Op 1 september 1859 was de amateur astronoom Carrington even buiten Londen bezig een tekening te maken van een groep ongebruikelijk grote zonnevlekken, toen hij aan weerszijden van de vlekken plotseling twee zeer heldere lichtvlekken weg zag schieten.
17 uur later was de hemel 's nachts zo rood dat velen dachten dat de boerderij van de buren in brand moest staan, en stonden metselaars veel te vroeg op omdat ze dachten dat de Zon op kwam. Knetterende telegraaflijnen brandden door, en enkele telegrafisten kregen stroomstoten door het lichaam. Bij sommige telegraafposten was de stroom uitgevallen maar kon men toch nog berichten versturen, zo veel elektriciteit zat er in de lucht. Over de hele planeet, bijna tot aan de evenaar was het poollicht zichtbaar en soms zo helder dat de krant er bij te lezen was.
Het Carrington Event, zoals het is gaan heten, was het gevolg van een Coronal Mass Ejection ( CME ). Een CME ontstaat als de veldlijnen van enorme magnetische velden bij de Zon zich plotseling herschikken. Hierbij komen enorme hoeveelheden elektromagnetische straling vrij en worden miljarden tonnen hoog energetisch plasma (protonen en elektronen) de ruimte in geslingerd.
Doordat Carrington het tijdstip van de flitsen op de Zon had vastgelegd, was de snelheid van de plasmaschokgolf bekend; ongeveer 2300 km per seconde. Dat is naar wij nu weten ongekend snel, meestal ligt de snelheid op minder dan een kwart hiervan. Maar omdat de CME in feite uit twee afzonderlijke events bestond, had de eerste CME het pad voor de tweede schoongeveegd, waardoor de laatste met ongekende snelheid precies richting Aarde snelde. De CME van 1859 is dan ook de sterkste die tot nu toe is gedocumenteerd.
Toentertijd was het voornamelijk een indrukwekkend visueel spektakel en bleek de schade nog te overzien, maar zou vandaag de Aarde getroffen worden door zo'n schokgolf van hoog energetische deeltjes, dan valt te verwachten dat de schade enorm is. Satellieten, Gps, telecommunicatie, stroomvoorziening, internet, televisie, computers, de wereld hangt aan elkaar van gevoelige elektronica en niemand weet precies hoe desastreus de gevolgen kunnen zijn als zo'n elektrisch geladen monsterexplosie onze atmosfeer binnendringt.
- cme_3-25-08.jpg (71.59 KiB) 1557 keer bekeken
Dans ontsprongen
In Boulder, Colorado is tijdens de Space Weather Workshop bekend gemaakt, dat de Aarde op 23 juli 2012 de dans ontsprongen is. Een ongehoord sterke, eveneens dubbele CME boorde zich met een snelheid van meer dan 3000 kilometer per seconde door de ruimte naar een positie waar slechts een week tevoren de Aarde was. De CME was mogelijk nog krachtiger dan het Carrington Event en zou volgens een studie van de National Academy of Sciences groot menselijk leed over de hele wereld en een totale schade van meer dan 2000 miljard dollar kunnen hebben veroorzaken; een ramp waarbij de verwoestingen door Katrina in het niet vallen.
Dat de CME, hoewel zij de Aarde net miste, toch is ontdekt is te danken aan een tweetal satellieten, Stereo A en B ( klik ) die sedert oktober 2006 dit soort uitbarstingen van de Zon bestuderen:
Opname door Stereo A van de CME van 23 juli 2012
Opvallend is dat CME's tijdens zonnevlekkenmaxima vaak sterker en veelvuldiger zijn, maar dat het huidige zonnevlekkenmaximum juist tot de zwakste van de afgelopen honderd jaar behoort. Kennelijk is het mogelijk dat CME's zich op de meest onverwachte momenten voordoen.
Meer lezen:
Nasa: klik
Carrington Event: klik
