geologische historie van Oost-Europa

Jan van de Velde

Bij toeval trof ik in de "School of Fail" van de Icanhas.cheezburger-site een kaart van Pangea, met daarop aangegeven huidige landsgrenzen. Wow....

: 10.-pangea_politik.jpg (147.24 KiB) 1268 keer bekeken

Nou moet er ongetwijfeld wel e.e.a. met een pak zout genomen worden, en ik vraag me af hoeveel waarheid of onzin deze kaart bevat. Ik zie daar bijvoorbeeld een volwassen IJsland liggen, terwijl een groot deel van dat eiland niet ouder is dan 3 miljoen jaar en er geen fossielen ouder dan 15 miljoen jaar zijn te vinden ( http://geological-history-of-iceland.blogspot.nl/)

Maar wat me vooral opvalt is de énorme baai (tethys-zee) die zich bevond op een plaats waar het huidige Oost-Europa lijkt opengescheurd langs de Roemeens-Bulgaarse en Servisch-Hongaarse grens tot aan de Italiaans-Zwitserse grens.

: europa.PNG (1.11 MiB) 1266 keer bekeken

Die zee heeft daar gelegen, maar houdt de plaatsing van die Europese landen langs de kust van een zich later sluitende Thetys-zee geologisch enige steek? Of heeft de (nog onbekende) auteur van deze kaart per se alle landen een plekje willen geven, en zich daarbij dus geen gewone maar zelfs groteske artistieke vrijheden veroorloofd?

Michel Uphoff

Ik denk dat de precisie die deze kaart suggereert (rivieren, exacte kustlijnen) grote onzin is. Maar tegelijk zijn de locaties voor zover mij bekend wel ongeveer correct. Andere eenvoudig aan te wijzen voorbeelden waar de kaart de mist in gaat zijn de grote meren van Noord Amerika, die bestaan maximaal enige tienduizenden jaren en de vorm van Chili; de Andes is enige tientallen miljoenen jaren oud.

Hier een animatie die wat meer realiteitsgehalte lijkt te hebben, vooral omdat de laatste 750 miljoen jaar gebaseerd zijn op het paleomap project (klik)

jkien

Jan van de Velde schreef: Maar wat me vooral opvalt is de énorme baai (tethys-zee) die zich bevond op een plaats waar het huidige Oost-Europa lijkt opengescheurd langs de Roemeens-Bulgaarse en Servisch-Hongaarse grens tot aan de Italiaans-Zwitserse grens.

Die zee heeft daar gelegen, maar houdt de plaatsing van die Europese landen langs de kust van een zich later sluitende Thetys-zee geologisch enige steek? Of heeft de (nog onbekende) auteur van deze kaart per se alle landen een plekje willen geven, en zich daarbij dus geen gewone maar zelfs groteske artistieke vrijheden veroorloofd?

Ik heb de kustlijn van de Tethys van dat kaartje ingetekend op een moderne kaart, voor zover ik het kon volgen. Het sluiten van de zee heeft bergketens gevormd. De vindplaats van de Archeopterix, Solnhoven in Beieren, was een lagune langs de kust van de Tethyszee.

: Tethyskust.png (200.04 KiB) 1260 keer bekeken

Jan van de Velde

Michel Uphoff schreef:

Hier een animatie die wat meer realiteitsgehalte lijkt te hebben,

die had ik ook al gevonden, maar die brengt me weinig dichter naar de kern van mijn vraag, die ik misschien moet herformuleren:

bestonden de landen die op "mijn" kaart langs de westrand van de Tethys oceaan geplaatst zijn al (dwz als droog land)
of
zijn meerdere huidige landen of substantiële delen van die landen in feite opgeheven Thetys-bodem en horen ze dus op deze Pangea-kaart niet thuis (zoals ook IJsland er niet op thuishoort)

jkien

Wikipedia geeft wat informatie over de Tethys Oceaan: Today, India, Pakistan, Indonesia, and the Indian Ocean cover the area once occupied by the Tethys Ocean, and Turkey, Iraq, and Tibet sit on Cimmeria. What was once the western arm of the Tethys Sea was the ancestor of the present-day Mediterranean Sea. Other remnants are the Black, Caspian, and Aral Seas (via a former inland branch known as the Paratethys). Most of the floor of the Tethys Ocean disappeared under Cimmeria and Laurasia.

Het onderstaande plaatje uit wikipedia correspondeert min of meer met jouw plaatje. De bodem van de Tethyszee is verdwenen in de diepte van de aarde, de kustlanden zijn er nog. Een stuk van de Himalaya is opgeheven zeebodem, dus landaanwinning.

