Wetenschapsforum

(ik geraakte niet op de filosofie-topic, dus plaats ik het hier maar: het is een filosofische bedenking)

Wij kunnen van een ander mens zeggen: zie die heeft hersenen, haha. Maar dat is niet zomaar wat organische electronica, waarna er uit die mond zinvolle woorden komen van die organische robot. Nee, hoor. Die 'robot', die ervaart ook wat. Onze essentie. By the way: dat heet 'bijprodukt'

Ons voelen, wat ons leven rijk maakt, is een 'bijprodukt'. (Dit geheel terzijde (niet belangrijk vanuit objectief oogpunt bekeken)

En hoe ik dat weet. Kom nou, niet door onderzoek. Nee, want dat gaat niet. Enkel doordat ikzelf zo'n organische robot ben, weet ik wat hersenen teweegbrengen aan gevoelens, gewaarwordingen. En ik daarover kan communiceren met die andere organische robot (die andere mens) en wij beiden kunnen zeggen: ja, onze hersenen, die chemische processen in ons, ons ge-eet enz... dat 'ervaren' we. Die extra eigenschap, die onzichtbaar is voor een buitenstaander, observer, die kennen we door dat biochemisch proces te 'zijn'. En alleen wij, het chemisch proces zelf, weten wat 'ervaren' wil zeggen doordat we het zelf 'zijn'. Een kennisdomein, totaal ontoegankelijk voor objectief wetenschappelijk onderzoek van zeg maar een alien, die die zelfervaring niet kent als eigenschap van menselijke of dierlijke hersenen.

Neen zo'n aliën zou hersenen enkel als de hardware van een computer zien die data opslaat. En die 'mens' is een goede voorgeprogrammeerde robot die een zekere graad van voorgeprogrammeerde algoritmes kent en zichzelf verder kan programmeren (kan bijleren)

Die mens is het voertuig van genen die willen reproduceren, ziet zo'n alien. En gelijk heeft ie.

Maar die alien ziet absoluut niet en nooit (en dat is dé grote beperking van wetenschap) dat die mens zichzelf ook ervaart en vooral: dat dat gegeven het meest belangrijke is voor die robot 'mens'. Dat 'bijprodukt van zijn organische electronica. Van iets puur materieels.

Nu kijken we naar een willekeurig chemisch proces in de natuur. Dat chemisch proces, in een plant, een boom, een paddestoel of een verdwaalde poel in een bos, is niet in staat te communiceren dat het 'zichzelf' ook nog eens ervaart. Zouden we dat dan vermoeden? Zouden we kunnen achterhalen, en nu komt het, dat:

Bepaalde andere bio-chemische en/of elektrische materiële processen in de natuur, dat die ook als extra eigenschap of kenmerk hebben: zelfervaring.

Nee, dat is onmogelijk te achterhalen via de objectieve weg. Probeer maar.

zo kunnen we niet achterhalen of er een ingewikkeld soort Bewustzijn, waar we ons geen voorstelling van kunnen maken omdat we het niet 'zijn' of welke naam je het ook geeft als 'ervaring' in de kosmos bevindt, dat zichzelf ervaart, maar dat onzichtbaar blijft en zich enkel van z'n materiële kant laat zien, zeg maar 8) . Een ander soort materie dat ook 'ervaring' als onzichtbare extra eigenschap heeft. Als bijprodukt van zijn materiële hoedanigheid. Of misschien nog een heel ander soort zelfervaring dan waar wij ons ook maar enigszins een voorstelling van kunnen maken. Dat kunnen we gewoon niet weten. Dus zomaar beweren dat het er is: doe er niet aan zou ik zeggen!!

Maar dat bijprodukt van onze hersenen, waardoor wij onszelf bewust-zijn kunnen we nooit via de objectieve weg bij andere vormen van materie achterhalen, of zij ook niet 'zoiets' onzichtbaars als bijprodukt kennen.

Hiermee mag ik zeggen minstens rationeel te kunnen aantonen dat als wij onszelf niet waren geweest en buitenstaande observeerders, we nooit geweten hadden dat er zoiets bestond als 'voelen', als pijn. We zouden het gewoon als electrische alarmsignalen en reflexen hebben beschreven zoals wij bij onze robots waarnemen.

Net zomin kan je, tenzij je zelf een robot bent of een pc beweren dat de electronica van pc's of robots eigenlijk ook voor een 'zichzelfervaren' kan zorgen. Nee, kom nou, dat kan je nooit nagaan. Dat blijft dus koffiedik kijken.

Maar het is een interessante gedachte dat er materiële zichtbare processen zijn in de natuur (bvb. hersenen en zenuwstelsel) waarvan we weten dat de extra functie die ze hebben: 'zelfervaring' is, voelen.

Een ander chemisch proces dat 'voeling hebben' als eigenschap heeft, buiten hersenen en zenuwstelsel, hoe zouden we dat kunnen achterhalen? Niet, denk ik. Neen: nooit.

Tenzij chemische processen daarvan getuigen. Maar dan zouden we ze nog mechanisch materieel bekijken als robots die iets voorgeprogrammeerd vertellen. Terwij ze lang in het beginstadium van hun evolutie al 'ervaring' kenden, toch zullen we ze zien als een soort organische robots of computers.

En stel dat zo'n robotslaaf in je keuken je op een dag in 2050 vertelt dat ie een soort zelfervaring heeft, dat jij nooit kan 'herkennen'. Je begrijpt gewoon niet waar ie het over heeft. Want je herkent het niet bij jezelf. Maar die robot 'beleeft' het wel. Je zou hem misschien wel anders programmeren.

Het ontbreekt andere materie aan de communicatiemiddelen of ons aan de juiste sleutels om het op te vangen dat ze ook 'iets' kennen, dat voor het objectieve onzichtbaar blijft.

Is er buiten de materiële wereld niets? Neen; er is 'ervaring'. Is het een bijprodukt van enkel hersenen en zenuwstelsel? We gaan daarvan uit, omdat wijzelf de enigen zijn die er van kunnen getuigen.

Dat andere soorten materie ook iets als bijprodukt hebben dat zij zelf enkel van zouden kunnen getuigen mochten ze het bewustzijn ervoor hebben, net zoals wij ervan kunnen getuigen dat hersenen en een zenuwstelsel het bijprodukt 'voelen heeft, dat voor ons de essentie van het leven uitmaakt.

En 'bijprodukt van hersenen' klinkt zo bijkomstig, terwijl het voor onszelf als mens juist de essentie uitmaakt van wie we zijn en wat we hier doen. We ervaren!! Maar daar kan wetenschap of de buitenstaander nooit bij, bij die essentie.

Laat ik open laten dat er heel misschien materie bestaat met wel iets helemaal anders als bijprodukt, net zoals dat wij dat enkel kunnen ervaren met onze hersenen en zenuwstelsel, dat die materie nooit gecommuniceerd krijgt aan ons. En wij het nooit zouden herkennen mocht het dat al communiceren. Omdat we het niet 'zijn'.

Mvg

Maarten Vergucht