, but without any change in the deep sleep of the brain stem, appearing as slow delta rhythms in stage 3/4 sleep. This proposed functional separation of the brain stem from thecerebral cortex is reminiscent of a similar condition long ago discussed in brain death. In this instance, brain stem reflexes may be absent, but EEG activity can still be present. Thus, thebrain stem and the cerebral cortex are in different functional states, just as it may be insleepwalking. ...

Als een slaapwandelaar dan wakker wordt gemaakt tijdens het slaapwandelen, dan duurt het langer vooraleer hij weer reageert op visuele stimuli (in vglk. met een 'gewone' slaper wakker maken). Dit zou dan bv. verklaren waarom deze daders (de slaapwandelaars die een moord plegen) eerst erg verward zijn na hun daad, en dat het langer duurt vooraleer ze weer echt bewust zijn.

Volwassen slaapwandelaars zouden ook een ander gedrag vertonen dat kinderen die slaapwandelen:

...Bonkalo believed that adult forensic cases differ from the benign sleepwalking of children. In children, he stated, the movements are simple, slow, and more random. The child is more passive and can be led back to bed, while in adult sleepwalking violence, the movements are quick, impulsive, and inappropriate yet integrated and goal directed. Further, the person "when interfered with tends to be negativistic, resistive and assaultive"...

Ook in de DSM wordt vermeld dat slaapwandelen gepaard kan gaan met simpele bewegingen, maar evengoed met complex gedrag, bv. een machine bedienen. Dus dat complex gedrag kan tijdens de slaap, daar twijfelt men eigenlijk niet meer aan.

(2) Een andere slaapstoornis is pavor nocturnus (vaak genetisch). Deze heeft de volgende kenmerken:

A. Recidiverende episodes van plotseling wakker worden, meestal tijdens het eerste derde deel van de belangrijkste slaapperiode en beginnend met een paniekerige schreeuw.

B. Intense angst en verschijnselen van autonome 'arousal' zoals tachycardie, snel ademhalen en transpireren, bij elke episode.

C. Nauwelijks reageren op pogingen van anderen om betrokkene gerust te stellen tijdens de episode.

D. Er is geen gedetailleerde droomherinnering en er is amnesie voor de episode.

E. De slaapstoornis veroorzaakt in significante mate lijden of beperkingen in het sociaal of beroepsmatig functioneren of het functioneren op andere belangrijke terreinen.

F. De stoornis is niet het gevolg van de direkte fysiologische effecten van een middel [drug, geneesmiddel] of een somatische aandoening.

Deze stoornis begint vaak met een paniekerige schreeuw tijdens de slaap, gevolgd door duidelijk motorische activiteit, zoals bonken op de muur, heen en weer lopen, er zijn er ook die het venster uitspringen,... . En ondanks dat het eruit ziet dat de persoon wakker is, is hij niet in staat om z'n omgeving in zich op te nemen (hij is dus niet bewust). De persoon troosten is meestal niet mogelijk. (uit [4]

Soms is het moeilijk om deze 2 stoornissen (slaapwandelen en pavor nocturnus) te onderscheiden van elkaar. Bij pavor nocturnus gebeurt het wel vaker dat de persoon niet aangeraakt wil worden en zichzelf dus beschermt dmv. te boksen (agressie) of door weg te vluchten. Een prikkel die hem stoort (bv. een geluid, een aanraking) zou dan een reden kunnen om agressief te worden.

(3) (Er bestaat trouwens ook nog zoiets als de REM-slaap gedragsstoornis, waarbij de dromer wél z'n droom/ nachtmerrie gaat uitleven en dus allerlei bewegingen (ook geweld) kan vertonen. Terwijl dit bij een 'normale' dromer niet kan wegens paralyse (verlamde spieren).)

(4) slaapwandelen en pavor nocturnus:

Zo zou het mogelijk kunnen zijn dat beide stoornissen (slaapwandelen en pavor nocturnus) op hetzelfde moment optreden. Iemand kan eerst slaapwandelen en daarna agressie gaan vertonen als hij bv. wordt tegengehouden bij z'n slaapwandelen, en daarbij voldoen aan pavor nocturnus. Deze verklaring over agressie tijdens het slaapwandelen is er maar één, naast de vele (het is nog niet duidelijk wat precies de oorzaak is!).

