Diuretica en hypokaliëmie

Moderator: ArcherBarry

Reageer
Gebruikersavatar
Berichten: 2.973

Diuretica en hypokali

Een bijwerking van (met name) thiazidediuretica en lisdiuretica is hypokaliëmie. Nu probeer ik te doorgronden welk mechanisme daarachter zit, maar ik loop telkens vast in mijn beredeneringen.

Hieronder heb ik een schemaatje van een cel in de distale tubulus getekend. Thiazidediuretica zijn hier werkzaam, dus laten we die even als voorbeeld aanhouden. Ik weet dat deze soort diuretica werkt op de NaCl-symporter, dus aan de lumenzijde. Thiazidediuretica blokkeert deze symporter waardoor er geen natrium de cel in kan. Tot zover is het met duidelijk. Maar hoe kan de patient dan aan een hypokaliëmie komen?

Ik dacht dat als er weinig natrium de cel in kan door de werking van het diureticum de NaK-ATP-ase pomp aan de bloedzijde ook minder goed werkt, er minder kalium actief kan worden uitgewisseld. Immers: er worden drie natriumionen uitgewisseld voor twee kaliumionen. Aangezien dit niet meer op gaat, zal de kaliumconcentratie toch oplopen in het bloed, waardoor er een hyperkaliëmie ontstaat i.p.v. een hypokaliëmie?

Wat nog zou kunnen is dat een calciumkanaal, dat eveneens aan de lumenzijde zit, blijft werken en zorgt voor voldoende calcium in de cel, waardoor de NaCa-pomp aan de bloedzijde nog wel kan werken. Op die manier kan er toch nog natrium van buiten de cel, aan de bloedzijde, de cel in worden gepompt....dat weer kan worden gebruikt voor de NaK-ATpP-ase pomp. Dan kan er kalium de cel in en via kaliumkanalen verderop in de tubulus (verzamelbuis) de urine in. Maar dat lijkt me niet zo'n overheersend mechanisme om voor een hypokaliëmie te kunnen zorgen eigenlijk..

Wie kan me hier meer over vertellen?
2013-10-01 15.18.41.jpg
2013-10-01 15.18.41.jpg (42.06 KiB) 2134 keer bekeken
Small opportunities are often the beginning of great enterprises. (Demosthenes, 384 BC - 322 BC)

Gebruikersavatar
Berichten: 6.058

Re: Diuretica en hypokali

Mijn eerste gedachte was:

- thiazidediureticum > verminderd effectief circulerend volume door vochtafdrijving > volumehuishouding door RAAS wordt gestimuleerd > natrium wordt terug geresorbeerd en kalium wordt uitgescheiden onder invloed van aldesteron > hypokaliëmie

Er zijn echter meer hypothesen te vinden op het internet. Zoek maar eens op 'thiazide hypokaliemia'.
That which can be asserted without evidence can be dismissed without evidence.

Gebruikersavatar
Berichten: 2.973

Re: Diuretica en hypokali

anusthesist schreef: di 01 okt 2013, 20:26
Zoek maar eens op 'thiazide hypokaliemia'.
Dat had ik al gedaan, maar vond behalve 'theorieën' niet een eenduidig antwoord dat wetenschappelijk bewezen is. Vandaar hier de vraag, misschien staat het wel goed uitgelegd in een bepaald boek, dat ik nog niet heb kunnen vinden.

Jouw hypothese klinkt zeker aannemelijk, maar die kalium die dan moet worden afgegeven kan alleen maar via de NaK-ATP ase van bloed naar het lumen (urine) in de distale tubulus..als die symporter is uitgeschakeld door het thiazidediureticum, hoe kan de NaK-ATP ase pomp dan nog goed functioneren?
Small opportunities are often the beginning of great enterprises. (Demosthenes, 384 BC - 322 BC)

Gebruikersavatar
Berichten: 6.058

Re: Diuretica en hypokali

De uitscheiding van kalium onder invloed van aldesteron vindt plaats in de cellen van het verzamelsysteem, dus staat een beetje los van de intracellulaire concentraties van natrium in het distaal convoluut.
That which can be asserted without evidence can be dismissed without evidence.

