Wetenschapsforum

Wat is Ecdysteron?

Supplementenfabrikanten brengen Ecdysteron aan de man als de 'insectenvariant van testosteron'. Een bekend preparaat in de sportwereld is Ecdysten. Het middel versnelt de spiergroei, zegt de industrie. Maar is dat ook werkelijk zo?

De Ecdysteroiden zijn een groep steroide-achtige stoffen. Ze zitten in sommige planten, en bij de geleedpotigen - insecten, krabben, pissebedden - dat soort beesten - zijn ze de tegenhangers van onze geslachtshormonen.

De populariteit van Ecdysteroiden is te danken aan een paar enthousiaste studies. Russische dieronderzoekers ontdekten bijvoorbeeld dat het insectenhormoon de effecten van een tekort van vitamine D3 kan terugdraaien. Bij een tekort aan die vitamine vermindert de aanmaak van ATP, creatinefosfaat en carnosine. Ook loopt de concentratie calcium in de spiercel op, waardoor het eiwit sneller afbreekt. Het gevolg: spierafbraak. Ecdysteroïden deden dat effect teniet.(1)

Chinese onderzoekers vonden een effect dat deed denken aan anabole steroiden. De prostaat van proefdieren werd zwaarder door Ecdysteron, ontdekten ze. Jonge dieren gingen er sneller door groeien. Volgens de Chinezen was Beta-Ecdyson de werkzame component. Maar eerlijk gezegd was hun onderzoek bijzonder vaag. De Chinezen kwamen met een heleboel circumstantial evidence op de proppen, maar met geen verwijzing naar de hoeveelheid spiermassa die hun proefdieren zouden hebben gewonnen.(2)

Ook de Russen hebben van die jubelstudies geproduceerd. Volgens hen zoude Ecdysteroiden net zo'n effect op spiereiwitten hebben als Dbol, 'maar dan meer diffuus'. Klinkt mooi, maar ook erg verdacht. Als het spul zo goed werkt, waarom is er dan geen studie over een atleet die vijf kilo spier wint in drie maanden?(3) Want ook de Russische onderzoekers konden geen harde feiten op tafel leggen.

Verder zouden de insektenhormonen stoffen bij ratten de sexuele potentie verhogen, bij mannen de kwaliteit van het zaad verbeteren en het herstel van een hartaanval versnellen. Weer volgens een vage Russische studie, gepubliceerd in een vaag blad, waarvan natuurlijk geen Engelstalige versie te verkrijgen is.(4)

Als je kijkt naar de degelijke studies over Ecdysteroïden, dan zie je dat ze bij insekten inderdaad 'spieropbouwend' zijn. Ze remmen de afbraak van spierweefsel(5) en stimuleren de opbouw(6). Tijdens processen in insecten waarbij spierweefsel oplost, loopt de aanmaak van de insectenhormonen juist terug.(7) (8)

Ook psychisch hebben Ecdysteroïden effecten die aan anabolen doen denken. Zo ontdekten biologen bijvoorbeeld dat 20-hydroxy-Ecdyson bij krabben agressie veroorzaakt.(9)

Maar doen Ecdysteroïden ook iets bij andere dieren? Ja, blijkt uit veel onderzoeken. Bij zoogdieren doen ze iets met de hormoonhuishouding en het immuunsysteem.(11)

Probleem is wel Ecdysteroiden in het lichaam te krijgen. Als je ze slikt, verlaat een fors deel van je dosis je lichaam ongewijzigd. Slechts een beperkt deel zet om.(10)

Tot dusver lijkt het erop dat dit het zoveelste supplement is dat misschien in theorie werkt, maar waarvan je in de praktijk nog maar moet afwachten of het iets doet. Dat beeld is onjuist. Ik denk dat Ecdysteroïden in het beste geval niks doen, omdat ons lichaam er weinig mee kan. Als ons systeem wel met deze stoffen overweg kan, dan zouden ze wel eens averechts kunnen werken en onze spieren afbreken.

Veel insekten verpoppen. Ze veranderen dan van een larve in een volwassen exemplaar. Daarbij breken de Ecdysteroiden de spieren van de larven af(13) (14) en de zenuwen van de hersenen naar de spieren(15). Tegelijkertijd prikkelen de insectenhormonen stamcellen om de nieuwe spierweefsels van de volwassen exemplaren te vormen(16).

