Beste allemaal
Recentelijk zijn me enkele eigenaardigheden in onze taal opgevallen.
Ik hoop dat jullie me verder kunnen helpen.
1: Als er wat van boven gegooid wordt roept men 'van onderen' enigszins eigenaardig aangezien het toch echt van boven komt. Heeft iemand uitleg?
2: Ontnuchteren. In principe zou alcohol drinken 'ont'nuchteren zijn. Wij gebruiken het echter omgekeerd.
3: ontvluchten. wat is het verschil met vluchten?
Kan iemand mij helpen deze interessante kwesties te ontrafelen?
mvg Floor
Laatste berichten
-
09:27
2013 – Augustus Vraag 3 2
-
23:07
Rood laserlicht 2
-
23:04
Bruine vlekken op treinaanwijzerbord 5
-
15:28
Vraag 2009 Juli Vraag 5 5
-
12:51
positie 2
-
10:44
Schroefdraad berekening 8
-
24 apr
[scheikunde] Kan chloorgas de geleiding van elektriciteit belemmeren? 9
-
23 apr
Weerfrustratie 9
-
23 apr
geen minkowski-ruimte toch? Doe ik dit nou fout? 15
-
23 apr
do-re-mi-fa-so vliegtuigen 7
-
23 apr
Kunnen quantum Zonnecellen 190% quantum efficiënt zijn 3
-
23 apr
De Euro Nederlandse 100 qubit computer komt eraan
-
23 apr
projectiel 8
-
23 apr
Verschil tussen deze 2 vragen 5
-
23 apr
[scheikunde] berekeningen labo vitamine c bepaling 1
-
22 apr
[wiskunde] rode en witte ballen verdelen 8
-
22 apr
Rotatie van het heelal 41
-
22 apr
Muntje opgooien 14
-
21 apr
Reactiviteit silyl enol ethers 1
-
21 apr
Criterium voor vochtretentie
Nieuwsberichten
-
04 mar
Een nieuw soort magnetisme: altermagnetisme
-
31 okt
AI kan via stem diabetes vaststellen 11
-
21 okt
Einstein krijgt wéér gelijk 45
-
07 feb
witter dan wit 20
-
19 jun
irrigatie en de aardas
Van onderen/ontvluchten/ontnuchteren
Moderator: Rhiannon
Forumregels
(Middelbare) school-achtige vragen naar het forum "Huiswerk en Practica" a.u.b.
Zie eerst de Huiswerkbijsluiter
(Middelbare) school-achtige vragen naar het forum "Huiswerk en Practica" a.u.b.
Zie eerst de Huiswerkbijsluiter
-
- Berichten: 12
Re: Van onderen/ontvluchten/ontnuchteren
Surfen op internet blijkt erg nuttig.
Heb het antwoord op mijn eigen vraag al gevonden.
Voor degene die interesse hebben:
ont- dat uitsluitend voorkomt in werkwoorden of afleidingen daarvan heeft verschillende betekenissen:
a. Het geeft een scheiding te kennen in: ontvluchten, ontvoeren, ontstelen; een nadering wordt uitgedrukt in: ontmoeten, ontbieden;
b. Het drukt een tegenstelling uit in: ontsieren (versieren), ontsmetten (besmetten), ontvouwen (vouwen);
c. Het noemt het begin van een werking: ontspruiten, ontbranden, ontwaken (inchoatieven);
d. Het geeft aan een ontdoen van wat het grondwoord noemt: ontbolsteren, ontbladeren, onthoofden (privatieven). In de laatste betekenis is het produktief: ontvetten, ontratten, ontluizen, ontmuggen;
e. Het is ontstaan uit on- in: (ver)ontreinigen (onrein), zich (ver)ontwaardigen (onwaardig), verontrusten (onrust), enz.
Het begrip ontnuchteren hoort dus bij de 3e betekenis, het begin van een werking, de zogenoemde inchoatieven.
Ontbrekende bronvermelding: http://www.goeievraag.be/vraag/nuchter-wel...n-genoemd.56883 alsnog vermeld.
Heb het antwoord op mijn eigen vraag al gevonden.
