Wetenschapsforum

Graag voorzien van kritiek pi.gif

(beschouwing)

Kan de Cito toets voorspellen?

Jaarlijks staan veel ouders en leerlingen voor de keuze van een school voor voortgezet onderwijs. Hierbij spelen het advies van de basisschool en de toelatingseisen van de scholen voor voortgezet onderwijs een belangrijke rol. Een veelgebruikt hulpmiddel om een indicatie te geven van het niveau van een kind is de Cito-eindtoets. De kunst is ervoor te zorgen dat zoveel mogelijk kinderen uit Groep 8 instromen op het onderwijsniveau in het voortgezet onderwijs dat bij hen past. De Cito Eindtoets helpt ouders/verzorgers en scholen daarbij. Toch staat deze toets elk jaar omstreeks februari weer ter discussie. Wordt het tijd de Cito-toets af te schaffen en af te gaan op het advies van de school?

Hoewel bij voortduring wordt beleden dat de eindtoets slechts een extra hulpmiddel is bij het bepalen van het juiste vervolgonderwijs, krijgt de eindtoets meer en meer de status van eindexamen basisonderwijs. Dit is ook de reden dat veel kinderen last hebben van “eindtoetsenkoorts”. De Cito toets is een moment opname, als een kind dus erg nerveus is kan dat ernstige gevolgen hebben op de score. De docenten kunnen volgens Fred Adams, maker van een website over educatie, veel beter inschatten op welk niveau de leerling zit. Zij zien de kinderen iedere dag en kennen hen van haver tot gort.

Aan de andere kant valt op te merken dat er op veel scholen kinderen rondlopen die helemaal niet gekend worden. Niemand op school kent hun verborgen talenten en niemand weet wat er zich thuis allemaal afspeelt. En we kennen toch allemaal de voorbeelden van kinderen van wie in groep 8 blijkt, tot schrik van het onderwijzend personeel, dat zij de meest elementaire handeling, die van het lezen van een eenvoudige tekst, niet beheersen? Dit was ook het geval bij Merel Dijkstra, zij kwam er na de Cito toets in groep 8 achter dat haar twee kinderen dyslectisch waren. Onderzoek wees uit dat ze niet eens konden lezen en pas op de middelbare school werd actie ondernomen. Zulke docenten zijn volgens haar dus ook zeker niet in staat in te schatten welk voortgezet onderwijsniveau bij een kind past.

Er bestaat in Nederland enig onderzoek naar de relatie tussen de leerprestaties, het advies van de school, de Cito-score en de schoolloopbaan in het voortgezet onderwijs. Er is namelijk onderzoek hiernaar uitgevoerd op het Radbound universiteit in Nijmegen. Uit dit onderzoek kwam in de eerste plaats naar voren dat de Cito-eindtoets heel erg gekoppeld is aan het uiteindelijke advies van de school. In de tweede plaats kon worden vastgesteld dat de leerprestaties, voornamelijk op lees- en taalgebied goede voorspellers zijn van het toekomstige niveau van het voortgezet onderwijs. De score op deze toets voorspelt voor een groot gedeelte het voortgezet onderwijs niveau wat later bereikt wordt. De mening van de onderzoekers over de Cito-toets was dan ook positief.

De meeste scholen zijn dan ook niet tegen het toetsen van de kinderen. Ook de leerlingen van basisschool de Sterrendans worden in hun laatste jaar nog aan een eindtoets onderworpen. Toch vindt directeur Bouwen dat de Cito toets te weinig rekening houdt met sociale intelligentie. “Het zou kunnen dat een kind op basis van zijn motivatie en doorzettingsvermogen prima kan instromen in de theoretische leerweg van het vmbo, maar op basis van zijn cognitieve capaciteiten, die door de Cito getoetst worden, daarvoor te licht is.”

Marleen van der Lubbe, projectleider eindtoets bij de Cito-groep, is het daar niet mee eens. ,,Bij de Cito-toets worden de vorderingen die de leerlingen in de afgelopen acht jaar gemaakt hebben, getest. Indirect test je daarmee ook zaken als motivatie, concentratie en doorzettingsvermogen. Want een kind dat misschien wat minder intelligent is, maar zeer gemotiveerd is, zal dan toch hetzelfde hebben geleerd als een kind dat intelligenter is maar minder heeft opgelet.''

Een ander probleem omtrent de Cito-toets, dat niet zozeer te maken heeft met de inhoud van de toets, is dat er heel wat mee wordt gerotzooid. Toetsen brengen altijd belangen met zich mee zo ook de Cito toets. Naast de belangen van het kind om hoog te presteren is er ook nog het belang van de school. Volgens Ivar Penris van de Volkskrant wordt het belang van de Cito toets nog steeds overschat, maar juist daarom misbruiken sommige scholen de test ook. Deze scholen laten leerlingen waarvan allang duidelijk is dat ze een relatief lage vervolgopleiding zullen volgen niet deelnemen aan de test met het argument dat een bevestiging in de vorm van een slechte score niet stimulerend is voor het kind. Leerlingen waarvan zo goed als zeker te voorspellen is dat ze naar het vwo zullen gaan krijgen daarentegen niet een dergelijke behandeling. Reden hiervoor is volgens Ivar dat scholen de Cito toets gebruiken als promotiemiddel. Door dit truckje uit te halen krijgt de school een hoger gemiddelde wat voor sommige ouders betekent dat het een goede school is.

Echter volgens woordvoerder van de onderwijsinspectie Harm van Gerven hoeven we ons niet meer druk te maken om dit probleem. De onderwijsinspectie doet er volgens hem alles aan om deze vorm van fraude aan te pakken en volgens hem werpt dit ook zijn vruchten af. "We horen ook steeds vaker dat het gebeurt en we onderzoeken het ook al jaren, de resultaten van al deze onderzoeken zullen volgend jaar zeker merkbaar zijn".

Kortom zowel voor als tegen de Cito-toets valt wel iets te zeggen. Het is en blijft een moment opname, één moment van zwakte kan je opbreken. Aan de andere kant blijken sommige docenten helemaal niet goed in te schatten wat een kind allemaal wel of niet kan. De discussie zal dus nog wel enige jaren voortduren tot dat er een passende oplossing voor is gevonden, tot die tijd rest ons de vraag: als wij de toekomst niet kunnen voorspellen, kan de Cito het dan wel?