Wetenschapsforum

Teveel landbouwgif in druiven? kopte de Telegraaf afgelopen voorjaar. Dergelijke berichten verschijnen met de regelmaat van de klok in de media en missen hun uitwerking op de consument niet. Er ontstaat bezorgdheid bij de consument over de gezondheidsrisico?s van groente en fruit en be?nvloeden de consumptie daarvan negatief, terwijl we Europees gezien toch al weinig groente en fruit eten (zie artikel "Consumptie van groente en fruit"). En te weinig uit oogpunt van een Goede Voeding. Het negatieve effect van het niet eten van groente en fruit brengt een groter gezondheidsrisico met zich mee, dan de incidentele consumptie van fruit dat het wettelijk toegestane gehalte bestrijdingsmiddel overschrijdt. De kans dat een restant bestrijdingsmiddel op bijvoorbeeld druiven een echt gezondheidsrisico met zich meebrengt is in de meeste gevallen verwaarloosbaar. In de praktijk blijken overschrijdingen van de wettelijke normen een uitzondering.

De feiten zijn dat 43 % van de producten volledig vrij zijn van restanten bestrijdingsmiddelen, 47 % onder de wettelijke norm zitten en er 10 % overschrijdingen worden geconstateerd. Voor Nederlandse producten was het percentage overschrijdingen slechts 4 %, waarbij de geconstateerde overschrijding altijd nog ruim onder de gezondheidsnorm (ADI = aanvaardbare dagelijkse inname) lag. Deze gezondheidsnorm is gebaseerd op de hoeveelheid bestrijdingsmiddel een mens dagelijks binnen kan krijgen zonder daarvan schadelijke gezondheidseffecten te ondervinden, waarbij rekening gehouden wordt met mensen met een zwakke gezondheid en kwetsbare groepen als kinderen en ouderen. Maar ook met mensen die bijvoorbeeld liefhebber zijn van een bepaalde groente en/of fruitsoort en daarvan grote hoeveelheden eten. Deze afstemming tussen de toegestane wettelijke norm en de gezondheidsnorm waarborgt de veiligheid voor de consument. Deze veiligheidsmarge (vaak een factor 100) zorgt ervoor dat een overschrijding van de wettelijke norm niet direct zal leiden tot gezondheidsrisico?s.

Laat ik duidelijk zijn iedere overschrijding van de norm is er één te veel, maar schreeuwerige koppen doen ook geen recht aan de feitelijke situatie en veroorzaken onnodig onrust. Ondanks de hierboven geschetste situatie (10 % overschrijdingen) denkt meer dan de helft van de consumenten dat er altijd restanten bestrijdingsmiddelen op groente en fruit zitten en dat dit direct gevaar voor de gezondheid oplevert. Nogmaals gezegd is het risico voor de gezondheid van een ongebalanceerde voeding (te weinig groente en fruit, te veel verzadigde vetten enz. enz.) veel groter, dan die enkele geconsumeerde druif met een te hoog gehalte bestrijdingsmiddel.

Paracelsus, één van de grondleggers van de toxicologie, zei vierhonderd jaar geleden al dat er geen giftige stoffen bestaan, alleen giftige doses.

Plantaardige gifstoffen

Aardappelen en tomaten (alkaloïden)

Alkaloïden die van nature voorkomen in aardappelen en onrijpe tomaten, zijn in grote hoeveelheden giftig voor de mens.

Solanine is een alkaloïde dat van nature voorkomt in aardappelen, met name in de schil van onrijpe aardappelen, maar ook zit in de uitlopers van wat oudere aardappelen. In tomaten die nog niet rijp zijn, zit de stof tomatine, die aan solanine verwant is en een vergelijkbare werking heeft.  

In grote hoeveelheden is solanine giftig voor de mens. Te veel solanine kan koorts, slaperigheid, lusteloosheid, buikpijn, diarree, overgeven, zwakheid en depressie veroorzaken. Niet iedereen is even gevoelig voor solanine.