Andere concentratiestoornissen dan AD(H)D?

Troy

Voor zover ik weet voorziet de DSM-IV-TR als het gaat om concentratiestoornissen alleen in ADHD en ADD. Bestaan er dan, volgens de moderne psychiatrie, geen andere concentratiestoornissen?

Om een voorbeeld te noemen; de diagnostische criteria voor ADHD leggen sterk de nadruk op het falen van de patiënt in dagelijkse bezigheden. 'Maakt makkelijk fouten in zijn schoolwerk', 'heeft moeite met plannen', 'vergeet vaak dingen'. Echter, er zijn vast ook veel mensen die zich absoluut niet goed kunnen concentreren maar toch (zij het met veel meer inspanning dan een normaal mens nodig heeft) hun schoolwerk goed weten te maken en ook wel weten hoe ze moeten plannen (plannen heeft m.i. niet direct met concentratie te maken).

Hoe kijken psychiaters en psychologen tegen dit soort 'alternatieve concentratiestoornissen' aan?

jdr

Echter, er zijn vast ook veel mensen die zich absoluut niet goed kunnen concentreren maar toch (zij het met veel meer inspanning dan een normaal mens nodig heeft) hun schoolwerk goed weten te maken en ook wel weten hoe ze moeten plannen (plannen heeft m.i. niet direct met concentratie te maken).

Het plannen heeft met concentratie te maken in die zin dat je ten eerste informatie goed bij moet houden om op basis van die informatie een planning te maken en ten tweede ten tijde van de uitvoering van de planning je dient te concentreren op de taken waar deze planning uit bestaat (doe je dit niet, dan wordt je afgeleid naar andere bezigheden waardoor de planning niet meer klopt).

Ook betreft het schoolwerk lukt dit de AD(H)D-er ook prima al kost dit inderdaad veel meer inspanning, vaak zoveel inspanning dat het na verloop van tijd dreigt in te storten. Daarnaast is de ene AD(H)D-er de ander niet, er bestaan bijvoorbeeld AD(H)D-ers met een universitaire titel.

Troy

Het plannen heeft met concentratie te maken in die zin dat je ten eerste informatie goed bij moet houden om op basis van die informatie een planning te maken en ten tweede ten tijde van de uitvoering van de planning je dient te concentreren op de taken waar deze planning uit bestaat (doe je dit niet, dan wordt je afgeleid naar andere bezigheden waardoor de planning niet meer klopt).

Je eerste punt heeft slechts indirect met concentratie te maken (slecht bijhouden van informatie is slechts een eventueel gevolg van slechte concentratie) en je tweede punt gaat niet over het plannen zelf maar over het naleven van de planning.

Begrijp me goed: ik twijfel er niet aan dat er een indirecte relatie is tussen concentratie en planning.

Ook betreft het schoolwerk lukt dit de AD(H)D-er ook prima al kost dit inderdaad veel meer inspanning, vaak zoveel inspanning dat het na verloop van tijd dreigt in te storten. Daarnaast is de ene AD(H)D-er de ander niet, er bestaan bijvoorbeeld AD(H)D-ers met een universitaire titel.

Natuurlijk snap ik dit, het gebied waar AD(H)D in valt is niet voor niets zo ruim opgesteld in de DSM.

Echter, dit was niet wat ik vroeg. Het houdt immers een keer op; sommige beelden wijken zo af van een syndroom dat die naam er niet meer aan gegeven mag worden. Zoals een lange depressie geen depressie meer mag heten maar een dysthyme stoornis is, en zoals een psychoot met een stemmingsstoornis geen schizofrenie heeft maar een schizoaffectieve stoornis.

Volgens dezelfde redenering zouden er mijns inziens andere concentratiestoornissen moeten zijn dan AD(H)D.

Windsurfer

Om een voorbeeld te noemen; de diagnostische criteria voor ADHD leggen sterk de nadruk op het falen van de patiënt in dagelijkse bezigheden. 'Maakt makkelijk fouten in zijn schoolwerk', 'heeft moeite met plannen', 'vergeet vaak dingen'. Echter, er zijn vast ook veel mensen die zich absoluut niet goed kunnen concentreren maar toch (zij het met veel meer inspanning dan een normaal mens nodig heeft) hun schoolwerk goed weten te maken en ook wel weten hoe ze moeten plannen (plannen heeft m.i. niet direct met concentratie te maken).

