Welke neiging zit er in 'jumping to conclusions' ?

[NicoW]

Wij mensen hebben miljoenen jaren evolutie achter de rug, waarbij wij tot voor kort in kleine groepen als jager/verzamelaar leefden.
Ons brein is geoptimaliseerd voor die levenswijze.
Inmiddels hebben wij landbouw uitgevonden, en nog meer: wetenschap, mechanisatie, robotisering enz. enz.
Niet vreemd dus, dat deze innovaties van de afgelopen 10 millennia voor menigeen een struikelblok zijn, want zo snel kan ons brein de veranderingen niet bijhouden.
 
Het is dan ook heel begrijpelijk, dat studenten en jonge wetenschappers allerlei denkfouten maken, alsof ze nog in een berenvel rondlopen.
Zoals 'jumping to conclusions': de neiging om veel te snel vanuit een onderzoek allerlei mooie conclusies te formuleren, die helemaal niet uit dat onderzoek voortspruiten.
(En in de media wordt er dan vaak nog een schep bovenop gedaan).
 
Nu hebben de Romeinen al heel veel debatteer- en denkfouten een naam gegeven. Ook is in de psychologie een groot aantal cognitieve biasses beschreven.
Kennis hiervan lijkt mij cruciaal voor goede wetenschap.
 
Bovengenoemde neiging lijkt mij zeker zeker een cognitieve bias. Maar ik kon de naam niet vinden. Toch lijkt mij dit simpel. Iemand?
 
 
 

[Professor Puntje]

https://en.wikipedia.org/wiki/Confirmation_bias

[Marko]

Het is niet omdat voor veel drogredenen Latijne termen zijn verzonnen, dat de Romeinen ook de bedenkers van deze termen waren (over drogredenen gesproken )
 
Jumping to conclusions is een prima, en veelgebruikte, term voor jumping to conclusions.
 
Op zich heeft dat niet zoveel met evolutie te maken. Het is niet dat ons denkvermogen niet (mee) geëvolueerd is, maar eerder dat in de dagelijkse praktijk helemaal geen behoefte is aan correcte logische redeneringen, maar aan snelle beslissingen die niet bijzonder precies hoeven te zijn. Het standaard denkproces is dáárop ingericht. Enkel wanneer het nodig is schakelen we ons logisch redeneervermogen in, maar dat verloopt een stuk langzamer en kost meer moeite. Als het snel moet maken we er geen gebruik van. Je zou kunnen redeneren dat die snelheid juist door opkomende techniek van belang is, het is goed voor te stellen dat het leven sneller verloopt dan in het jager-verzameler-tijdperk. 

[Rhiannon]

Het lijkt mij dat "overhaaste conclusies trekken" een goede nederlandse term is.

[NicoW]

Volgens mij gaat het echt om een neiging. Dat wij mensen bijna automatisch in deze fout vervallen. En dat er dus niet zomaar sprake is van haast of snelheid.
Confirmatie bias is naar mijn smaak een te algemene term. Die Engelse versie is heel interessant, Prof. Puntje! Er staat daar inderdaad: ‘‘It has been found several times that scientists rate studies that report findings consistent with their prior beliefs more favorably than studies reporting findings inconsistent with their previous beliefs’’.
Geen haast dus, maar een halsstarrig geloof, een afkeer van de echte werkelijkheid.
Ik heb gezien, dat ‘wetenschappers’ er niet voor terugdeinzen, om de volgorde van de tijd om te draaien(!): ze verklaren verschijnselen die in het verre verleden plaatsvonden, vanuit het heden.
Trouwens, ik heb pas Een kleine geschiedenis van de mensheid van prof Harari, gelezen. Een aanrader! Hij laat zien dat wij mensen denken in memes. Een meme is de eenheid van cultuur, zoals een bit de eenheid van informatie is. Dat omkeren van de tijd, is te verklaren vanuit zo'n meme: de schrijver beoordeelt het beschrevene vanuit zijn eigen culturele achtergrond, zonder zich hiervan bewust te zijn. Politieke correctheid dus.
 
Ik kwam op deze discussie doordat iemand beweerde dat er herinneringen via DNA kunnen worden overgebracht. Op mijn kritiek dat dit natuurlijk niet kan, kwam heftige kritiek als 'er is meer tussen hemel en aarde'. Het lijkt wel of de mensen van tegenwoordig het wetenschappelijk denken maar saai vinden, en liever allerlei wilde verhalen geloven.
 