Ook valt het op dat slaapwandelaars die agressie plegen vaak in een stressvolle periode zitten en dat die persoon dan ahw. agressief zou kunnen handelen om zich te verdedigen tegen een bedreiging.

Hoe de slaapwandelaar precies kan komen tot complex gedrag zoals een moord plegen, een auto besturen ed. is nog niet echt duidelijk. Wel blijkt dat iemand zo'n gedrag in z'n slaap kan uitvoeren en het een uur kan duren vooraleer hij wakker wordt en beseft wat hij aan het doen is.

Jury's kunnen zich baseren op het feit dat de dader al langer slaapwandelt en/ of pavor nocturnus vertoont, dat hij geen motief heeft voor z'n moord, dat hij de moord niet probeerde te verbergen, dat hij zich niet bewust was van de daad en dat hij nadien er niks meer over weet en vooral spijt heeft erover.

Tenslotte er nog even bij vermelden dat slaapwandelen behandeld kan worden. Hypnose en medicatie (zoals Clonazepam en Diazepam) lijken hiervoor redelijk goed te helpen (uit: [1]). En dat zou ook een goede behandeling kunnen zijn voor agressieve slaapwandelaars.

(5) Besluit: het ziet er dus naar uit dat het waarschijnlijk wel mogelijk is, al zijn veel critici niet overtuigd. Hoe dit precies in z'n werk zou gaan is nog onbekend, al zijn er wel verschillende theorieën over en wordt er behoorlijk wat onderzoek rond gedaan. Verder is het ook duidelijk dat de rechter deze oorzaak van geweld/ moord wel vaker aanvaardt.

Dido

PS: Je kan wel een beetje een idee krijgen over hoe dat 'niet-bewust-zijn' aanvoelt tgv. de slaap, terwijl je wel al actief bezig bent. Je kan het wat vergelijken met de 'slaapdronken' toestand die we allemaal wel kennen.

bv.: We komen 's nachts wakker, we moeten dringend naar het toilet en we lopen naar de toilet

terwijl we nog niet goed wakker zijn en we niet echt beseffen wat er rondom ons gebeurt. In deze toestand blijkt trouwens dat er zich dan nog micro-slaapjes voordoen, waardoor we eigenlijk gedurende korte periodes van onze handeling, terug/ nog slapen (uit [4]). En als we slapen zijn we ons niet bewust, daar is geen twijfel aan, denk ik...

the-icepack

Erg bedankt voor de goede antwoorden

Vooral de reactie van Dido heeft me veel nieuw inzicht in het onderwerp gegeven

the-icepack

Ik heb trouwens nog een vraagje

Het lijkt dus mogelijk dat mensen complexe taken kunnen uitvoeren tijdens het slaapwandelen.

Maar wat in de hersenen zet je er dan toe aan om een moord te plegen?

Is het een soort REM-slaap stoornis waardoor je niet verlamt bent tijdens je dromen en waardoor je een bepaalde droom dus kunt uitvoeren? of is het iets anders?

datenshi

Voor zover ik bekend ben met slaapwandelen is het wel mogelijk om 'complexe' taken uit te voeren, maar moorden plegen is al veel minder logisch.

Bij het slaapwandelen maak je gebruik van herinneringen over waar iets of iemand is, als je je auto altijd precies op dezelfde plek zet, en je rijd altijd precies dezelfde route, stopt precies even lang voor stoplichten, dan kun je autorijden tijdens het slaapwandelen omdat dat ritueel in je hersenen vast staat. je weet dus wat je moet doen, hoe je het moet doen, enz. omdat je het iedere dag keer op keer doet. Zou iemand in huis slaapwandelen en ik verplaats een tafel, dan kan hij/zij daar tegenaan lopen, omdat in zijn/haar geheugen de tafel nog op plek x stond terwijl ik die op plek y heb gezet.

als je complexe taken uit moet voeren, zoals bijvoorbeeld een computer aansluiten om maar iets te noemen, dan kun je dat uitvoeren als je weet waar alles ligt/staat, hoe het ligt/staat, en waar alles in moet. een moord plegen is lastiger, je kan weliswaar weten waar ik lig te slapen, maar wie zegt dat ik dan ook in het stukje van mn bed lig waar jij een mes in steekt? wie weet lig ik dan in een vreemde houding waardoor mn hoofd ergens naast mn kussen ligt. dan denkt de slaapwandelaar dat die mij in mn hoofd stak, maar dan zit het mes gewoon in mn kussen waardoor ik ongedeerd blijf.