Hoe kijken psychiaters en psychologen tegen dit soort 'alternatieve concentratiestoornissen' aan?

Dat is uberhaupt geen stoornis. Waar jouw vraag over gaat is de grens tussen wel en geen stoornis, bijvoorbeeld bij concentratieproblemen. Iets wordt pas een stoornis als het het dagelijks functioneren aantoonbaar beinvloed, met andere woorden, als het klinisch relevant wordt. Jouw voorbeeld van iemand die zich slechter kan concentreren dan anderen maar toch voldoende goed functioneert, heeft in die zin geen concentratiestoornis.

Natuurlijk snap ik dit, het gebied waar AD(H)D in valt is niet voor niets zo ruim opgesteld in de DSM.

Echter, dit was niet wat ik vroeg. Het houdt immers een keer op; sommige beelden wijken zo af van een syndroom dat die naam er niet meer aan gegeven mag worden. Zoals een lange depressie geen depressie meer mag heten maar een dysthyme stoornis is, en zoals een psychoot met een stemmingsstoornis geen schizofrenie heeft maar een schizoaffectieve stoornis.

Deze voorbeelden zijn in dit verband niet juist. Een dystyme stoornis is iets anders dan een depressie, geen 'lange depressie' Iemand die 'chronisch depressief' is, is iets anders dan iemand die een 'dysthyme stoornis' heeft.

Een psychoot met een stemmingsstoornis is iets heel anders dan een schizofreen, dus die vergelijking snap ik niet goed.

jdr

jdr schreef:Het plannen heeft met concentratie te maken in die zin dat je ten eerste informatie goed bij moet houden om op basis van die informatie een planning te maken en ten tweede ten tijde van de uitvoering van de planning je dient te concentreren op de taken waar deze planning uit bestaat (doe je dit niet, dan wordt je afgeleid naar andere bezigheden waardoor de planning niet meer klopt).
Je eerste punt heeft slechts indirect met concentratie te maken (slecht bijhouden van informatie is slechts een eventueel gevolg van slechte concentratie) en je tweede punt gaat niet over het plannen zelf maar over het naleven van de planning.

Begrijp me goed: ik twijfel er niet aan dat er een indirecte relatie is tussen concentratie en planning.

Om nog wat duidelijker te maken wat ik bedoel:

Het symptoom 'moeite met plannen' zoals het bedoeld is heeft direct met concentratie te maken.

Het plannen an sich vergt inderdaad niet zoveel concentratie; elke psychiater die zich zou focussen op enkel de activiteit 'plannen' om de moeite met plannen naar voren te krijgen door de te onderzoeken client een agenda voor te schuiven samen met de opdracht "pen er maar wat activiteiten in los van realistische taken" zou een vertekend beeld van zijn client krijgen als hij daaruit zijn conclusies moet trekken; het zou elke AD(H)D-er namelijk prima afgaan.

Maar dit is niet wat bedoeld wordt met 'moeite met plannen', de moeite die er mee gepaard gaat beslaat het kwalitatieve deel van het plannen wat meer vraagt dan de activiteit 'plannen' op zichzelf.

In deze kwalitatieve zin van het plannen ligt er een direct verband tussen plannen en concentratie.

Maar los hiervan begrijp ik je vraag beter en kan me daarin aansluiten bij Windsurfer, er bestaan best stoornissen/ziektebeelden waar concentratieproblemen een symptoom kan zijn binnen dit spectrum; depressie of burnout bijvoorbeeld, de stoornis op zich is dan geen concentratiestoornis.

Troy

Dat is uberhaupt geen stoornis. Waar jouw vraag over gaat is de grens tussen wel en geen stoornis, bijvoorbeeld bij concentratieproblemen. Iets wordt pas een stoornis als het het dagelijks functioneren aantoonbaar beinvloed, met andere woorden, als het klinisch relevant wordt. Jouw voorbeeld van iemand die zich slechter kan concentreren dan anderen maar toch voldoende goed functioneert, heeft in die zin geen concentratiestoornis.

