Ozongat wordt toch wel kleiner, maar waarom?

Jan van de Velde

Dat het met ons atmosferisch ozon de goede kant lijkt op te gaan is altijd goed nieuws. Nog beter als we dat ook werkelijk kunnen linken aan een verstandige menselijke beslissing zoals de aanpak van CFK's. Die link was tot voor kort nogal twijfelachtig, omdat antropogene chemicaliën zoals CFK's in de gebruikte statistische aanpak nauwelijks te onderscheiden waren van natuurlijke oorzaken zoals wind, temperatuur en sulfaten van vulkanische oorsprong.

: ozon.JPG (29.57 KiB) 1698 keer bekeken

Van 2000 tot 2015 is het septemberozongat boven de Zuidpool met 4 miljoen km² geslonken. In oktober 2015 kwam daar echter een flinke domper op de vreugde toen het gat weer een recordgrootte kreeg. De uitbarsting van de Calbuco vulkaan in Zuid-Chili in het voorjaar van 2015 leek de schuldige.

Intussen komen Susan Solomon et al van MIT met een nieuw 3D-model dat meer licht op de zaak werpt. Toch lijken we er nog niet te zijn: de helft van de geconstateerde afname kan met redelijke zekerheid aan de afname van CFK's toegeschreven worden, maar de andere helft lijken echter weersinvloeden, en die zouden over zo'n lange periode elkaar toch moeten opheffen lijkt het. Als we de helft van het signaal niet goed kunnen verklaren, is de andere helft dan wél goed verklaard?

Lees meer

ScienceGuy

De gaten in de ozonlaag hebben alles te maken met de polaire vortices van de Aarde. Meer nog, het zijn waarschijnlijk de polaire fonteinen die het materiaal in de ozonlaag wegblazen. Het is niet toevallig dat dit aan de polen gebeurt. Voor meer info: http://science.nasa.gov/science-news/science-at-nasa/1997/ast09dec97_3/

Afbeelding

Deze polaire fonteinen zijn dan ook waarschijnlijk de hoofdoorzaak van de aurora's. Net zoals op Jupiter trouwens.

jkien

ScienceGuy schreef: De gaten in de ozonlaag hebben alles te maken met de polaire vortices van de Aarde. Meer nog, het zijn waarschijnlijk de polaire fonteinen die het materiaal in de ozonlaag wegblazen.

Waarom noem je het waarschijnlijk dat de polaire vortex gelijk is aan de plasmafontein, heb je daar een bron voor?

Zonder bron klinkt het juist onwaarschijnlijk omdat de polaire vortex een horizontale circulatie in de atmosfeer is. De plasmafontein is verticaal transport van ionen naar de ruimte.

ScienceGuy

Het kan ook beide zijn he. Zowel vortex als polaire fonteinen
Polaire vortex :http://ecurrentaffairs.in/blog/q7-polar-vortex-forms-explain-role-polar-vortex-depleting-ozone-layer-200-words/

ArcherBarry

Michel Uphoff schreef: Dit is een topic over het ozongat, en we wijken m.i. teveel van het topic af. Desgewenst openen we een nieuw topic 'Herkomst aurora's' als er nog behoefte is hierover verder te discussiëren.

Jazeker daar heb ik ook nog een paar vragen over

Michel Uphoff

Opmerking moderator

Topic 'Herkomst aurora's geopend'.
Relevante berichten daar naar toe verhuisd. Zie hier
In dit topic gaarne alleen nog reacties m.b.t. het onzongat

GenGF

Ik dacht ooit geleerd te hebben dat als dat gat zou groeien, het nooit meer kleiner kon worden. Is er iemand die in 'ozonlaag voor dummies'-stijl uit kan leggen waar die extra ozon vandaan gekomen is en hoe dat spontaan blijft hangen?

Jan van de Velde

Ozon is niet iets dat er was als een soort verflaag, en die nu afgebladderd is en dus nooit meer terugkomt. Ozon wordt permanent aangemaakt hoog in de atmosfeer, in elektrische ontladingen (bliksem) en door botsingen van zuurstofmoleculen (O₂) met UV-straling met een golflengte kleiner dan 240 nm (UVC). Daarbij ontstaan zuurstofradicalen (losse O-atomen) die met andere zuurstofmoleculen (O₂) samen ozon (O₃) vormen .

Ozon zelf valt dan weer terug uiteen tot zuurstof door bijvoorbeeld UVB (golflengte 280-315 nm) .
Zo zorgt UVC dus voor de ozon die de UVB kan tegenhouden, en dringt er onder een gezonde ozonlaag weinig tot geen UVB tot het aardoppervlak door.

