Hoe noem je het verwijten van een zelfopgelegde dwanghandeling?

[Beresteyn]

Als voorbeeld iets alledaags, zoals stofzuigen en de kinderen naar school brengen.
 
Stel, een man en een vrouw wonen samen en de vrouw zegt altijd, ook als de man het aanbied, dat zij wel even gaat stofzuigen. Ze neemt dus altijd die handeling op zich. Maar vervolgens neemt ze het de man wel kwalijk dat 'zij altijd moet stofzuigen'.
 
Een ander voorbeeld: de man en vrouw hebben een kind en de man wil 's ochtends zijn kind even wegbrengen naar school. Maar de vrouw zegt 'oh nee, dat doe ik wel even'. De volgende avond krijgen ze een discussie en zegt de vrouw 'waarom moet ik altijd ons kind wegbrengen, waarom doe jij dat nou nooit, waarom moet ik hier alles zelf doen'. 
 
Ze verwijt dus de man haar eigen zelfopgelegde dwanghandeling. Heeft zo'n situatie een bepaalde psychologische of sociologische term?

[Back2Basics]

ehhh....  'huwelijk'?   

[Beresteyn]

Nee, er is echt sprake een afwijking in dit fictieve voorbeeld. 
 
Het is eigenlijk niet zo te zeggen, maar mocht het inderdaad een obsessie zijn, dan zou het een obsessieve-compulsieve stoornis (OCS)* of obsessieve-compulsieve persoonlijkheidsstoornis (OCPS)* kunnen zijn, wellicht in combinatie met milde persoonlijkheids- en gedragskenmerken zoals narcisme (het willen controleren van andermans leven), slachtoffermentaliteit (bij kritiek menen dat je aangevallen wordt), Freudiaanse externalisatie (in enige samenhang met de slachtoffermentaliteit beschrijft Freudiaanse externalisatie het projecteren van iemands eigen problemen op anderen) en cognitieve bias (een individuele constructie van de sociale werkelijkheid, waardoor het individu diens foutieve en irrationele perspectief als objectief ziet). 
 
* Of er sprake is van OCS of OCPS hangt af van de bewustheid van het handelen. Als de vrouw zich bewust is van dit gedrag, dan is er sprake van OCS. Indien het gedrag ontkent wordt en de persoon in kwestie niet te overtuigen is van diens gedrag, dan is de afwijking iets ernstiger en is er sprake van OCPS.

[Dido]

Beste Beresteyn, Ik zie je hier nogal gooien met diagnostische labels! Het is lang geleden dat ik hier nog gereageerd heb, maar nu kan ik het toch even echt niet laten.

Dit gedrag heeft niks te maken met OCD (obsessieve compulsieve gedragsstoornis). Er is een kansje dat er sprake is van een dwangmatige persoonlijkheidsstoornis (DP), maar dat valt hier zeker niet zomaar uit af te leiden. Daarvoor moet aan allerlei andere criteria voldaan worden. Bovendien zijn mensen met een DP zich vaak wel degelijk bewust van hun probleem.

Kortom, er is hier niet zomaar een psychiatrisch label op vast te kleven en de kans is reëel dat deze vrouw geen psychiatrische stoornis heeft.

Ik val ook wel bijna omver van de andere termen die hier zomaar worden neergezet en niet in het minst van narcisme...

Het verbaast me ook een beetje dat je niet even stilstaat bij wat er fout gaat bij de man die dat steeds toelaat...

Over de casus zelf: dit is een interactiepatroon die wel vaker voorkomt bij koppels. De één bepaalt wat er moet gebeuren en wil het volgens zijn eigen min of meer perfectionistische normen zien gebeuren (vandaar dat die dit het liefst zelf doet), de ander schikt zich er wel vaker in en vindt het eigenlijk ook wel handig dat hij/zij dan die taak niet moet uitvoeren. Als de ander hun taak wil overnemen, zullen ze misschien wat weerstand bieden, maar de taak uiteindelijk vaak dan toch uit handen geven. Zo versterken ze elkaars gedrag. Er is dan niet zomaar een oorzaak door de ene, maar wel is er sprake van een dynamiek waarbij beiden elkaar versterken en beiden de oorzaak zijn.

Onder dit gedrag zit vaak angst... angst om niet te voldoen aan de normen van zichzelf en van anderen.

Bij de ander leeft dan vaak de angst voor conflicten: niet durven paal en perk stellen aan dit gedrag, uit angst de ander te verliezen. Die man, in jouw voorbeeld, zal zich evengoed een slachtoffer voelen, dus kan je hier dan evengoed je label plakken van een slachtoffermentaliteit.

Nu, beiden zijn vermoedelijk ook slachtoffers van hun eigen verleden, waarin de man bv leerde dat conflicten gevaarlijk zijn en hij misschien leerde zich eerder afhankelijk op te stellen. En waarbij de vrouw mogelijks te snel op eigen benen moest staan, als kind en zo streng leerde zijn voor zichzelf (en dan soms ook naar anderen).

Ondanks het feit dat het beschreven probleem van de man en vrouw wel vaker hieraan gelinkt zijn, blijft het een hypothese die verder getoetst moet worden.