In Nederland gaan belastingen grotendeels naar de rijksoverheid, terwijl de 418 gemeenten een groot deel van de overheidsvoorzieningen verzorgen. Om dat te kunnen betalen ontvangen zij jaarlijks 27 miljard euro van het rijk, via 91 verschillende uitkeringen. De grote vraag is natuurlijk hoe dat geld wordt verdeeld. De ene gemeente heeft meer geld nodig dan de andere, maar wie krijgt nu eigenlijk wat? Van een aantal afzonderlijke uitkeringen is goed bekend hoe die worden verdeeld. De verdeling van het totaal aan uitkeringen is vreemd genoeg nooit eerder onderzocht. Worden alle middelen breed over de gemeenten verspreid, of krijgen sommige (groepen van) gemeenten veel meer dan andere?
Aantal uitkeringen
Geen enkele gemeente ontvangt alle 91 uitkeringen. Rotterdam komt het verst, met 59 verschillende uitkeringen. Acht gemeenten ontvangen meer dan 50 uitkeringen. Zeven gemeenten ontvangen elk slechts 14 verschillende uitkeringen. De rest zit er tussenin.
Ontvangen bedragen
Rotterdam krijgt niet alleen het grootste aantal uitkeringen, maar ook het hoogste bedrag. Voor alle uitkeringen opgeteld krijgt Rotterdam per inwoner gemeten 92 procent meer dan gemiddeld. Grote (Amsterdam) en arme (Heerlen) gemeenten krijgen relatief veel, net als waddengemeenten (Schiermonnikoog). Zij hebben om diverse redenen te maken met hoge kosten. Kleine, landelijke en rijke gemeenten krijgen naar verhouding weinig. Zo krijgt Scherpenzeel (Gld) per inwoner gemeten de helft van het landelijke gemiddelde.
Verdeling verrassend
Gemeenten ontvangen één grote uitkering: de algemene uitkering uit het gemeentefonds, goed voor 57 procent van het totale uitkeringsbedrag. Ze mogen zelf bepalen hoe ze die besteden. De overige 90 uitkeringen zijn aan bepaalde beleidsterreinen gebonden, bijvoorbeeld bijstand, taalcoaches, homo-emancipatie of peuterspeelzalen.
Leesvoorbeeld: Rotterdam, donkerrood, ontvangt een bedrag dat per inwoner 30 procent of meer boven het landelijke gemiddelde ligt. Omdat de artikel 12-uitkeringen aan Boarnsterhim en Millingen aan de Rijn nog niet bekend waren zijn deze gemeenten niet ingekleurd.
Bron:
Rijksuniversiteit Groningen
Wetenschappelijke publicatie:
COELO Atlas rijksuitkeringen aan gemeenten 2011
