Eshan jami en gewetensvrijheid

Menheffrin

Trouw publiceerde op 23 juni 2007 een interview van Arjan Visser met Ehsan Jami. Jami stond in de publieke belangstelling wegens zijn betrokkenheid bij het oprichten van een comité voor ex-moslims. In het interview gaf hij aan op welke gronden hij persoonlijk afstand wenste te nemen van Mohammed en daarmee de islam.

Door vele moslims is het interview opgevat als een belediging of kwetsing van de religie (islam). Ook onder niet-moslims was dat voelbaar. J.A.A. van Doorn, oud-hoogleraar sociologie, meende zelfs dat er sprake was van kwade opzet om moslims zo grof mogelijk te beledigen (NRC, 15 augustus 2007). W. Bos, Minister van Financiën en vice-premier, stelt ten aan zien van het interview dat geloofsuitreding niet gepaard dient te gaan met belediging en kwetsing van mensen vanwege hun geloof (Volkskrant, 10 augustus 2007).

Als het inderdaad een belediging of kwetsing betrof, en Van Doorn benadrukt dat stellig, dan maakt dat de weg vrij voor een klacht die artikel 137c-d Strafrecht in werking stelt dan wel dat men over gaat tot een civiele procedure op grond van een onrechtmatige daad. Die onrechtmatige daad zou dan bestaan in het doen van uitlatingen die indruisen tegen de zorgvuldigheid die in het maatschappelijk verkeer betaamt ten aanzien van de religieuze gevoelens van in Nederland wonende islamieten.

Tot op heden is van geen procedure of klacht iets bekend. Dat is ook niet zo verwonderlijk omdat elke rechtsgeleerde op basis van de uitlatingen in het interview, gemeten naar de bestaande jurisprudentie en wetsgeschiedenis, elke procedure bij voorbaad kansloos zou achten. Dat betekent in ieder geval dat Van Doorn te hoog van de toren blaast. Maar hoe zit dit met Bos?

Het strafrecht, in samenhang met het EVRM, bepaald de kaders zodanig dat uitlatingen wel schokkend, of verontrustend kunnen zijn, maar dat de grens wordt overschreden op het moment dat zij beledigend, kwetsend of beschimpend worden (M. Berger, NJCM-Bulletin, jrg. 31, nr. 5, blz. 666). In het civiele recht worden uitlatingen getoetst aan de grenzen van de proportionaliteit en subsidiariteit. Dat wil zeggen: vallen uitlatingen buiten die grenzen dan is er sprake van een onnodige belediging, vallen zij echter binnen die grenzen dan zijn de uitlatingen wellicht als schokkend of verontrustend te kwalificeren maar niet als beledigend.

P. Lieben (Elsevier, 10 augustus 2007) stelt dat het Bos gaat om de verkeerde toon die door Jami zou worden gehanteerd. Dat is echter nog maar de vraag omdat Bos tegelijkertijd weldegelijk Jamis woordkeus als onnodig beledigend en kwetsend typeert. Juridisch maar ook inhoudelijk onjuist, zijn de woorden van Bos daarom op zijn zachts gezegd nogal ongelukkig gekozen.

Waarschijnlijk berustte de vergissing van Bos op de op zich juiste veronderstelling dat bepaalde uitlatingen door moslims als beledigend of kwetsend kunnen worden ervaren (Rechtbank 's-Gravenhage, KG 05/123). Maar dat brengt niet met zich mee dat deze subjectieve ervaring daarmee leidend is geworden. In tegendeel, de uitlatingen zijn weer terug binnen de grenzen die de EVRM daar aan stelt: ze zijn hoogstens als schokkend of verontrustend op te vatten.

Zij partijgenoot E. Terstall had in de contoverse rond Jami dit juiste onderscheid wel gemaakt en liet elke verwijzing naar belediging of kwetsing achterwege. Hij vroeg of Jami zijn toon te matigen, wat onder de omstandigheden ook de enige mogelijkheid was (NRC, 2 juni 2007). Dit verzoek deed Terstall op grond van de door Jami gebezigde termen van achterlijk en dom, wat inderdaad voor schokkend of verontrustend kan worden gehouden. Het gewraakte interview met Jami, dat later plaatsvond, zou gezien de context waarin de uitlatingen werden gedaan voor Terstall waarschijnlijk eerder een ondubbelzinnige bevestiging betekenen dan dat dit een acute aanleiding zou zijn geweest om over te stappen op de lijn van Bos.