Onderzoekers vonden die spierafbrekende eigenschappen ook bij diersoorten die geen metamorfose kennen, zoals krabben. Injecties met Beta-Ecdyson stimuleren bij hen op korte termijn de aanmaak van spierweefsel, maar versnellen de spierafbraak op de wat langere termijn. De afbraak is uiteindelijk groter dan de groei.(17)

Bronnen

1. Kholodova ID, Tugai VA, Zimina VP. [Effect of vitamin D3 and 20-hydroxyecdysone on the content of ATP, creatine phosphate, carnosine and Ca2+ in skeletal muscles]. Ukr Biokhim Zh 1997 May-Jun;69(3):3-9. [PubMed]

2. Xu H, Cheng X, Cui Z, Wang B. [Androgen-like and anabolic action of Antheraea pernyi Guerin-Meneville Pas]. Zhongguo Zhong Yao Za Zhi 1991 Apr;16(4):237-40, 256. [PubMed] 3. Chermnykh NS, Shimanovskii NL, Shutko GV, Syrov VN. [The action of methandrostenolone and ecdysterone on the physical endurance of animals and on protein metabolism in the skeletal muscles]. Farmakol Toksikol 1988 Nov-Dec;51(6):57-60. [PubMed] 4. Mirzaev IR, Syrov VN, Khrushev SA, Iskanderova SD. [Effect of ecdystene on parameters of the sexual function under experimental and clinical conditions]. Eksp Klin Farmakol 2000 Jul-Aug;63(4):35-7. [PubMed]

5. Bijvoorbeeld: Tischler ME, Wu M, Cook P, Hodsden S. Ecdysteroids affect in vivo protein metabolism of the flight muscle of the tobacco hornworm (Manduca sexta). J Insect Physiol 1990;36(10):699-708. [PubMed]

6. Shanavas A, Nayak BP, Dutta-Gupta A. Ecdysteroid mediated muscle actin synthesis during the larval development of rice moth, Corcyra cephalonica. Biochem Mol Biol Int 1996 Nov;40(5):955-63. [PubMed]

7. Haas AL, Baboshina O, Williams B, Schwartz LM. Coordinated induction of the ubiquitin conjugation pathway accompanies the developmentally programmed death of insect skeletal muscle. J Biol Chem 1995 Apr 21;270(16):9407-12. [PubMed]

8. Schwartz LM, Truman JW. Peptide and steroid regulation of muscle degeneration in an insect. Science 1982 Mar 12;215(4538):1420-1. [PubMed]

9. Bolingbroke M, Kass-Simon G. 20-hydroxyecdysone causes increased aggressiveness in female American lobsters, Homarus americanus. Horm Behav 2001 Mar;39(2):144-56. [PubMed]

10. Tsitsimpikou C, Tsamis GD, Siskos PA, Spyridaki MH, Georgakopoulos CG. Study of excretion of ecdysterone in human urine. Rapid Commun Mass Spectrom 2001;15(19):1796-801. [PubMed]

11. Constantino S, Santos R, Gisselbrecht S, Gouilleux F. The ecdysone inducible gene expression system: unexpected effects of muristerone A and ponasterone A on cytokine signaling in mammalian cells. Eur Cytokine Netw 2001 Apr-Jun;12(2):365-7. [PubMed]

13. Grad I, Niedziela-Majka A, Kochman M, Ozyhar A. Analysis of Usp DNA binding domain targeting reveals critical determinants of the ecdysone receptor complex interaction with the response element. Eur J Biochem 2001 Jul;268(13):3751-8. [PubMed]

14. Hegstrom CD, Truman JW. Steroid control of muscle remodeling during metamorphosis in Manduca sexta. J Neurobiol 1996 Apr;29(4):535-50. [PubMed]

15. Weeks JC, Truman JW. Independent steroid control of the fates of motoneurons and their muscles during insect metamorphosis. J Neurosci 1985 Aug;5(8):2290-300. [PubMed]

16. Luedeman R, Levine RB. Neurons and ecdysteroids promote the proliferation of myogenic cells cultured from the developing adult legs of Manduca sexta. Dev Biol 1996 Jan 10;173(1):51-68. [PubMed]

17. Winget RR, Herman WS. Influence of molt cycle and beta-ecdysone on protein synthesis in the chelicerate arthropod, Limulus polyphemus. Comp Biochem Physiol B 1979;62(2):119-22. [PubMed]

Tekst: Willem Koert