[latijn] poëzie vertalen

zaheer12a

Ik zit nu in 5 VWO en we moeten nu echt aan eindexamenstof gaan beginnen. We gaan nu echt ook Cicero en Horatius ed. vertalen. Alleen ik heb nu al twee proefwerken heel slecht gemaakt (vertalen). Heeft iemand tips hiervoor. Mijn leraar heeft wel uitgelegd dat je bij de persoonsvorm moet beginnen en dan zoeken naar een nominativus, etc.

Nu is het probleem dat er meestal meerdere persoonsvormen in een zin staan (bijvoorbeeld in de redevoering van Cicero als consul over Catilina). Kan iemand mij helpen? Ik kom al na één zin vast te zitten en het gaat heel slecht met Latijn.

Jan van de Velde

Iemand die hier assistentie kan verlenen??

Klintersaas

Iemand die hier assistentie kan verlenen??

Was ik net van plan.

Als ik het goed begrijp, krijg je een ongeziene tekst die je moet vertalen (bij ons heette dat een B-toets).

Nu is het probleem dat er meestal meerdere persoonsvormen in een zin staan (bijvoorbeeld in de redevoering van Cicero als consul over Catilina). Kan iemand mij helpen? Ik kom al na één zin vast te zitten en het gaat heel slecht met Latijn.

Je bedoelt de Eerste Catilinarische Rede? Die begint dus als volgt:

Quo usque tandem abutere, Catilina, patientia nostra? quam diu etiam furor iste tuus nos eludet? quem ad finem sese effrenata iactabit audacia? Nihilne te nocturnum praesidium Palati, nihil urbis vigiliae, nihil timor populi, nihil concursus bonorum omnium, nihil hic munitissimus habendi senatus locus, nihil horum ora voltusque moverunt? Patere tua consilia non sentis, constrictam iam horum omnium scientia teneri coniurationem tuam non vides? Quid proxima, quid superiore nocte egeris, ubi fueris, quos convocaveris, quid consilii ceperis, quem nostrum ignorare arbitraris?

Wanneer je van het Latijn naar het Nederlands vertaalt, dien je het volgende goed in je oren te knopen:

Lees eerst even de gehele tekst en lees daarna aandachtig de te vertalen zin;
Zoek uit wat de hoofd- en bijzin(nen) zijn (waaraan herken je een bijzin?);
Let heel goed op verbuigingen en werkwoordsvervoegingen (denk ook aan actief en passief);
Duid belangrijke woorden (si, nisi, cum, ut,...) en participia aan.

Het zoeken van de persoonsvorm is inderdaad de eerstvolgende stap. Wanneer je in de war raakt door een overdaad aan werkwoorden, probeer dan het volgende:

Markeer alle werkwoorden in de zin;
Zoek naar een indicatief (participia, infinitieven en conjunctieven zijn meestal geen persoonsvorm). Als die er niet is en je bijvoorbeeld enkel een infinitief hebt, dan heb je mogelijk te maken met een historische infinitief of met een accusativus cum infinitivo.

Ga vervolgens op zoek naar het onderwerp (nominatief!).

Als je wilt, kun je een stukje dat je niet vertaald krijgt hier plaatsen, dan kijken we er samen naar (lees echter even de disclaimer onderaan mijn bericht). Ik zal het niet zomaar voor je vertalen, maar ik wil je wel graag helpen (dan oefen ik mijn Latijn ook nog eens).

Het spreekt vanzelf dat je voor een deftige vertaling een zeer goede kennis nodig hebt van woordenschat, zinsbouw (hoofd- en bijzinnen, voegwoorden, (in)directe rede, actief en passief,...), grammatica (participia, gerundium en gerundivum, verbuigingen en vervoegingen in alle tijden en wijzen,...) en - vooral bij poëzie en retoriek - stijlfiguren.

Disclaimer: Ikzelf heb nooit Cicero of Horatius vertaald, maar wel o.a. Ovidius (Metamorphoses, Epistulae ex Ponto), Vergilius (Eclogae), Caesar (De bello gallico) en Sallustius (De Coniuratione Catilinae). Bovendien is Latijn alweer even geleden.

carbon

Klintersaas zijn comment lijkt me wel gestuctureerd en handig

Alleen heb ik een bedenking bij "(participia, infinitieven en conjunctieven zijn meestal geen persoonsvorm)". Conjunctieven zijn toch altijd als PV gebruikt? Meestal weliswaar als PV van de bijzin, maar toch. En je hebt ook conjunctieven in de hoofdzin (bijvoorbeeld irrealis).

En hallo Zaheer, ik kan er als medeleerling Latijn over meepraten

Mijn vorige ongeziene vertaling is ook niet goed gegaan. De post van Klintersaas kan je helpen met wat structurering bij het vertalen. Het blijft natuurlijk van cruciaal belang dat je gewoonweg je grammatica kent (een probleem bij mij). Morfologie is zeker onmisbaar, om goed te herkennen of je nu te maken hebt met een of andere indicatief, conjunctief, gerundium of gerundivum.