Nu is vast komen te staan dat Jami zich niet en derhalve ook niet onnodig beledigend of kwetsend heeft uitgelaten over Mohammed, ondanks dat moslims dat toch anders kunnen ervaren, rest de vraag of die toon inderdaad gemachtigd dient te worden.

Hoewel men geneigd zou zijn de beantwoording van die vraag in verbinding te willen zien met het recht op vrije meningsuiting, is dit toch een gepasseerd station. Immers, het strafrecht als wel een succesvolle civiele procedure is uitgewerkt. De toon staat daarom in relatie tot artikel 9, EVRM juncto artikel 18, IVBPR: het recht op vrijheid van geweten. Het gaat derhalve om de gewetensvrijheid van Jami om op persoonlijke gronden en afwegingen afstand te mogen nemen van Mohammed. En het is ook Terstall die dit voorzag: Een discussie die door islamisten zal worden aangegrepen om de aandacht af te leiden van het thema waar het om gaat; namelijk: Gewetensvrijheid voor Nederlandse burgers met een moslimachtergrond (PVDA Amsterdam, 30 juni 2007).

Jami maakt derhalve gebruik van het recht dat hij ontleent aan het eerste lid van artikel 9, EVRM: () dit recht omvat tevens de vrijheid om van godsdienst of overtuiging te veranderen (). Er is dus sprake van een gewetensberoep. Dat gewetensberoep dien echter wel met redenen omkleed te zijn om objectief verifieerbaar te zijn (B. Vermeulen (diss., 1989).

Jami komt op grond van studie, deductie en combinatie tot de persoonlijke constatering dat Mohammed voor hem geen heilige is maar een barbaar. Door nu barbaar te ververwarren met toon ontneemt men Jami zijn fundamentele recht zijn gewetensnood objectief te rechtvaardigen. Terstall stelt in dit verband: De thematiek is voor individuele moslims en de maatschappij in het algemeen te gewichtig om te verzanden in een parallelle discussie, namelijk de discussie over al dan niet beledigen van de islam (PVDA Amsterdam, 30 juni 2007).

Gesteld mag worden dat Jami zijn toon in het interview zelfs niet mocht matigen. En het is wederom Terstall die, anders dan in zijn e-mails, dit nu ook beseft: En zelfs met de meest welwillende toon zal hij vijanden maken. Het is alleen jammer dat bij zijn partijleider dit elementaire besef nog niet is doorgedrongen. Over Van Doorn zullen we maar zwijgen.

Adpruys

Vorig jaar weidde Eddy Terstall in een radiovraaggesprek uit over de kwestie van de islam en moslims. Hij uitte dezelfde bezwaren die wij hier ook geregeld uitspreken en achtte de emancipatie van de moslims van groot belang. Volgens hem deelde Wouter Bos zijn mening hierover en had hem vanwege dit issue een verkiesbare plaats op de kandidatenlijst aangeboden (voor zover Bos hiertoe in staat is). De uitspraken van Bos waarin hij afstand neemt van Jami zie ik daarom in het kader van de machtstrijd die binnen zijn partij gaande is. Hij wil zich niet als relatief rechtse PVDA-er profileren die bovendien de moslimachterban van zich vervreemd. Een aantal comitéleden zijn ook VVD ers wat mee zal spelen.

In de jaren 60 en 70 lagen dit soort kwesties toch anders binnen de PVDA. Toen was men toch ondubbelzinnig voor emancipatie.

