Zeep uit Urine

Moderator: ArcherBarry

Forumregels
(Middelbare) school-achtige vragen naar het forum "Huiswerk en Practica" a.u.b.
Zie eerst de Huiswerkbijsluiter
Reageer
Berichten: 2

Zeep uit Urine

Beste lezer,

Twee jaar geleden heb ik een profielwerkstuk gedaan over de chemische verklaring van de waswerking van urine. Urine was in de oudheid het meestgebruikte wasmiddel, men importeerde zelfs urine van kamelen uit Egypte om de enorme concentratie ureum.

Na uitgevonden te hebben dat Ureum in een biochemisch proces wordt omgezet tot ammonia konden we de vetoplossende werking van Urine verklaren. We vroegen ons echter af of het ammonia ion, na het binden met een stearaat ion, losgemaakt kon worden van dit stereaat ion om vervangen te worden door natrium of kalium, om zo vaste zeep te verkrijgen.

Als deel van mijn opleiding volg ik nu een vak organische chemie, en hierin heeft de professor me verteld dat koken in een zuur of een base deze substitutie op gang moet kunnen brengen. Ik ga over een aantal weken terug naar mijn middelbare school om dit te proberen met wat leerlingen daar, en ik wil erg graag dat het lukt.

Is er hier iemand die me zou kunnen helpen bij het opstellen van een practicumvoorschrift waarmee succes verzekerd is?

Alvast bedankt!

Gebruikersavatar
Berichten: 2.116

Re: Zeep uit Urine

Ammonia is een base en kan om die reden een reactie met vetzuren aangaan tot zeep. Hierbij verdwijnt het vet (wordt omgezet in zeep en glycerine).

Je kan deze ammoniumzeep weer omzetten in een kalium- of natriumzeep door het omgekeerde proces te volgen:

zeep oplossing + zuur -> vetzuur + zout

Dus als je bijvoorbeeld zwavelzuur toevoegt ontstaan vetzuren en ammoniumsulfaat. De vetzuren lossen zo goed als niet op in water en kan je van de oplossing van zeep en zout scheppen.

Deze vetzuren kan je vervolgens weer verzepen met natronloog of kaliloog.
β-Damascenon en maneschijn

Gebruikersavatar
Berichten: 336

Re: Zeep uit Urine

Ik wil even een kritische kanttekening plaatsen bij de theorie hierachter.

Spontane decompositie van ureum tot ammoniak gaat nou niet bepaald hard. Daar zijn ofwel hoge temperaturen (denk aan zo'n 90 graden C; en dan moet je je maar afvragen hoeveel NH3 er nog in je oplossing blijft) ofwel enzymen (urease) voor nodig. Ammonium (uit katabolisme van aminozuren) wordt in ons lichaam omgezet in ureum en in die vorm uitgescheiden (ref. waarde omgerekend zo'n 200-400 mM). Mensen horen eigenlijk nauwelijks ammoniak in hun urine te hebben, ik gok <20 mM. Is dit wel het geval, dan kan dit duiden op lever- of nierfalen of een zuur/base stoornis (zoals het gevolg kan zijn van ernstige diabetes). Een andere mogelijkheid is bacteriële infectie. Bacteriën kunnen namelijk wel gemakkelijk ureum omzetten in ammoniak.

Oftewel: de kans is erg klein, maar zelfs al zou alle ureum in urine omgezet worden in ammoniak, dan eindig je nog steeds met een oplossing met een pH die misschien net boven de 11 uitkomt. Ter vergelijking: huishoudammonia is al 10x geconcentreerder (3M), en bij geconcentreerde ammonia zit je al aan 15M.

De waswerking van ureum lijkt mij eerder aan het volgende te danken: ureum is een chaotroop; dat wil zeggen dat het het sterk georganiseerde netwerk van watermoleculen doorbreekt en hydrofobe structuren in oplossing stabiliseert. Het maakt het water als het ware wat minder polair, waardoor eiwitten ontvouwen en vetten beter oplosbaar worden.

Reageer