Voor degene die interesse hebben:
ont- dat uitsluitend voorkomt in werkwoorden of afleidingen daarvan heeft verschillende betekenissen:
a. Het geeft een scheiding te kennen in: ontvluchten, ontvoeren, ontstelen; een nadering wordt uitgedrukt in: ontmoeten, ontbieden;
b. Het drukt een tegenstelling uit in: ontsieren (versieren), ontsmetten (besmetten), ontvouwen (vouwen);
c. Het noemt het begin van een werking: ontspruiten, ontbranden, ontwaken (inchoatieven);
d. Het geeft aan een ontdoen van wat het grondwoord noemt: ontbolsteren, ontbladeren, onthoofden (privatieven). In de laatste betekenis is het produktief: ontvetten, ontratten, ontluizen, ontmuggen;
e. Het is ontstaan uit on- in: (ver)ontreinigen (onrein), zich (ver)ontwaardigen (onwaardig), verontrusten (onrust), enz.
Het begrip ontnuchteren hoort dus bij de 3e betekenis, het begin van een werking, de zogenoemde inchoatieven.
Ontbrekende bronvermelding: http://www.goeievraag.be/vraag/nuchter-wel...n-genoemd.56883 alsnog vermeld.
-
- Moderator
- Berichten: 5.543
Re: Van onderen/ontvluchten/ontnuchteren
Als waarschuwing werkt die kreet in ieder geval wel. Volgens mij benoemt de roep "van onderen" wie er moet oppassen, namelijk iedereen beneden. Je zou het trouwens ook eigenaardig kunnen vinden als de gooier "van boven" had geroepen, omdat de gooier zelf niet onder het vallende voorwerp zit.1: Als er wat van boven gegooid wordt roept men 'van onderen' enigszins eigenaardig aangezien het toch echt van boven komt. Heeft iemand uitleg?
Kennelijk is het al een paar eeuwen een standaardroep: "... als men de keuren van de Stad niet beter handhaaft, kan dat alle oogenblikken gebeuren; de orders zyn wel zeer goed, maar het loopt tegenwoordig hier alles in de war; als het my gebeurde, ik zou wel weeten wat me te doen stond, ze moesten bekeurd worden, men mag niets van boven neer gooijen of hyssen, zonder van onderen! te roepen, dat is wel duidelyk verboden, op de boete van drie guldens" (citaat uit 1803). Misschien heeft het risico van de boete wel meegeholpen om de kreet in het hele land te standaardiseren.
-
- Moderator
- Berichten: 51.271
Re: Van onderen/ontvluchten/ontnuchteren
Hee, ga er van onderen
ALS WIJ JE GEHOLPEN HEBBEN...
help ons dan eiwitten vouwen, en help mee ziekten als kanker en zo te bestrijden in de vrije tijd van je chip...
http://www.wetenscha...showtopic=59270
help ons dan eiwitten vouwen, en help mee ziekten als kanker en zo te bestrijden in de vrije tijd van je chip...
http://www.wetenscha...showtopic=59270
-
- Moderator
- Berichten: 5.543
Re: Van onderen/ontvluchten/ontnuchteren
Die uitdrukking ken ik niet, betekent dat zoiets als 'ga eronder vandaan'?Hee, ga er van onderen
-
- Moderator
- Berichten: 51.271
Re: Van onderen/ontvluchten/ontnuchteren
Kom daar 's van onder/achter/tussen/af
is dat dialect?
is dat dialect?
ALS WIJ JE GEHOLPEN HEBBEN...
help ons dan eiwitten vouwen, en help mee ziekten als kanker en zo te bestrijden in de vrije tijd van je chip...
http://www.wetenscha...showtopic=59270
help ons dan eiwitten vouwen, en help mee ziekten als kanker en zo te bestrijden in de vrije tijd van je chip...
http://www.wetenscha...showtopic=59270
-
- Berichten: 7.390
Re: Van onderen/ontvluchten/ontnuchteren
In ga er van onderen is de -en dialectisch (vergelijk met een oude verbogen vorm).Die uitdrukking ken ik niet, betekent dat zoiets als 'ga eronder vandaan'?
"C++ : Where friends have access to your private members." Gavin Russell Baker.
-
- Berichten: 11.085
Re: Van onderen/ontvluchten/ontnuchteren
Geen dialect maar archaïsch, zou ik zeggen (andere uitdrukkingen waarin de naamvallen behouden zijn, zijn ook niet dialectisch). Dergelijke vorm wordt ook nog gebruikt in: "van/naar achteren" en "van/naar voren". Die -en is hier dus een oude verbuiging die een richting (weg van of naartoe) uitdrukt, zoals in de zin van Jan.