Afbeelding

Michel Uphoff

zijn meerdere huidige landen of substantiële delen van die landen in feite opgeheven Thetys-bodem en horen ze dus op deze Pangea-kaart niet thuis

Als je deze uitsneden van die paleomap animatie (in stapjes van -250 miljoen jaar tot heden en andersom) bestudeert, zinkt het grootste gedeelte van dat gebied diverse keren:

: drift.gif (6.59 MiB) 1261 keer bekeken

: driftr.gif (6.57 MiB) 1261 keer bekeken

Maar de meeste locaties van de bodemlagen lijken mij heel ruwweg wel te kloppen. Hoewel ik bijvoorbeeld Turkije in 'jouw' kaartje op de paleomap (-250 my) niet terug kan vinden, daar lijkt het land als ik de bewegingen goed volg als een eiland in de Thetys zee te liggen.

Ik kon geen animatie vinden waarbij het water weggelaten is, zodat de drift van de bodemlagen daaronder ook te volgen is, jammer.

Jan van de Velde

een opvallender verschil tussen "jouw" animatie en "mijn" kaart vind ik dat op die kaart zowat de gehele Europese middellandse zeekunst tegen Afrika aangeplakt ligt, in de animatie alleen Spanje.

jkien

Een verklaring voor het min of meer behouden blijven van de landen op de continenten is dat een tektonische plaat bestaat uit een continent en een stuk oceaanbodem. De levensduur van het continent is lang, die van de oceaanbodem kort, omdat continentale korst licht is en oceanische korst zwaar. Als twee platen convergeren zakt de zware oceaankorst weg naar de diepte, terwijl de lichte continentale korst blijft drijven en voortbestaat.

Door schommelingen van het zeeniveau varieert de kustlijn wel, maar dat is zo tijdelijk als eb en vloed.

Afbeelding

Michel Uphoff

Italië en de Balkan bestonden kennelijk uit een groep van platen. Lastig te volgen in de animatie omdat ze onder water verdwijnen.

Volgens deze site (een eigen productie van Geoscience prof. Steven Dutch, Universiteit Wisconsin) liggen deze landen inderdaad allemaal bij elkaar tegen huidige Afrikaanse continent geplakt in het zuidwestelijk deel van de baai.

Het groepje platen wordt met IT aangeduid (onderin met it). Ruwweg komt de noordelijke grens van deze plaat overeen met de noordgrenzen van Italië, Slovenië, Kroatië, Servië, Bulgarije.

Maar Zwitserland, Oostenrijk, Hongarije en Roemenië blijven als je de film terug draait aan Eurazië vastzitten.
Het scharnierpunt nadat terug in de tijd zuidoost Europa zich losmaakte van Eurazië ligt ergens in de buurt van de Mont Blanc.

: 3xgondwana.jpg (109.14 KiB) 1262 keer bekeken

Jan van de Velde

Michel Uphoff schreef:

Volgens deze site...

vooral dat plaatje van 80 MY geleden laat dat inderdaad mooi zien:

: pangea.PNG (158.09 KiB) 1262 keer bekeken

Dus dan is "mijn" kaart toch waarschijnlijk correcter dan ik vermoedde.

jkien

Jan van de Velde schreef: Of heeft de (nog onbekende) auteur van deze kaart per se alle landen een plekje willen geven, en zich daarbij dus geen gewone maar zelfs groteske artistieke vrijheden veroorloofd?

De kaart heet Pangea Politica en is in 2012 gemaakt door een Italiaanse blogger, Pietrobon. De blog is in het Italiaans (automatische Nederlandse vertaling hier). Hij noemt zijn kaart een conceptueel werk, geen wetenschap, een fantasierijke kaart.

De kaarten van Steven Dutch geven ook een mooi beeld van de vorming van West-Europa. Aanvankelijk was er alleen Baltica. 450 miljoen jaar geleden botste Avalonia (o.a. Engeland en de Benelux) er tegenaan, dus eigenlijk begon Europa met de Benelux en Engeland.

: Dutch.png (90.29 KiB) 1260 keer bekeken

AV = Avalonia, en = Engeland, BA = Baltica

Wetenschapsforum

Laatste berichten

Nieuwsberichten

geologische historie van Oost-Europa

geologische historie van Oost-Europa

Re: geologische historie van Oost-Europa

Re: geologische historie van Oost-Europa

Re: geologische historie van Oost-Europa

Re: geologische historie van Oost-Europa

Re: geologische historie van Oost-Europa

Re: geologische historie van Oost-Europa

Re: geologische historie van Oost-Europa

Re: geologische historie van Oost-Europa

Re: geologische historie van Oost-Europa

Re: geologische historie van Oost-Europa