Me dunkt dat als je 3x zo lang aan je schoolwerk moet zitten dan een normaal persoon het welzeker je dagelijks functioneren beinvloedt. Het schoolwerk zélf lijdt er dan wel niet onder (want door alle extra inspanningen lukt dat wel) maar de rest van het leven van de patiënt wel, aangezien hij geen tijd overhoudt voor bv. een sociaal leven. Denk eraan dat een aandoening niet álle dimensies van het leven hoeft te beïnvloeden om stoornis genoemd te mogen worden.

Deze voorbeelden zijn in dit verband niet juist. Een dystyme stoornis is iets anders dan een depressie, geen 'lange depressie' Iemand die 'chronisch depressief' is, is iets anders dan iemand die een 'dysthyme stoornis' heeft.

Een psychoot met een stemmingsstoornis is iets heel anders dan een schizofreen, dus die vergelijking snap ik niet goed.

Een dysthyme stoornis kan precies dezelfde symptomen hebben als een depressie, met het verschi dat een dysthyme stoornis minstens 2 jaar moet bestaan. Sla de boeken er maar op na.

Schizofrenie is een psychotische stoornis, dit maakt iemand met schizofrenie een psychoot. Een combinatie van schizofrene stoornis met een stemmingsstoornis heet een schizoaffectieve stoornis. [edit]Ik zie nu dat ik inderdaad wat onduidelijk was; ik had ook een zgn. depressie met psychotische symptomen kunnen bedoelen.[/edit]

Windsurfer

Windsurfer schreef:Dat is uberhaupt geen stoornis. Waar jouw vraag over gaat is de grens tussen wel en geen stoornis, bijvoorbeeld bij concentratieproblemen. Iets wordt pas een stoornis als het het dagelijks functioneren aantoonbaar beinvloed, met andere woorden, als het klinisch relevant wordt. Jouw voorbeeld van iemand die zich slechter kan concentreren dan anderen maar toch voldoende goed functioneert, heeft in die zin geen concentratiestoornis.
Me dunkt dat als je 3x zo lang aan je schoolwerk moet zitten dan een normaal persoon het welzeker je dagelijks functioneren beinvloedt. Het schoolwerk zélf lijdt er dan wel niet onder (want door alle extra inspanningen lukt dat wel) maar de rest van het leven van de patiënt wel, aangezien hij geen tijd overhoudt voor bv. een sociaal leven. Denk eraan dat een aandoening niet álle dimensies van het leven hoeft te beïnvloeden om stoornis genoemd te mogen worden.

Je liet het net voorkomen alsof die persoon géén negatieve effecten beleefde. Nu zeg je van wel, ok.

Maar dan is dus wél aan de criteria uit DSM voldaan, en is het gewoon wel een concentratiestoornis en heb je geen andere 'alternatieve stoornis' nodig. Zo bezien is je openingsvraag óf onlogisch, óf hierbij opgelost.

windsurfer schreef:Deze voorbeelden zijn in dit verband niet juist. Een dystyme stoornis is iets anders dan een depressie, geen 'lange depressie' Iemand die 'chronisch depressief' is, is iets anders dan iemand die een 'dysthyme stoornis' heeft. Een psychoot met een stemmingsstoornis is iets heel anders dan een schizofreen, dus die vergelijking snap ik niet goed.
Een dysthyme stoornis kan precies dezelfde symptomen hebben als een depressie, met het verschil dat een dysthyme stoornis minstens 2 jaar moet bestaan. Sla de boeken er maar op na.

Dysthyme stoornis hoeft aan minder (ik meen maar 2) kenmerken van de depressie te voldoen dan de depressieve stoornis. Voor de diagnose depressie is dus meer nodig. Precies dezelfde symptomen zoals jij zegt, is niet het geval want het is óf een depressie, óf een dysthymie.

(ik heb het even nagekeken: zie DSM 300.4 d, waar het onderscheid met de chronische depressie wordt gemaakt. Als je in die eerste twee jaar ook ooit voldaan hebt aan de criteria voor een depressieve stoornis, is het geen dysthymie maar chronische depressie, al dan niet (deels) in remissie.)

Ook kun je de diagnose dysthymie én depressie tegelijk stellen, wat ook al aangeeft dat het om twee verschillende beelden gaat. Dat gebeurt dan ook geregeld.

Schizofrenie is een psychotische stoornis, dit maakt iemand met schizofrenie een psychoot. Een combinatie van schizofrene stoornis met een stemmingsstoornis heet een schizoaffectieve stoornis. [edit]Ik zie nu dat ik inderdaad wat onduidelijk was; ik had ook een zgn. depressie met psychotische symptomen kunnen bedoelen.[/edit]

Dat bedoel ik.