Gebruikersavatar
Berichten: 2.973

Re: Diuretica en hypokali

anusthesist schreef: di 01 okt 2013, 20:59
De uitscheiding van kalium onder invloed van aldesteron vindt plaats in de cellen van het verzamelsysteem, dus staat een beetje los van de intracellulaire concentraties van natrium in het distaal convoluut.
Kalium wordt wel degelijk uitgescheiden in de distale tubulus onder invloed van aldosteron.
Mineralocorticoïden, en met name aldosteron, zijn de belangrijkste regulerende hormonen door hun effecten op de distale tubulus. [...] Uitscheiding van het kalium vindt plaats in het corticale distale nefron tegen uitwisseling van voornamelijk natrium onder invloed van aldosteron. [...] De plaats van uitscheiding van het kalium in de urine is het corticale distale nefron. Al het gefilterde kalium wordt teruggeresorbeerd door de tubulus en vervolgens weer naar behoefte uitgescheiden in het distale nefron. De hoeveelheid kalium in de urine wordt bepaald door de flow in de corticale verzamelbuizen en de secretie en absorptie van kalium in de distale tubulus en de corticale verzamelbuizen.
(Bron) - Nederlandse Internisten Vereniging
Small opportunities are often the beginning of great enterprises. (Demosthenes, 384 BC - 322 BC)

Gebruikersavatar
Berichten: 6.058

Re: Diuretica en hypokali

Aha, weer wat geleerd ;)

Het netto-effect blijft nochtans dat kalium wordt uitgescheiden. Misschien is dat effect dan minder groot in het distaal convoluut, in het verzamelsysteem speelt de intracellulaire concentratie van natrium in het distaal convoluut geen rol.

Overigens lees ik in het boek van de Jong, klinische nefrologie uit 2000 niets over aldosteron en het distaal convoluut, maar dat kan achterhaald zijn na 13 jaar.

De verbindingbuis heeft echter wél eigenschappen van het verzamelsysteem. Als je deze tot het distaal convoluut rekent klopt het.

Daarnaast vindt kaliumuitscheiding ook plaats in de lis van Henle, (de verbindingsbuis) én het verzamelsysteem, dus ik vraag me af hoe accuraat de bron is als beweerd wordt dat kaliumuitscheiding alleen plaatsvindt in de distale tubulus.
That which can be asserted without evidence can be dismissed without evidence.

Gebruikersavatar
Berichten: 2.973

Re: Diuretica en hypokali

anusthesist schreef: di 01 okt 2013, 21:45
Daarnaast vindt kaliumuitscheiding ook plaats in de lis van Henle, (de verbindingsbuis) én het verzamelsysteem, dus ik vraag me af hoe accuraat de bron is als beweerd wordt dat kaliumuitscheiding alleen plaatsvindt in de distale tubulus.


De bron die ik aanhaalde sprak over distale tubulus en verzamelbuis. In het boek The Renal System (2010) spreekt men over kaliumafgifte in het stijgende deel van de lis van Henle, late distale tubulus en verzamelbuis. Het zou best kunnen dat het inderdaad afhangt van de publicatiedatum van boek of artikel.
Small opportunities are often the beginning of great enterprises. (Demosthenes, 384 BC - 322 BC)

Gebruikersavatar
Berichten: 2.973

Re: Diuretica en hypokali

Maar om weer op m'n vraag terug te komen.

Als je een thiazide- en lisdiureticum tegelijk gebruikt, is een kaliumsparend diureticum vaak van belang. Een deel van de kaliumsparende diuretica remmen de aldosteronproductie, zoals de bekende spironolacton. Daarmee zou je denken dat jou eerder aangehaalde hypothese over verhoogde aldosteronproductie (door RAAS-activatie) bij gebruik van diuretica, kan leiden tot hypokaliemie.

Maar ik begrijp het mechanisme hoe dit dus werkt niet goed, want zoals ik al zei moet dat kalium vanuit het bloed de cel in via een NaK-ATP ase pomp en daarna nog via een ionkanaal vanuit de cel naar het lumen. Met name het eerste systeem snap ik niet...want hoe kan die NaK-ATP ase pomp werken (zowel in stijgende deel lis van Henle, distale tubulus en verzamelbuis) als het diureticum voorkomt dat natrium de cel in komt. Hoe kan aldosteron dan zorgen voor kaliumsecretie als het diureticum er voor heeft gezorgd dat pompen niet kunnen werken?
Small opportunities are often the beginning of great enterprises. (Demosthenes, 384 BC - 322 BC)

Berichten: 7

Re: Diuretica en hypokali

Effect van lisdiuretica - thiazide diuretica op de kaliëmie: hypokalemie via 2 mechanismen:

[indent=1,8]1) Verhoogde flow en Na aanbod thv distaal K secretoir systeem immers blokkade Na reabsorptie proximaal (+ H20 reabsorptie) -> meer K secretie [/indent]

