Wetenschapsforum

Enkele weken geleden zat ik met een aantal collega's na het werk nog even een biertje te drinken. Op een gegeven moment hadden we een discussie over Zuid-Afrika; Of het ooit een kolonie van Nederland is geweest.

Ik vond van niet, bijna alle overige aanwezigen vonden van wel.

Nu, na enige tijd naar het antwoord gezocht te hebben bleek deze vraag moeilijker te beantwoorden dan we van te voren dachten.

Het blijkt gedeeltelijk afhankelijk van hoe je sommige dingen interpreteert. Volgens mijn collega's is het duidelijk geweest dat Nederland ooit Zuid-Afrika heeft gekoloniseerd, ze praten immers gedeeltelijk nog een soort van Nederlands. Als je de geschiedenisboeken van de middelbare school er op na kijkt lijken ze wel gelijk te hebben. Het is redelijk voor de hand liggend zo op het eerste gezicht.

Maar ik denk er anders over: Volgens mij was slechts een gedeelte door de VOC gekoloniseerd. En de VOC is iets anders dan de Nederlandse staat, hoewel de betrekkingen tussen de VOC en de Nederlandse staat zeer nauw waren.

Daar komt bij: In hoeverre kan je spreken van "de Nederlandse staat"? Ik heb geleerd dat de Nederlandse staat, zoals wij hem nu kennen, pas sinds 1813/1815(een van deze twee jaartallen) bestaat. Daarvoor was er toch sprake van 'een ander land'. Volgens dhr. Herman Beliën kunnen we ook niet echt spreken van Vaderlandse Geschiedenis als we het hebben over de periode voor 1813/1815...

Zuid-Afrika heeft ook nooit echt de status gekregen van Kolonie zoals bijvoorbeeld Suriname en Indonesie dat ooit waren.

In 1798 klapte de VOC. Alle schulden en bezittingen werden overgedragen aan de Nederlandse regering. Op dat moment was dat de Bataafse Republiek. In 1806 viel de republiek en Zuid-Afrika kwam in Engelse handen. Er zijn dus wel 8 jaren geweest dat de een gedeelte van Zuid-Afrika in Bataafse handen is geweest. Maar is het dan ook een Nederlandse Kolonie geweest? Verder vraag ik me dan af, waarom bijvoorbeeld India over het algemeen absoluut niet als Nederlandse Kolonie wordt/werd gezien? Ook daar had de VOC aan de kusten enkele kolonie's gesticht.

Ik hoop dat er iemand een goed antwoord hierop kan geven. Of hebben we allemaal gelijk? En zit het verschil slechts dat je niet kan zeggen dat Zuid-Afrika een Nederlandse kolonie is geweest, maar dat je moet zeggen: Nederland heeft enkele/een kolonie('s) gehad in het gebied dat nu Zuid-Afrika is?

Het antwoord is niet moeilijk, wordt alleen moeilijk gemaakt.

Ik kan je zeggen, Zuid-Afrika is nooit een Nederlandse kolonie geweest.

- Zuid-Afrika is pas na 1900 ontstaan als federatie van verschillende republieken die door Engeland werden geregeerd.

- Inderdaad was slechts een gedeelte door Nederlanders bewoond, namenlijk Kaapstad en de gebieden eromheen. Alhoewel dit bekend is geworden onder de naam Kaapkolonie heeft het deze status nooit gehad. Kaapstad was een pleisterplaats voor langskomende VOC schepen en de gebieden eromheen werden gebruikt voor de verbouwing van groenten en fruit en grazen van vee met het doel bevoorrading van schepen.

- Dat de Kaap kort in Bataafsche handen is geweest is niet een duidelijk argument om het ineens wel een kolonie te noemen. Het was oorlogstijd.

- Daarbij moet je je ook eigenlijk indenken dat de VOC nooit kolonies heeft gehad, slechts handelsposten. De Republiek der Nederlanden koloniseerde niet, maar de VOC stichtte (als particuliere maatschappij) handelsposten, factorijen genaamd, om geld te verdienen. Dit principe heeft ons jarenlang voordelen opgeleverd t.o.v Engeland en Frankrijk (voorbeelden de handel met China en Japan). Pas na de opheffing van de VOC ging alles naar de staat en werden de gebieden die nog in ons bezit waren uiteindelijk kolonies. Daarom zijn Suriname en Nederlands-Indie het wel en de andere gebieden die we ooit bezet hebben niet. Daarom is India ook nooit kolonie geweest, we hebben er enkel wat factorijen gehad.

- De Nederlandse staat zoals wij die nu kennen is weliswaar pas in 1815 ontstaan (1813 is fout, want de onderhandelingen waren nog in volle gang en het enige wat vaststond is dat Willem zou gaan regeren over Nederland en in dit jaar werd hij Soeverein Vorst. pas in 1815 is besloten dat hij officieel Koning werd over het gevormde koninkrijk.), maar desalniettemin kan je vanaf 1648 al wel degelijk spreken over een Nederlandse Staat, er was wel degelijk eenheid naast de autonomie van de verschillende provincien. Dus de Vaderlandse geschiedenis gaat wel degelijk verder terug dan 1815, namenlijk tot 1648.

- En wat betreft hun taal, het Afrikaans. Dit is inderdaad afkomstig van het Nederlands zoals gesproken in de 17e eeuw met invloeden van Engels, Maleis etc. Er zijn veel Nederlanders gaan wonen, net zoals hugenoten en anderen.

Dus om kort te zijn:

Er zijn meerdere dingen waar. Jij hebt gelijk als je zegt dat het nooit een kolonie is geweest, en de anderen hebben gelijk als ze zeggen dat er kolonisatie is geweest. Dit is echter wel op een gedeelte geweest van het huidige Zuid-Afrika.

Wellicht ken je de site VOC kenniscentrum? www.voc-kenniscentrum.nl

hier kan je alles lezen over de VOc en haar factorijen etc etc.