Troy

Windsurfer schreef:Je liet het net voorkomen alsof die persoon géén negatieve effecten beleefde. Nu zeg je van wel, ok.

Maar dan is dus wél aan de criteria uit DSM voldaan, en is het gewoon wel een concentratiestoornis en heb je geen andere 'alternatieve stoornis' nodig. Zo bezien is je openingsvraag óf onlogisch, óf hierbij opgelost.

OK, laat ik eens een voorbeeldje schetsen.

Een kind heeft concentratieproblemen, kan niet goed werken in de klas omdat het rumoerig is. Hij krijgt bijlessen in een 1-op-1 situatie waar hij veel aan heeft. Kan zich thuis (in stilte) een beetje beter concentreren, maar zit toch vanaf het moment dat hij uit school komt tot 's avonds laat aan zijn huiswerk omdat zijn aandacht steeds verslapt en hij zichzelf weer tot de orde moet roepen. De volgende dag heeft hij wel zijn huiswerk af, maar heeft nooit tijd voor ontspanning of voor sociale contacten.

Een behoorlijk ingrijpende toestand voor de levensdomeinen leisure time, social contacts & friends, en op latere leeftijd misschien voor relationship.

Nu pak ik de DSM-IV-TR erbij, criterium A1 voor AD(H)D.

Code: Selecteer alles

Six (or more) of the following symptoms of inattention have persisted for at least 6 months to a degree that is maladaptive and inconsistent with developmental level: 

(a) often fails to give close attention to details or makes careless mistakes in schoolwork, work, or other activities 

(b) often has difficulty sustaining attention in tasks or play activities 

(c) often does not seem to listen when spoken to directly 

(d) often does not follow through on instructions and fails to finish school work, chores, or duties in the workplace (not due to oppositional behavior or failure to understand instructions) 

(e) often has difficulty organizing tasks and activities 

(f) often avoids, dislikes, or is reluctant to engage in tasks that require sustained mental effort (such as schoolwork or homework) 

(g) often loses things necessary for tasks or activities (e.g., toys, school assignments, pencils, books, or tools) 

(h) is often easily distracted by extraneous stimuli 

(i) is often forgetful in daily activities

A, C en D vallen dus al af, zijn schoolwerk lukt (met aanzienlijke inspanning) wel en in een 1-op-1 situatie ("spoken to directly") pikt hij informatie wél op.

Nu hoeft er nog maar één punt niet aanwezig te zijn (bijvoorbeeld criterium G, dat sowieso lang niet bij alle 'echte' ADD'ers aanwezig is) en de diagnose ADD kan niet gesteld worden, omdat er aan minder dan 6 punten wordt voldaan.

Dit is een hypothetisch beeld, maar ik acht het plausibel dat het beschreven beeld inderdaad voorkomt. Op Internet zijn patiëntverhalen te vinden van mensen die inderdaad een soortgelijke symptoomcombinatie beschrijven (algemeen slechte concentratie, zéker in grote groepen, maar minder problemen hebben in een 1-op-1 situatie). Op dit moment worden deze mensen óf gewoon met ADD gediagnosticeerd, óf helemaal niet (ze voldoen immers niet aan minimaal 6 criteria).

Met andere woorden: de DSM voorziet maar in 1 concentratiestoornis (namelijk ADHD met een aantal subtypen), terwijl er in de praktijk misschien nog wel andere bestaan, die met de huidige classificatie als subklinisch worden beschouwd.

Windsurfer

Dit is een hypothetisch beeld, maar ik acht het plausibel dat het beschreven beeld inderdaad voorkomt

Uiteraard komt dat zeer zeker voor. De praktijk is gradueel, daar waar een classificatie altijd dichotoom is: men voldoet wel aan de criteria, of niet.

Op dit moment worden deze mensen óf gewoon met ADD gediagnosticeerd, óf helemaal niet (ze voldoen immers niet aan minimaal 6 criteria).

dat klopt.

Met andere woorden: de DSM voorziet maar in 1 concentratiestoornis (namelijk ADHD met een aantal subtypen), terwijl er in de praktijk misschien nog wel andere bestaan, die met de huidige classificatie als subklinisch worden beschouwd.