-
- Berichten: 7.390
Re: Van onderen/ontvluchten/ontnuchteren
Misschien heb ik me wat onzorgvuldig uitgedrukt. De uitgang -en is inderdaad niet altijd dialectisch. Ik doelde er enkel op dat in sommige gevallen (zoals je zelf aanhaalt naar/van voren), de uitgang ook opgenomen is in de huidige standaardtaal, terwijl er in vele andere gevallen besloten is dat het moderne Nederlands (officieel dan toch) de uitgangen niet meer ondersteunt.
Maar in het bovenstaande geval hadden jullie volledig gelijk: een interessante bespreking vind je op:
http://taaladvies.net/taal/advies/vraag/1064/
Dus bij deze excuses en correctie:
In ga er van onderen is de -en niet dialectisch.
Maar in het bovenstaande geval hadden jullie volledig gelijk: een interessante bespreking vind je op:
http://taaladvies.net/taal/advies/vraag/1064/
Dus bij deze excuses en correctie:
In ga er van onderen is de -en niet dialectisch.
"C++ : Where friends have access to your private members." Gavin Russell Baker.
-
- Moderator
- Berichten: 5.543
Re: Van onderen/ontvluchten/ontnuchteren
Hee, ga er van onderen
Die uitdrukking ken ik niet, betekent dat zoiets als 'ga eronder vandaan'?
De uitdrukking "ga er van onderen" is mij onbekend, dus ik moet nog steeds raden wat het betekent. Google vindt de uitdrukking "ga er van onderen" slechts een keer: "Je kunt me verder de bout hachelen," zei oom, "maar ik ga er van onderen!".1 Daar betekent het "ga er vandoor" of ook "ga er vantussen", dus in tegenstelling tot mijn eerdere gok ("ga eronder vandaan") heeft het daar niets met onder en boven te maken. Maar dan begrijp ik je tweede reactie niet. "Kom daar 's van onder/achter/tussen" klinkt voor mij ook niet zo vertrouwd, maar zonder context lijkt het juist wel weer met de positie te maken te hebben.Jan van de Velde schreef:Kom daar 's van onder/achter/tussen/af
is dat dialect?
(Voor de volledigheid: alle voorbeelden met "van onderen" en "van voren" in het door In Fysics I Trust genoemde taaladvies klinken voor mij normaal.)
-
- Berichten: 7.390
Re: Van onderen/ontvluchten/ontnuchteren
Ik denk dat Jan er iets mee bedoelt als in volgend voorbeeld. Als je bijvoorbeeld onder een steil overhangende rots staat, zou iemand je kunnen zeggen: 'Ga er van onderen!'.
Niet?
Niet?
"C++ : Where friends have access to your private members." Gavin Russell Baker.
-
- Moderator
- Berichten: 51.271
Re: Van onderen/ontvluchten/ontnuchteren
welIn fysics I trust schreef:Ik denk dat Jan er iets mee bedoelt als in volgend voorbeeld. Als je bijvoorbeeld onder een steil overhangende rots staat, zou iemand je kunnen zeggen: 'Ga er van onderen!'.
Niet?
Stel iemand staat tussen een tafel een een muur. Ik wil de tafel tegen de muur aanschuiven. Ik zeg dus tegen de iemand: "Ga er eens van tussen".
Overigens zal ik als iemand ergens onder vandaan moet komen eerder zeggen "Kom er eens van onder" dan "Kom er eens van onderen". Maar het kán wel volgens mij.
ALS WIJ JE GEHOLPEN HEBBEN...
help ons dan eiwitten vouwen, en help mee ziekten als kanker en zo te bestrijden in de vrije tijd van je chip...
http://www.wetenscha...showtopic=59270
help ons dan eiwitten vouwen, en help mee ziekten als kanker en zo te bestrijden in de vrije tijd van je chip...
http://www.wetenscha...showtopic=59270
-
- Berichten: 11.085
Re: Van onderen/ontvluchten/ontnuchteren
Sterker nog, volgens Taaladvies is dat blijkbaar de meest juiste vorm. Maar het lijkt me wel dat dat wat aan het veranderen is (ik zou i.i.g. ook eerder "er van onder" zeggen i.p.v. "er van onderen").Overigens zal ik als iemand ergens onder vandaan moet komen eerder zeggen "Kom er eens van onder" dan "Kom er eens van onderen". Maar het kán wel volgens mij.
