Levensbeschouwing en welzijn

Professor Puntje

Mijn vraag is nogal omvattend, maar met deelantwoorden zou ik ook al blij zijn. Ook kan ik mij voorstellen dat het in de loop van de discussie handiger blijkt deelvragen naar andere topics af te splitsen. Wat mij betreft allemaal OK. Het belangrijkste is dat er een wetenschappelijk verantwoorde discussie gevoerd wordt.

Het gaat hierom. Het is bekend dat de manier waarop je tegen zaken aankijkt van invloed is op hoe je je voelt en ook op je motivatie om problemen aan te pakken. Daarom zou je verwachten dat ook levensbeschouwingen van invloed zijn op iemands mate van ervaren welzijn. Deze vraag is heel breed. Welke levensbeschouwingen ga je vergelijken? Gaat het ook om mensen die welbewust voor een zekere levensbeschouwing gekozen hebben? Is er een meetbaar psychologisch verschil tussen de invloed van een godsdienstige levensbeschouwing en een vorm van agnosticisme of atheïsme? Etc.

Mogelijke effecten waar onvoldoende over bekend is kunnen we wat mij betreft beter laten rusten. Maar er zal vast wel het een en ander onderzocht zijn...

Thionyl

Je vraag lijkt me meer menselijk (gevoelsmatig) dan wetenschappelijk (1 + 1 = 2) . Hoewel het één het ander niet uitsluit.

Het begint ermee, hoe oud je bent. Want dat is wezenlijk van belang, denk ik, in je vraag.

Ervaringen die er zijn, dromen of dingen die wel of niet uit komen of kunnen enz enz. en hoe belangrijk ze zijn, op dat moment. Hoe hecht je wel of niet aan iets en wat zou het uitmaken als je het zou verliezen/winnen bijv.
Aan de ene kant wil je alles hebben, maar besef je ook dat dat niet altijd kan. Dat laatste onderdruk je vaak, maar komt toch telkens boven, maar zoals vaak, je probeert toch weer om beter te worden. En sorry ergens stopt dat voor de meeste mensen. Ook tevreden zijn is een deugd.

Troost: Je wordt wat milder in de loop der jaren en er komt wat evenwicht en je bewaart veel in jezelf.

Professor Puntje

De zaken die je noemt zijn elementen van een levensbeschouwing. Zo kun je bij het ouder worden steeds zuurder en cynischer worden, maar je kunt ook los laten wat voor je levensgeluk niet echt van belang is en gaandeweg een zekere levenswijsheid verkrijgen. Leeftijd speelt dus zeker een rol, maar dat sluit onderzoek niet uit. Het gaat mij hier echter niet om wat ons zo op het eerste gezicht aannemelijk lijkt maar om de resultaten van wetenschappelijk onderzoek. Je kunt statistisch vergelijken hoe het mensen met verschillende levensbeschouwingen vergaat, of zelfs hoe ze op zekere situaties reageren.

Rhiannon

Het lijkt me dat je allereerst zult moeten vaststellen wat je onder 'levensbeschouwing' verstaat.

Gaat het hier om welke waarde iemand geeft aan het leven en hoe hij/zij zijn leven wil invullen of heb je het over levensbeschouwing in de betekenis van ideologie? Gaat het je om levensbeschouwing op rationele of niet rationele grondslag? Dit zijn zo maar een paar vragen die bij me opkomen.

Ik denk dat het knap lastig zal zijn om hierover te discussiëren zonder ook filosofie of religie hierbij te betrekken. Immers, je zult al gauw die richting opgaan met bijbehorende stellingen als a. het leven heeft een diepere betekenis en b. het leven heeft geen diepere betekenis. Bij stelling a. ontkom je er bijna niet aan om te refereren aan religieuze en metafysische theorieën en bij stelling b. aan meer materialistische. En daar moeten we voor waken. Het filosofieforum en religieforum zijn tenslotte niet voor niets gesloten.