ik heb ook verhalen gehoord van mensen die iemand tijdens een slaapwandeling zouden verkrachten, een willekeurig slachtoffer op een willekeurig moment. dat is dan dus ook onmogelijk als je kijkt daar alle bovenstaande tekst.

voor zover ik weet is het namelijk ook onmogelijk om dingen te kunnen waarnemen gedurende een slaapwandeling, net als dat als je je een tijdje focust op gesprek 1, je gesprek 2 waarschijnlijk niet hoort.

anusthesist

Goed verhaal Dido, echter is er nog aantal vraagtekens:

In 1933 was een brandweerman bezig z'n vrouw te verstikken, hij kwam echter plots wakker, besefte wat hij gedaan had en hij pleegde suïcide toen hij besefte dat z'n vrouw dood was. Hij had ook geen motief voor de moord.

Hoe wisten ze dat hij dat tijdens de slaap deed als hij daarna zelfmoord pleegde?

Een probleem is sowieso dat dit alles niet goed objectief is vast te stellen. Een EEG die de hersengolven kan meten tijdens de slaap, kan ons wel iets vertellen over die persoon, maar een diagnose ermee stellen kan niet.

Hoezo kun je geen diagnoses stellen met een EEG? Epilepsie kan alleen met 100% zekerheid worden vastgesteld door een EEG. Daarnaast wordt het veel gebruikt als diagnosticum bij encefalopathieen, constateren van hersendood, slaapstoornissen, dementieen etc. Als je een slaap-EEG maakt en iemand loopt op dat moment rond terwijl het EEG vertelt dat diegene slaapt, heb je de diagnose slaapwandelen hardgemaakt.

Op een CT-scan van de hersenen is ook wel iets opmerkelijks te zien bij een slaapwandelaar: hogere activiteit in de Thalamus en lagere activiteit in de frontotemporale overgang.

Een CT zegt niets over de functie, maar louter iets over de anatomie. Bedoel je niet een fMRI?

Dido

Jouw kritische oog, Anusthesist, ziet echt wel veel hé.

Goede opmerkingen van je, vandaar dus dat ik nog het één en ander terug heb opgezocht.

Hoe wisten ze dat hij dat tijdens de slaap deed als hij daarna zelfmoord pleegde?

Deze casus werd geciteerd in Cartwright, 2004, Sleepwalking Violence: A Sleep Disorder, a Legal Dilemma, and a Psychological Challenge, Am J Psychiatry 161:1149-1158, July 2004

...Howard and d'Orban (9) quoted a case first reported in 1933 of a 31-year-old firefighter who "woke to find himself battering his wife's head with a shovel. The shock was so great he fainted and, when he realized his wife was dead, attempted suicide. He had no memory of getting out of bed, fetching the shovel and there was an entire lack of motive as he lived amicably with his wife" (p. 916)....

Howard en d'Orban baseerden zich blijkbaar op een artikel van 1933: [1] Jammer genoeg kan ik dit laatste artikel niet bekijken, toch niet in full text. Ik ga er eigenlijk wel van uit dat het gelopen is zoals aangegeven, ook omdat uit bovenvermeld citaat het erop lijkt dat er wel meerdere gegevens bekend zijn van die casus. Ik zie het als volgt:

1933: die man doodt z'n vrouw en hij valt 'flauw' als hij zich realiseert dat hij op haar aan het meppen was. Mogelijks waren daar ook al oudere kinderen in huis, ze hoorden gekrijs of zo en riepen hulp bij de buren of iemand anders. Ofwel kan het zijn dat die man, als hij weer bij bewustzijn komt, z'n vrouw daar ziet liggen, maar dat hij hoopt dat ze misschien toch nog te redden valt. Hij of een ander gaat zo snel mogelijk naar de plaatselijke dorpsarts (met paard en kar? Met één of andere brandweer'wagen'?) die haar uiteindelijk onderzoekt en vaststelt dat ze gestorven is. Ik vermoed dat die man ondertussen ook al het één en ander gezegd zal hebben aan die dorpsarts: 'ik deed het, maar ik herinner me er helemaal niets van enz...' of misschien aan één of andere politie-inspecteur die er snel is bijgeroepen. Nu hij echter weet dat zij dood is, gebruikt hij de eerste de beste gelegenheid om zichzelf van het leven te beroven...