Aanmaak en afbraak zijn (waren) van nature redelijk in evenwicht. CFK's e.d. zorgen echter voor versnelde afbraak van het ozon, zodat meer UVB tot het aardoppervlak kon doordringen.

GenGF

Fantastisch, dankjewel Jan!

MarcoPolo

Dit verhaal geeft nog maar eens duidelijk aan dat de discussie over het ozon-gat slechts een politieke lading heeft.

Marko

In de wetenschappelijke literatuur is achtereenvolgens te vinden:

- Hoe door de mens uitgestoten stoffen als stikstofoxides en CFK's ten grondslag liggen aan afbraak van de ozonlaag
- Dat de ozonlaag door de jaren heen dunner werd met boven met name de Zuidpool een gebied waar de concentratie vrijwel 0 is
- Waarom dit effect samenhangt met de temperatuur

Op grond hiervan is een politieke discussie gevoerd en zijn maatregelen genomen om de uitstoot van voornoemde chemicaliën te verminderen. Sindsdien is in de wetenschappelijke literatuur te lezen

- Dat de concentraties CFK's gestopt zijn met toenemen en zelfs langzaam afnemen
- Dat de concentraties ozon gestopt zijn met dalen en gestabiliseerd zijn (dit was reeds bekend en beschreven)

en in het hier genoemde artikel

- Dat de concentraties ozon boven Antarctica weer langzaam stijgen, of anders verwoord: dat het gebied waar de concentraties vrijwel 0 is begint te krimpen (een stijging elders was reeds beschreven)

Hoewel het herstel nog verre van compleet is, beschrijft het artikel wel in detail hoe de eerste tekenen ervan zichtbaar zijn en kunnen worden gemaakt.

Er zijn onduidelijkheden over de invloed van temperatuur en stromingen, en die worden in het artikel ook genoemd. Deze onduidelijkheden ontstaan vooral omdat temperatuur en stromingen op verschillende manieren, direct en indirect, via positieve en negatieve terugkoppeling, invoed hebben.

Het is echter niet zo dat deze onduidelijkheid twijfel zaait over de invloed van de CFK-concentratie. Dát stuk van het model is uitvoerig getest en gevalideerd.

Het is ook te kort door de bocht om te stellen dat in de periode waarin het herstel zichtbaar was (tussen 2000 en nu) "weersinvloeden" elkaar zouden moeten uitmiddelen.

Maar los daarvan, onduidelijkheden, onzekerheden en onvolkomenheden zijn onderdeel van de wetenschappelijke discussie. Juist door die wetenschappelijke discussie zijn ook een heleboel dingen duidelijk en zeker geworden (namelijk: de invloed van CFK's op de ozonlaag) en dat heeft de basis gevormd voor politieke besluitvorming. En die politieke besluitvorming, moeilijk als ze was, heeft effect gehad. Ook dat blijkt uit wetenschappelijk onderzoek, en ook uit het hier besproken artikel.

MarcoPolo

Marko, bedankt voor je uitgebreide toelichting! Groet, Marco.

erasmus

Eerst ik was een koeltechnieker en ben geen wetenschapper maar het probleem van CFK (freon) is meer economisch gemotiveerd dan bezorgdheid over het milieu. De vervangers zijn slechter. .Ze hadden beter ammoniak gekozen.

Marko

Dat behoeft een nuancering. HFK's als vervangers van CFK's zijn slechter voor het klimaat. Over aanvullende maatregelen wordt gesproken, sommige landen lopen hiermee voorop.

Wetenschapsforum

Laatste berichten

Nieuwsberichten

Ozongat wordt toch wel kleiner, maar waarom?

Ozongat wordt toch wel kleiner, maar waarom?

Re: Ozongat wordt toch wel kleiner, maar waarom?

Re: Ozongat wordt toch wel kleiner, maar waarom?

Re: Ozongat wordt toch wel kleiner, maar waarom?

Re: Ozongat wordt toch wel kleiner, maar waarom?

Re: Ozongat wordt toch wel kleiner, maar waarom?

Re: Ozongat wordt toch wel kleiner, maar waarom?

Re: Ozongat wordt toch wel kleiner, maar waarom?

Re: Ozongat wordt toch wel kleiner, maar waarom?

Re: Ozongat wordt toch wel kleiner, maar waarom?

Re: Ozongat wordt toch wel kleiner, maar waarom?

Re: Ozongat wordt toch wel kleiner, maar waarom?

Re: Ozongat wordt toch wel kleiner, maar waarom?

Re: Ozongat wordt toch wel kleiner, maar waarom?