ArcherBarry

Ter aanvulling op Rhiannon,

Ik denk dat geloofsovertuiging en religie van elkaar los gekoppeld moeten worden, gezien die twee andere betekenissen dragen.
Een geloof van 1 persoon is evengoed een geloof als die van 1*10⁹personen, al zal de grote groep al snel een religie vormen.

Lijkt mij een belangrijke factor.

Professor Puntje

Rhiannon schreef:Het lijkt me dat je allereerst zult moeten vaststellen wat je onder 'levensbeschouwing' verstaat.

Wikipedia schrijft:

Levensbeschouwing is een visie op het leven: wat het leven betekent, wat de waarde ervan is en hoe het geleefd moet worden.

Dat lijkt mij bruikbaar. Een levensbeschouwing kan dus zowel een rationele visie op het leven als een godsdienst of religie zijn.

Gaat het hier om welke waarde iemand geeft aan het leven en hoe hij/zij zijn leven wil invullen of heb je het over levensbeschouwing in de betekenis van ideologie? Gaat het je om levensbeschouwing op rationele of niet rationele grondslag? Dit zijn zo maar een paar vragen die bij me opkomen.

Kan allemaal. Er bestaan vele levensbeschouwingen. Waarschijnlijk is niet alles al onderzocht dus we zien vanzelf wel waar we het vooral over gaan hebben.

Ik denk dat het knap lastig zal zijn om hierover te discussiëren zonder ook filosofie of religie hierbij te betrekken. Immers, je zult al gauw die richting opgaan met bijbehorende stellingen als a. het leven heeft een diepere betekenis en b. het leven heeft geen diepere betekenis. Bij stelling a. ontkom je er bijna niet aan om te refereren aan religieuze en metafysische theorieën en bij stelling b. aan meer materialistische. En daar moeten we voor waken. Het filosofieforum en religieforum zijn tenslotte niet voor niets gesloten.

Godsdiensten, religies, filosofieën en ideologieën zijn psychologische en sociale feiten. Over de waarheidsaanspraken van die opvattingen hoeven we het niet te hebben. Enkel over het feit dat er mensen zijn (vrijwel iedereen) die er een min of meer uitgewerkte visie op het leven op na houden. Vervolgens kun je je afvragen wat voor effect het huldigen van zo'n visie op het welzijn van mensen heeft. Ik zie daar niets onwetenschappelijks aan. Zolang je het maar strikt bij het onderzoek van feitelijkheden houdt.

Rhiannon

Zelfs als je het strikt bij het onderzoek van feitelijkheden houdt, begeef je je op het vlak van de filosofie en aanverwante wetenschappen. Dat forum is, evenals het forum religiewetenschappen en theologie al in 2009 gesloten. De reden van sluiting kun je hier lezen.

Dido

Opmerking moderator

Na overleg hebben we beslist het topic terug te openen. We willen er nog eens op wijzen dat dit inderdaad een wetenschappelijke discussie dient te worden, waarbij er zoveel mogelijk gerefereerd wordt naar wetenschappelijke bronnen. Berichten die hieraan niet voldoen zullen worden verwijderd.

Professor Puntje

In de cognitieve therapie komen elementen voor die zijn ontleend aan het stoïcisme.

Is het nu ook mogelijk op basis van gedaan onderzoek naar de effectiviteit van elementen van de cognitieve therapie iets te zeggen over de effecten op het persoonlijk welzijn van elementen van de stoïcijnse levenskunst?

Dido

In de cognitieve therapie komen elementen voor die zijn ontleend aan het stoïcisme.

Is het nu ook mogelijk op basis van gedaan onderzoek naar de effectiviteit van elementen van de cognitieve therapie iets te zeggen over de effecten op het persoonlijk welzijn van elementen van de stoïcijnse levenskunst?

Geen enkel idee.