[indent=1,8]Hoe? Verhoogde flow leidt tot snelle verwijdering van K uit Tubular Fluid, hierdoor blijft K in lumen laag en onstaat er gradient voor K secretie (passieve flux van cel naar tubulus). Verhoogde flow zorgt ook voor verhoogd Na aanbod waardoor Na luminaal stijgt, hierdoor meer opname door apicale Na kanalen (ENaC) en Natrium in cel stimuleert dan weer Na/K pomp en zo nog meer K in cel en nog meer secretie. Verhoogde Na luminaal en bijgevolg absorptie via ENaC zorgt voor depolarisatie apicale mombraan en stimuleert zo ook K secretie ( bij daling luminale Na dan hyperpolarisatie apicale membraan en zo inhibitie K secretie.)[/indent]

[indent=1,8]2) Door daling ECF volume --> stimulatie aldosterone vrijzetting en meer K secretie via:[/indent]

[indent=1,8]- Stimulatie + toename Na/K pomp ATPAse[/indent]

[indent=1,8]- Stimulatie apicale ENaC: depolarisatie apicale membr: sterkere K gradient. (Na absorptie + stimulatie Na/K ATPase door meer Na opname.[/indent]

[indent=1,8]- Stimulatie apicale K kanalen (K secretie)[/indent]

Gebruikersavatar
Berichten: 6.058

Re: Diuretica en hypokali

Gastrinoom schreef: wo 02 okt 2013, 00:10
Effect van lisdiuretica - thiazide diuretica op de kaliëmie: hypokalemie via 2 mechanismen:


8]1) Verhoogde flow en Na aanbod thv distaal K secretoir systeem immers blokkade Na reabsorptie proximaal (+ H20 reabsorptie) -> meer K secretie

8]Hoe? Verhoogde flow leidt tot snelle verwijdering van K uit Tubular Fluid, hierdoor blijft K in lumen laag en onstaat er gradient voor K secretie (passieve flux van cel naar tubulus). Verhoogde flow zorgt ook voor verhoogd Na aanbod waardoor Na luminaal stijgt, hierdoor meer opname door apicale Na kanalen (ENaC) en Natrium in cel stimuleert dan weer Na/K pomp en zo nog meer K in cel en nog meer secretie. Verhoogde Na luminaal en bijgevolg absorptie via ENaC zorgt voor depolarisatie apicale mombraan en stimuleert zo ook K secretie ( bij daling luminale Na dan hyperpolarisatie apicale membraan en zo inhibitie K secretie.)

8]2) Door daling ECF volume --> stimulatie aldosterone vrijzetting en meer K secretie via:
8]- Stimulatie + toename Na/K pomp ATPAse
8]- Stimulatie apicale ENaC: depolarisatie apicale membr: sterkere K gradient. (Na absorptie + stimulatie Na/K ATPase door meer Na opname.
8]- Stimulatie apicale K kanalen (K secretie)


Aangezien dit een copy-paste is, zou je dan een bron willen geven?
That which can be asserted without evidence can be dismissed without evidence.

Gebruikersavatar
Berichten: 6.058

Re: Diuretica en hypokali

Cura schreef: di 01 okt 2013, 22:22
want hoe kan die NaK-ATP ase pomp werken (zowel in stijgende deel lis van Henle, distale tubulus en verzamelbuis) als het diureticum voorkomt dat natrium de cel in komt. Hoe kan aldosteron dan zorgen voor kaliumsecretie als het diureticum er voor heeft gezorgd dat pompen niet kunnen werken?
Natrium komt op meer manieren de cel binnen. Zo is er in het opstijgende deel van de lis van Henle de natrium/kalium/chloride-symporter waar thiazidediuretica geen effect op hebben (wel lisdiuretica), zo wordt er in het distaal convoluut en verbindingsbuis natrium uitgewisseld tegen calcium wat niet hormonaal wordt gereguleerd en waar diuretica geen effect op hebben en zo heb je in het verzamelsysteem passief transport van natrium via natriumkanalen van het lumen naar de cel en uiteindelijk bloed wat wél hormonaal wordt gereguleerd (via aldosteron en ADH), maar waar thiazidediuretica geen effect op hebben.

Genoeg manieren waarop natrium de cel dus wel in komt ;)
That which can be asserted without evidence can be dismissed without evidence.

Berichten: 7

Re: Diuretica en hypokali

De bron is mezelf, idd wel copy paste, maar komt uit een word document dat ik ooit eens gemaakt heb.

Gebruikersavatar
Berichten: 196

Re: Diuretica en hypokali

De NaCl-symporter reguleert maar 5-7% van de natriumresorptie in de distale tubuli. Het merendeel van de natriumresorptie wordt gereguleerd door de Na+/H+-antiporter.

Gebruikersavatar
Berichten: 2.973

Re: Diuretica en hypokali

Ok, het begint al wat helderder te worden. Bedankt alle drie!
Small opportunities are often the beginning of great enterprises. (Demosthenes, 384 BC - 322 BC)

Reageer