"Overhaaste conclusie" is een mooie term, maar gaat er ten onrechte van uit, dat de mensen het beter zouden doen met wat meer bedenktijd. Maar dat doen ze juist niet: ze bijten zich vast in hun foute conclusies, het is echt een neiging.

[Professor Puntje]

Dat je zaken vanuit je eigen perspectief beschouwt kan niet eens anders. En ook de mate waarin je jezelf de tijd gunt om andere perspectieven in overweging te nemen is afhankelijk van je eigen (meta)perspectief.
 
Kortom: Iemand die zich verbeeldt dat hij alles al weet zal des te gemakkelijker overhaaste conclusies trekken; en iemand die de gedachte te moeten toegeven dat hij het fout had onverdraaglijk vindt zal zich daar nog in vastbijten ook of niets meer van zich laten horen wanneer de fout overduidelijk aan de kaak wordt gesteld.

[Professor Puntje]

Ik kwam op deze discussie doordat iemand beweerde dat er herinneringen via DNA kunnen worden overgebracht. Op mijn kritiek dat dit natuurlijk niet kan, kwam heftige kritiek als 'er is meer tussen hemel en aarde'. Het lijkt wel of de mensen van tegenwoordig het wetenschappelijk denken maar saai vinden, en liever allerlei wilde verhalen geloven.

 
Hier ga je zelf in de fout door die DNA-optie niet eerst een kans te geven, door nader te informeren of er onderzoek is dat daar op wijst. Maar voor de rest ben ik het met je eens. In sommige kringen (New Age, postmodernisten, complotdenkers, fundamentalisten) is het aan de orde stellen van wetenschappelijke bevindingen tegenwoordig welhaast taboe. Wie dat in zijn (wetenschappelijke) hoofd haalt wordt automatisch bij "de vijand" ingedeeld. Ik heb dit niet onderzocht maar mijn persoonlijke ervaringen op dat gebied zijn dusdanig consistent dat ik daar wel vanuit ga tot uit onderzoek het tegendeel is gebleken.

[Marko]

Volgens mij gaat het echt om een neiging. Dat wij mensen bijna automatisch in deze fout vervallen. En dat er dus niet zomaar sprake is van haast of snelheid.

 
Dat klopt, maar dat is omdat onze hersenen erop zijn ingericht om dat soort dingen te doen. "Wij" werken standaard slordig. Ook als we niet gehaast zijn. En dat blijft zo, zolang iemand niet de noodzaak ervaart om het anders te doen. Die slordigheid komt er bijvoorbeeld op neer dat we er bij iets dat lijkt op wat we kennen, vanuit gaan dat het hetzelfde is, en dat we ons tevreden stellen met een consistent verhaal, óók als we helemaal geen zekerheid hebben over de juistheid van de feiten. Mensen geloven een hele hoop, ook als ze zeggen niet te geloven.
 
P. puntje geeft in zijn laatste bericht een typerend voorbeeld. Hij gelooft in zijn gelijk, dat is gebaseerd op zijn persoonlijke ervaringen, die hij ervaart als zijnde consistent. Maar de mogelijkheid dat deze ervaren consistentie juist het gevolg is van confirmation bias mag niet worden uitgesloten.
 
Merk op dat ik niet stel dat de menselijke hersenen zo werken vanuit haast of snelheid. Ik ging in op je veronderstelling dat dit komt omdat de biologische evolutie van de hersenen de technologische vooruitgang niet heeft kunnen bijbenen. En dat is helemaal niet gezegd, want met evenveel juistheid zou je kunnen veronderstellen dat het denkvermogen zich heeft aangepast aan een situatie waarin de omgeving steeds sneller verandert. 
 
Merk ook op dat er een verschil is tussen confirmation bias en jumping to concluions (overhaaste conclusies). Bij confirmation bias negeert men informatie die niet in overeenstemming is met de verwachting, of kent men informatie die er wel mee in overeenstemming is onevenredig veel waarde toe. Jumping to conclusions betekent in zijn algemeenheid dat men op basis van onvolledige informatie conclusies trekt, dat kan ook zijn dat men geen voorafgaande verwachting die boel kleurt, maar na het vinden van een aantal stukken informatie gewoon niet op zoek is gegaan naar meer. 
 
Een goed boek om in dit verband te lezen is overigens "Thinking, fast and slow" van Daniel Kahneman.