Er zijn wel meteen een aantal bedenkingen die bij mij opkomen:

1) het lijkt me een vrij moeilijk te onderzoeken iets... als je een ad random groep zou selecteren die het stoïcisme aanhangt, dan zal dat vermoedelijk toch een erg heterogene groep zijn, zelfs wat het aanhangen van stoïcisme betreft. Het wordt dan moeilijk om daar uitspraken over te doen.

2) CGT heeft effect bij mensen met een psychiatrische problematiek (wel niet bij elke problematiek), maar we zouden hier dan het effect nagaan op mensen (vooral) zonder psychiatrische problematiek. Ik denk dus niet dat we de ene populatie zomaar kunnen doortrekken naar een andere populatie.

3) Er is alleszins nog onderzoek gedaan rond het verschil tussen een klinische populatie en een normale populatie, wat betreft het voorkomen van denkfouten. CGT (toch de eerste generatie CGT) is toch grotendeels gebaseerd op het wegwerken van die denkfouten, via de cognitieve elementen erin. Er bleek toen dat beide (!) populaties evenveel denkfouten vertoonden, dus zowel de klinische als de gezonde populatie. Dit ondermijnt eigenlijk de basis van de cognitieve therapie die stoornissen beschouwt als voorkomende uit denkfouten... Je zou dus op zijn minst kunnen besluiten dat er andere elementen zijn uit de CGT die de effectiviteit ervan bepalen (de gedragstherapie, de common factoren die in principe voorkomen bij elke therapievorm zoals empathie & accapetatie & echtheid, ...).

In elk geval zou dit laatste een element zijn om eerder te besluiten dat het stoïcisme, dat cognitieve elementen bevat uit de CGT, niet zal leiden tot een beter welbevinden, of toch minstens niet tot een beter welbevinden door die cognitieve elementen.

Ik probeer nog de referentie te vinden naar die laatste studie, maar ik ben niet zeker dat ik ze nog makkelijk zal vinden...

Dido

Dido

Dido schreef: 3) Er is alleszins nog onderzoek gedaan rond het verschil tussen een klinische populatie en een normale populatie, wat betreft het voorkomen van denkfouten. CGT (toch de eerste generatie CGT) is toch grotendeels gebaseerd op het wegwerken van die denkfouten, via de cognitieve elementen erin. Er bleek toen dat beide (!) populaties evenveel denkfouten vertoonden, dus zowel de klinische als de gezonde populatie. Dit ondermijnt eigenlijk de basis van de cognitieve therapie die stoornissen beschouwt als voorkomende uit denkfouten... Je zou dus op zijn minst kunnen besluiten dat er andere elementen zijn uit de CGT die de effectiviteit ervan bepalen (de gedragstherapie, de common factoren die in principe voorkomen bij elke therapievorm zoals empathie & accapetatie & echtheid, ...).

In elk geval zou dit laatste een element zijn om eerder te besluiten dat het stoïcisme, dat cognitieve elementen bevat uit de CGT, niet zal leiden tot een beter welbevinden, of toch minstens niet tot een beter welbevinden door die cognitieve elementen.

Ik probeer nog de referentie te vinden naar die laatste studie, maar ik ben niet zeker dat ik ze nog makkelijk zal vinden...

OK, ik vond het terug in één van mijn leerboeken van de opleiding psychologie: 'De Psychologie van arbeid en gezondheid', Wilmar Schaufeli en Arnold Bakker, Bohn Stafleu van Loghum, p. 160.
Maarrrrr... jammer genoeg staat er geen link naar de studies...

Ik citeer sowieso toch even letterlijk, want mijn bewering van hierboven klopt niet helemaal:

...
Het is niet helemaal duidelijk in hoeverre de cognitief-gedragsmatige methodieken berusten op een juiste opvatting over de manier waarop informatieverwerking onder belastende (arbeids)omstandigheden plaatsvindt. Het blijkt bijvoorbeeld dat mensen er tamelijk bizarre en irrationele denkpatronen op na kunnen houden, zonder onder veel psychische klachten gebukt te gaan. Andersom komt het voor dat mensen met rationele gedachten toch last van psychische klachten hebben. Bij onderzoek naar de effecten van rationeel-emotieve therapie (een vorm van CGT) bleek er dan ook weinig verband te bestaan tussen de mate waarin de irrationele denkpatronen waren veranderd en de mate waarin psychische symptomen waren afgenomen.
...