Een van de meeste gevreesde grammatica-delen is natuurlijk de syntaxis

En tegelijk het belangrijkste! Leer goed de leer van de conjunctief in de hoofdzin en de bijzin, want die voegt altijd iets toe aan de vertaling dat je niet kunt lezen de in de woorden zelf (bijvoorbeeld een nuance van reden) en als je weet welke voegwoorden wat inleiden, kan héél veel helpen, geloof mij.

Vergeet ook niet de naamvallen en welke functies ze kunnen hebben (naamvallen die je kan herkennen door de morfologie), als je vlot naamvallen herkent, kun je snel een heel ruwe vertaling maken van je zin, waarbij je kijkt wat nominatief is en wat daarbij het onderwerp kan zijn, en welke bij de accusatieven LV bij de pv is, en de genitieven vertaal je in't begin met "van", datief met "aan" en abl bijvoorbeeld "door". Pas als je dan een vaag (maar nuttig) idee hebt waar de zin over gaat, kun je overgaan tot specifiekere dingen als de beste woordkeuze voor bepaalde woorden, zien of die datief nu één is van voordeel of na een prefix, etc...

De basisregel is dus: hoe meer je van je grammatica kent, hoe beter je vertaling zal gaan.

(Als tijdtekort een factor is bij je slechte punten, raad ik je ook aan je woordenlijst nog eens te overlopen, want als je elk woord moet opzoeken, verlies je véél tijd)

Succes

Klintersaas

Alleen heb ik een bedenking bij "(participia, infinitieven en conjunctieven zijn meestal geen persoonsvorm)". Conjunctieven zijn toch altijd als PV gebruikt? Meestal weliswaar als PV van de bijzin, maar toch.

Inderdaad, maar ik had het dus over de hoofdzin. Misschien had ik dat er wat explicieter bij kunnen zetten.

En je hebt ook conjunctieven in de hoofdzin (bijvoorbeeld irrealis).

Klopt, dat was ik vergeten. Als al meer dan drie jaar geen Latijn meer hebt gehad, kan dat gebeuren.

Phys

Poëzie vertalen is inderdaad net even wat lastiger dan proza. Ikzelf heb een hele hoop van Catullus vertaald in 5VWO

Odi et amo. Quare id faciam, fortasse requiris?

Nescio, sed fieri sentio et excrucior.

Vooral omdat er vaak een hoop metaforen worden gebruikt, dus woorden in net een andere betekenis dan je gewend bent.

Bij vertalen is het eigenlijk zaak heel gestructureerd te werk te gaan, en je grammatica perfect te kennen. Met die twee kom je al een héel eind. Ook is het vaak nodig om een (lange) zin in kortere stukje te bekijken, of in een lange zin met veel bijzinnen de bijzinnen eventjes te negeren en naar de hoofdlijn van de zin kijken. Maar dat zal bij poëzie minder het geval zijn dan bij lange redevoeringen.

Maar het is moeilijk om dit soort tips te geven, ze zijn zo algemeen. Uiteindelijk zul je het in de praktijk moeten brengen. Misschien moet je eens een lastige zin hier neer zetten, zodat we deze stap voor stap kunnen vertalen.

zaheer12a

Decrevit quondam senatus uti L. Opimius consul videret ne quid res publica detrimenti caperet: nox nulla intercessit: interfectus est propter quasdam seditionum suspiciones C. Gracchus, clarissimo patre, avo, maioribus, occisus est cum liberis M. Fulvius consularis.(abl.abs.)

Ok dit is dus 1 lange zin die ik moest vertalen als hw. Ik heb de persoonsvormen onderstreept en de nominativi cursief gemaakt. Verder dacht ik een abl.abs. te zien en die heb ik vetgedrukt. Ik kan hier niet de hoofdzin niet 'vinden'.

Klintersaas

Ik had nooit gedacht dat Latijn zo ver zou zitten. Toch zal ik proberen je zo goed mogelijk te helpen.

Je hebt de werkwoorden onderstreept. Determineer ze nu eens volledig (wijs, tijd, persoon, getal, actief of passief). Als voorbeeld zal ik het eerste werkwoord zelf doen:

decrevit (< decrescere, -o, -crevi, -cretum: afnemen, verminderen): actieve indicatief perfectum, derde persoon enkelvoud

Dat helpt je om inzicht te verschaffen in de zin en om sommige werkwoorden met grote waarschijnlijkheid uit te sluiten als persoonsvorm van de hoofdzin.

Wetenschapsforum

Laatste berichten

Nieuwsberichten

[latijn] poëzie vertalen

[latijn] po

Re: [latijn] po

Re: [latijn] po

Re: [latijn] po

Re: [latijn] po

Re: [latijn] po

Re: [latijn] po

Re: [latijn] po