[wiskunde] Faseplaatje bij differentiaalvergelijkingen

Moderators: ArcherBarry, Fuzzwood

Reageer
Gebruikersavatar
Berichten: 524

Faseplaatje bij differentiaalvergelijkingen

Hallo allemaal,

Er is mij nog iets onduidelijk over tweedimensionale differentiaalvergelijkingen:

Laat
\(x, y \geq 0\)
. Vind de stationaire punten, bekijk hun stabiliteit, teken de isoclines en schets een plausibel faseplaatje.[/b]
\(\frac{dx}{dt} = x(3 - x - y)\)
\(\frac{dy}{dt} = y(2 - x - y)\)
De stationaire punten voldoen aan
\(\frac{dx}{dt} = 0 = \frac{dy}{dt}\)
. Dit zijn dus (0,0), (0, 2) en (3, 0).

De Jacobiaan:
\(A = \begin{pmatrix} 3 - 2x - y & -x \\ -y & 2 - x - 2y \end{pmatrix}\)
Dus de stabiliteit van (0,0):
\(A = \begin{pmatrix} 3 & 0 \\ 0 & 2 \end{pmatrix}\)
. De eigenwaarden zijn dus 3 en 2 en er is sprake van een onstabiele knoop.

De stabiliteit van (0,2):
\(A = \begin{pmatrix} 1 & 0 \\ -2 & -2 \end{pmatrix}\)
. De eigenwaarden zijn dus 1 en -2 en er is sprake van een zadelpunt.

De stabiliteit van (0,3):
\(A = \begin{pmatrix} -3 & -3 \\ 0 & -1 \end{pmatrix}\)
. De eigenwaarden zijn dus -3 en -1 en er is sprake van een stabiele knoop.

Voor de isoclines geldt dat
\(\frac{dx}{dt} = 0\)
of
\(\frac{dy}{dt} = 0\)
. Dus dit zijn
\(x = 0. y = 0, y = 3 - x, y = 2 - x\)
.

Naar aanleiding van deze gegevens heb ik geprobeerd een faseplaatje te tekenen (in het (x,y)-vlak). Klopt mijn redenatie als je naar dit plaatje kijkt?
faseplaatje.png
faseplaatje.png (11.94 KiB) 791 keer bekeken
Alvast bedankt!

Berichten: 7.068

Re: Faseplaatje bij differentiaalvergelijkingen

Voor de isoclines geldt dat
\(\frac{dx}{dt} = 0\)
of
\(\frac{dy}{dt} = 0\)
.
Ik kan me vergissen maar volgens mij is dit onjuist. Volgens mij zijn isoclines lijnen waarop de richting constant is. De afgeleiden hoeven dus niet nul te zijn, maar moeten constant zijn.

Gebruikersavatar
Berichten: 524

Re: Faseplaatje bij differentiaalvergelijkingen

Excuses. Ik bedoelde de nullclines. Ik dacht dat de Nederlandse vertaling daarvan isocline was, maar het betreft hier dus een nullcline.

Berichten: 7.068

Re: Faseplaatje bij differentiaalvergelijkingen

Ik had het idee dat je plaatje er niet goed uitzag. Ik heb even een programma geschreven om te kijken hoe het plaatje er daadwerkelijk uitziet.
Curves.png
Curves.png (17.99 KiB) 792 keer bekeken
Ik denk dat de lijn door (0,2) en (3,0) een belangrijke lijn is die in jouw plaatje niet duidelijk naar voren komt.

Gebruikersavatar
Berichten: 524

Re: Faseplaatje bij differentiaalvergelijkingen

Welk programma gebruik je hiervoor? Het lijkt me erg handig als ondersteuning.

Ik begrijp de lijn door (0,2) en (3,0) niet goed. Is dat misschien zo'n 'as' van het zadelpunt (0,2)? Afgezien van dat begrijp ik het beter. De nullclines door (0,2) en (2,0) en (0,3) en (3,0) zijn ook zichtbaar, omdat de vectorlijnen precies verticaal of horizontaal lopen als ze die y = 3 - x of y = 2 - x doorsnijden.

Berichten: 7.068

Re: Faseplaatje bij differentiaalvergelijkingen

Ik gebruik hiervoor Octave (een Matlab-achtig programma). Als je geen ervaring hebt met Matlab/Octave zou het wel eens kunnen tegenvallen hoeveel je hier aan hebt. Hier toch maar even de code die ik gebruikt heb om een oplossingscurve te genereren met beginpunt (x0,y0):

Code: Selecteer alles


function [ ret ] = rwtest (x0, y0)

    N = 50000;

    dt = 0.001;

    x = x0;

    y = y0;

    xc = zeros(1,N);

    yc = zeros(1,N);

    for t = 1:1:N,

        xc(t) = x;

        yc(t) = y;

        dx = x * (3 - x - y);

        dy = y * (2 - x - y);

        x = x + (dx*dt);

        y = y + (dy*dt);

    end    

    ret = [xc; yc];

endfunction



De lijn door (0,2) en (3,0) is een isocline waarbij de richting van de afgeleides gelijk is aan de richting van de lijn.

Reageer