Klinkt als een aflevering van Sherlock Holmes of nog beter, van Agatha Christie, maar dat zou bv. één scenario kunnen zijn... Zo nodig, kan ik m'n verhaal gerust nog wat aanvullen met bloederige en minder bloederige details zodat het allemaal mooi in elkaar overloopt.

Want de hamvraag is hier natuurlijk: wanneer heeft hij door dat ze niet meer te redden valt en wanneer heeft hij daarop de kans suïcide te plegen?

Hoezo kun je geen diagnoses stellen met een EEG? Epilepsie kan alleen met 100% zekerheid worden vastgesteld door een EEG. Daarnaast wordt het veel gebruikt als diagnosticum bij encefalopathieen, constateren van hersendood, slaapstoornissen, dementieen etc. Als je een slaap-EEG maakt en iemand loopt op dat moment rond terwijl het EEG vertelt dat diegene slaapt, heb je de diagnose slaapwandelen hardgemaakt.

Een goede bedenking, al heb ik er geen enkel idee van of men met een EEG en een klinische observatie (persoon die rondwandelt) ook een differentieel diagnose kan maken met pavor nocturnus, die ook in de delta-slaap voorkomt. Normaal zou (per definitie, volgens de DSM dan toch) het klinische beeld anders moeten zijn, maar ik kan me voorstellen dat er toch twijfelgevallen zijn tussen beide. Waardoor het dan nog steeds niet duidelijk is of die persoon nu een aanval heeft van pavor nocturnus of van somnambulise (slaapwandelen).

Ik zal in elk geval straks nog even kijken wat er precies daarover werd gezegd in het desbetreffende artikel. Je hoort dus nog van me.

Een CT zegt niets over de functie, maar louter iets over de anatomie. Bedoel je niet een fMRI?

Je hebt gelijk wat betreft een CT. Ik heb het nog even nagekeken en daar staat:

... A second promising advance is brain imaging. Bassetti et al. (31) captured a behavioral arousal episode by using single photon emission computed tomography. This showed 25% lower activity in the frontal parietal association areas and greater activity in the thalamic cingulate circuits than in comparison subjects. ...

't Ging dus om een SPECT.

Dido

anusthesist

Normaal zou (per definitie, volgens de DSM dan toch) het klinische beeld anders moeten zijn, maar ik kan me voorstellen dat er toch twijfelgevallen zijn tussen beide. Waardoor het dan nog steeds niet duidelijk is of die persoon nu een aanval heeft van pavor nocturnus of van somnambulise (slaapwandelen).

Het verschil kan lastig zijn inderdaad, maar zoals je zelf aangeeft moet er een klinisch verschil zijn. Wat ik op Medlink vind:

Indeed, a given patient may have episodes of sleepwalking as well as sleep terrors, or confusional arousal and sleepwalking. The differences between the 3 types reflect various degrees of emotional, autonomic, and motor activation. Confusional arousals are associated with low motor and minimal central nervous system activation; sleepwalking has a more complex motor activity, but again, little central nervous system activation; sleep terrors manifest with various degrees of motor activity and extreme central nervous system autonomic and emotional activation.

Maar ook:

In clinical practice, substantial overlap occurs and patients may have features of sleep terrors or dream-enacting behaviors in the setting of behavior that is predominantly sleepwalking.

Wouter_Masselink

Het ging hier dus om een poging tot zelfmoord

...attempted suicide...

hij kan dus nadien het verhaal vertellen.

Wetenschapsforum

Laatste berichten

Nieuwsberichten

Slaapwandelen

Slaapwandelen

Re: Slaapwandelen

Re: Slaapwandelen

Re: Slaapwandelen

Re: Slaapwandelen

Re: Slaapwandelen

Re: Slaapwandelen

Re: Slaapwandelen

Re: Slaapwandelen

Re: Slaapwandelen

Re: Slaapwandelen