In het geval van jouw voorbeeldcasus is het dus geen concentratiestoornis als genoemd in DSM-IV. Wat niet wil zeggen dat die persoon geen concentratieproblemen kan hebben. Net zoals je een sombere bui kunt hebben zonder gelijk depressief te zijn bijvoorbeeld, of een keer een paniekaanval kunt hebben zonder direct een paniekstoornis te hebben.

Ik begrijp niet goed waarom je graag een 'alternatieve' concentratiestoornis zou moeten toevoegen aan de ADD die reeds in DSM genoemd staat.

Die cut off score is er niet voor niets. DSM is een op empirie, statistiek en consensus gebaseerde indeling. Waarschijnlijk is het zo dat een subklinische (onder de cut off) score van concentratieproblemen meer op het conto van een andere stoornis te schrijven is (bijvoorbeeld zoals JDR noemt depressie, burnout) en de aparte diagnose concentatiestoornis niet zinnig wordt geacht omdat dat geen focus van behandeling is in dat geval.

Een voorbeeld: iemand met depressie voldoet hoogstwaarschijnlijk aan de critiria voor ADD, maar het is onzinnig om de diagnose ADD ook te stellen in geval van depressie. Iemand met depressie eet vaak ook minder/ te weinig, het zou ook onzinnig zijn om de diagnose eetstoornis nao apart te stellen, al is het puur theoretisch wellicht mogelijk. De focus van de behandeling moet de depressie zijn, niet de ADD of de eetstoornis. Die hierarchie is ook in DSM opgenomen, en gebaseerd op consensus uit klinische ervaring en wetenschappelijk onderzoek.

Maar als jij op grond van wetenschappelijk onderzoek kunt aantonen dat er wel degelijk ruimte moet zijn voor een aparte concentratiestoornis, dat daar empirische evidentie voor is, en andere wetenschappers vinden dat in onderzoek ook - dan maak je kans om die in een volgende versie van DSM te plaatsen.

Troy

OK, duidelijk.

Rest mij nog de vraag: wat doen we met de patiënt uit de voorbeeldcasus, aangenomen dat zijn concentratieproblemen niet voortkomen uit een andere stoornis en niet een geval zijn van "iedereen kan zich wel eens slecht concentreren". Toch maar een etiketje ADD op plakken, of naar huis sturen met de uitleg dat zijn problemen naar de huidige criteria als subklinisch worden beschouwd?

Windsurfer

Ik denk inderdaad dat sommige hulpverleners wel het etiket zullen plakken, los van het droge turven van criteria is de deskundige vrij om zijn common sense te gebruiken en de diagnose wel te plakken, maar dan zou het wel professioneel zijn een uitgebreider psychodiagnostisch onderzoek te doen.

Maar er is nog een mogelijkheid, voor dat soort gevallen is er de V62.3, studieprobleem. Dat is een classificatie die staat voor benodigde zorg gericht op een studieprobleem die niet het gevolg is van een psychische stoornis (of indien wel gevolg van een stoornis voldoende ernstig is om aparte zorg te rechtvaardigen). Dan zwaai je niet gelijk met een etiket dat niet van toepassing is (dus je hoeft niet ten onrechte een stoornis te plakken waar iemand sec niet aan voldoet) maar je hebt wel een grond om zorg te starten.

Naar huis sturen is niet nodig bij iemand die zich zelf meldt en aangeeft een probleem te ervaren, of dit probleem nu in DSM te proppen is of niet.

Wetenschapsforum

Laatste berichten

Nieuwsberichten

Andere concentratiestoornissen dan AD(H)D?

Andere concentratiestoornissen dan AD(H)D?

Re: Andere concentratiestoornissen dan AD(H)D?

Re: Andere concentratiestoornissen dan AD(H)D?

Re: Andere concentratiestoornissen dan AD(H)D?

Re: Andere concentratiestoornissen dan AD(H)D?

Re: Andere concentratiestoornissen dan AD(H)D?

Re: Andere concentratiestoornissen dan AD(H)D?

Re: Andere concentratiestoornissen dan AD(H)D?

Re: Andere concentratiestoornissen dan AD(H)D?

Re: Andere concentratiestoornissen dan AD(H)D?

Re: Andere concentratiestoornissen dan AD(H)D?