Wat hier staat, zou er wel blijven op wijzen dat het maken van denkfouten (rationeel denken) geen verband houdt met het al dan niet hebben van psychische symptomen. En dus geldt dat mogelijks ook voor het Stoïcisme?

- edit - Toch één review gevonden waaruit het bovenstaande blijkt

:

This paper reviews recent studies of rational emotive therapy (RET) to determine whether there is empirical evidence to support the assertion that the reasons for therapeutic gains in RET are via changing irrational to rational beliefs. Before such issues can be examined, problems with the definition and measurement of irrational beliefs are first discussed and the evidence pertaining to the validity of current measures is addressed. Treatment outcome studies using RET published between 1982 and 1988 were examined. While RET has been shown to be relatively efficacious, no evidence was found to support the assertion that the mechanism for the efficacy of RET is via change of irrational beliefs to rational beliefs.

Uit: Special topic issue: Cognitive therapy, The empirical status of irrational beliefs in rational emotive therapy

Dido

Professor Puntje

Hm.

Jammer voor mij, want laat ik nu net een fan van de stoïcijnse en epicuristische levenskunst zijn. Maar als dat resultaat door andere onderzoeken bevestigd wordt, dan zij het zo.

Professor Puntje

Je kunt een levensbeschouwing als iets persoonlijks zien en beleven, maar je kunt bij het vormgeven van je levensbeschouwing ook steun zoeken bij een groep gelijkgestemden. In het laatste geval zou het kunnen zijn dat met een aldus beleefde levensbeschouwing ook sociale voordelen (of nadelen) verbonden zijn die een effect op het persoonlijk welzijn hebben. Zijn daar aanwijzingen voor?

Professor Puntje

Professor Puntje schreef: Hm.

Jammer voor mij, want laat ik nu net een fan van de stoïcijnse en epicuristische levenskunst zijn. Maar als dat resultaat door andere onderzoeken bevestigd wordt, dan zij het zo.

Na het artikel nog eens zorgvuldig te hebben doorgenomen meen ik dat het effect van het opruimen van irrationele voorstellingen in ieder geval niet veel groter kan zijn dan van andere aspecten van een psychotherapeutische setting. De RET springt er immers niet bovenuit als extra effectief.

Aangezien het er bij de stoïcijnse levensbeschouwing vooral om gaat ongezonde stress te bestrijden door het aanpakken van irrationele denkwijzen en voorstellingen is er mogelijk nog relevante informatie te vinden binnen het onderzoek van stress en de factoren die daarbij een rol spelen. Als bijvangst komen we zo mogelijk ook nog iets te weten over de effecten van andere levensbeschouwingen (of elementen daaruit).

Dido

Ik snap jouw opmerking en vraag niet ten volle, merk ik...

Verborgen inhoud

Wetenschapsforum

Laatste berichten

Nieuwsberichten

Levensbeschouwing en welzijn

Levensbeschouwing en welzijn

Re: Levensbeschouwing en welzijn

Re: Levensbeschouwing en welzijn

Re: Levensbeschouwing en welzijn

Re: Levensbeschouwing en welzijn

Re: Levensbeschouwing en welzijn

Re: Levensbeschouwing en welzijn

Re: Levensbeschouwing en welzijn

Re: Levensbeschouwing en welzijn

Re: Levensbeschouwing en welzijn

Re: Levensbeschouwing en welzijn

Re: Levensbeschouwing en welzijn

Re: Levensbeschouwing en welzijn

Re: Levensbeschouwing en welzijn

Re: Levensbeschouwing en welzijn