Menheffrin

Adpruys schreef:Vorig jaar weidde Eddy Terstall in een radiovraaggesprek uit over de kwestie van de islam en moslims. Hij uitte dezelfde bezwaren die wij hier ook geregeld uitspreken en achtte de emancipatie van de moslims van groot belang. Volgens hem deelde Wouter Bos zijn mening hierover en had hem vanwege dit issue een verkiesbare plaats op de kandidatenlijst aangeboden (voor zover Bos hiertoe in staat is). De uitspraken van Bos waarin hij afstand neemt van Jami zie ik daarom in het kader van de machtstrijd die binnen zijn partij gaande is. Hij wil zich niet als relatief rechtse PVDA-er profileren die bovendien de moslimachterban van zich vervreemd. Een aantal comitéleden zijn ook VVD ers wat mee zal spelen.

In de jaren 60 en 70 lagen dit soort kwesties toch anders binnen de PVDA. Toen was men toch ondubbelzinnig voor emancipatie.

Het is niet ondenkbaar dat je gelijk hebt. Maar mij ging het er toch vooral om dat Bos criminaliseerd en waar ik geen rechtvaardiging voor kan vinden. Het zou kunnen dat Bos gevangen zit tussen zichzelf en Vogelaar, maar dat is hoogstens een verklaring maar geen excuus voor deze politiek onwaardige aktie.

Menheffrin

Onder moslims doet de logica opgeld dat wie de profeet beschimpt niet raar moet opkijken als daar represailles op volgen. Me dunkt dat dit inderdaad plausibel is. Men staat ergens voor en men wenst niet graag dat het idee kritisch benaderd wordt. De causaliteit is derhalve geldig ook al doet de waarheid of in ieder geval de vooringenomenheid van de heiligheid van de profeet daar niets aan af.

Maar er worden ook moskeen gebouwd in volksbuurten van het Westen en verloopt de integratie met een beroep op een uitzonderingspositie.

Is die causaliteit niet minder gerechtvaardigd? Is verzet dan plotseling verdacht?

Wilders en zijn kiezers hebt u zelf in het leven geroepen.

Laat mij nooit meer de stem uit de koran horen dat er geen dwang in religie bestaat. U liegt omdat het uw waarheid is.

Ger

Menheffrin, aan bovenstaand bericht kan ik geen touw vastknopen. Wat wil je nu eigenlijk zeggen? Je hebt het over de godsdienstschennis, moskeeën bouwen, Wilders (PVV) en dwang in de religie. 5 losse flodders die als enige gemene deler hebben dat ze gerelateerd zijn c.q. geassocieerd worden met de Islam. Graag een gedegen uitleg.

Zoniet, dan zie ik geen toekomst voor dit topic. Het lijkt meer de richting in te gaan van dit topic of misschien zelfs dit topic dat je bijna anderhalf jaar geleden gestart hebt. Geef dus aub even duidelijk je intenties aan zodat dit óf een degelijk eigen topic kan worden óf samengevoegd met een van voornoemde topics.

Adpruys

Menheffrin schreef:Onder moslims doet de logica opgeld dat wie de profeet beschimpt niet raar moet opkijken als daar represailles op volgen. Me dunkt dat dit inderdaad plausibel is. Men staat ergens voor en men wenst niet graag dat het idee kritisch benaderd wordt. De causaliteit is derhalve geldig ook al doet de waarheid of in ieder geval de vooringenomenheid van de heiligheid van de profeet daar niets aan af.

Maar er worden ook moskeen gebouwd in volksbuurten van het Westen en verloopt de integratie met een beroep op een uitzonderingspositie.

Is die causaliteit niet minder gerechtvaardigd? Is verzet dan plotseling verdacht?

Wilders en zijn kiezers hebt u zelf in het leven geroepen.

Laat mij nooit meer de stem uit de koran horen dat er geen dwang in religie bestaat. U liegt omdat het uw waarheid is.

Minister Vogelaar zou met haar subsidiebeleid de islamisering en de reactie daarop wel eens kunnen versterken

http://www.trouw.nl/hetnieuws/nederland/ar...ur?pageNumber=6

Vooral als deze meneer exemplarisch is voor de personen en instellingen die subsidie ontvangen

http://www.depers.nl/binnenland/88552/Khal...e-toekomst.html

Hij streeft toch naar een grotere invloed van de islam in het openbare leven. Ik wil zijn initiatieven en die van anderen niet verbieden maar om het van overheidswege te stimuleren gaat erg ver.

Menheffrin

Ger,

Je hebt wellicht gelijk omdat ik niet duidelijk genoeg ben geweest. En ik denk ook niet dat de tijd daar rijp voor is. De controverse is zo subtiel, flinterdun, dat wij als hoogleraren het ook niet meer weten. Ja, we weten het wel, maar we kunnen het niet zeggen of wellicht zijn wij er zelfs te laat voor. Hoe dan ook, dat je nog weet wat ik anderhalf jaar geleden gezegd heb vat ik op als een buitengewoon sterke intentie om de lijn te willen volgen. In dit verband biedt onderstaande je, naar ik hoop, enige duidelijkheid. Zo niet, dan meldt ik me weer na anderhalf jaar.

De controverse

De arabist J.J.G. Jansen heeft het opmerkelijke vermogen een waarschuwende toonzetting af te wisselen met een extreem neutrale gedachte over de islam. Het laatste is academisch ingegeven, het eerste een menselijke zorg. Dat kan niet goed gaan.

En de enige reden waarom dat niet goed kan gaan is omdat men niet weet hoe de islam zich op langere termijn zal verhouden tot de billboards van Victorias Secret, Hans Teeuwen of Goede Tijden, Slechte Tijden. Gaat Allah dat pleit verliezen of komen zijn onderworpenen hem te hulp?

Bijna diabolisch dringt zich hier telkens de vraag op wie er nu eerder was. De islam als min of meer religieus gesloten stelsel, geïnspireerd door de koran, of zijn onderworpenen, d.w.z. de mens. Jansen meent de mens als hij schrijft dat het niet zozeer aan de koran ligt maar aan degene die hem lezen. Aldus wordt de islam, wat daar ook van zij, losgekoppeld van het individu die op eigen kracht de redelijkheid van het leven, uitgedrukt in naastenliefde (en daar ga ik gemakshalve maar van uit), moet vormgeven.

Maar nu mensen nauwelijks uitblinken in een oorspronkelijke zelfreflectie zoekt men een referentiepunt. En daar komt de islam en de koran weer om de hoek kijken.

Riep Jansen wellicht op tot een alternatieve islam die met zijn historie dient te breken en de verwachting van het paradijs als een strikt autisme ziet waar geen kafir nodig is om het vorm te geven?

Ik sluit dat niet uit, maar het veronachtzaamd wel het referentiepunt waar het merendeel van de mensen kennelijk toch behoefte aan blijkt te hebben. Richting. Het idee dat wij toch wel in staat zouden zijn om zelf tot een evenwichtige beslissing te komen is door de geschiedenis als onhaalbaar bewezen. De koran is derhalve niet op te vatten als un fait divers en rien du plus. Het systeem wat daarop gebouwd is, de islam, is weldegelijk de paddenstoel van de ANWB.

Jansen hoopt, en dat doe ik met hem. Maar anders dan hij zet ik mijn geld niet in op de welspraaktheid van zij die wel de juiste vertaling van een opperwezen voor ogen staat. Als het daarom gaat kies ik liever voor ontspanning door confrontatie dan door een dialoog.

Ger

Sorry Menheffrin, maar na het inmiddels al 4x gelezen te hebben zie ik hier nog steeds geen lijn in. Ik mis een stelling, een duidelijk verhaal of een richting. Ik heb nog een paar collegamods gevraagd hier naar te kijken, maar zij trekken dezelfde conclusie. Ik zal het voor nu verplaatsen naar het Café, want ik zie hier nu geen degelijke politieke discussie uit ontstaan. Mocht dat wel gebeuren, kan het altijd nog teruggeplaatst worden.

Wetenschapsforum

Laatste berichten

Nieuwsberichten

Eshan jami en gewetensvrijheid

Eshan jami en gewetensvrijheid

Re: Eshan jami en gewetensvrijheid

Re: Eshan jami en gewetensvrijheid

Re: Eshan jami en gewetensvrijheid

Re: Eshan jami en gewetensvrijheid

Re: Eshan jami en gewetensvrijheid

Re: Eshan jami en gewetensvrijheid

Re: Eshan jami en gewetensvrijheid