[Column] Google Dokter
Geplaatst: wo 20 sep 2017, 23:45
De KRO-NCRV zendt dit televisieseizoen het programma Dokters vs Internet uit. Er kijken iedere keer ongeveer een miljoen mensen naar deze panelshow waarbij een team van drie dokters en een team van drie Bekende Nederlanders (BNers) proberen de juiste diagnose te stellen bij echte patiënten. De dokters doen dat op basis van hun kennis en ervaring. De BNers mogen erop los googelen. Het team met de meeste juiste diagnoses wint. Dokters vs Internet is een speelse poging na te gaan in hoeverre een leek aan de hand van symptomen een redelijke diagnose kan stellen met de kennis die hem of haar via het internet ter beschikking staat en in hoeverre praktiserende dokters zonder hulp van internet tot een goede diagnose kunnen komen.
Dat laatste is steeds meer een vertekening van de werkelijkheid omdat veel artsen regelmatig gebruik maken van de kennis die via internet beschikbaar is. De zegeningen van het internet in termen van volledigheid, actualiteit, selectiviteit en interactiviteit hebben in de gezondheidszorg ruim intrede gedaan. En niet alleen voor de professie zelf. Ook de leek maakt steeds vaker gebruik van het internet om meer te weten te komen over wat hij of zij mankeert en wat er aan gedaan kan worden.
Vroeger waren de baker met haar praatjes en de medische encyclopedie de enige informatiebronnen. In de jaren 1956 1964 presenteerde de eerste televisiedokter Hans van Swol het VPRO-programma Ziek zijn - Beter worden. Hij besprak daarin veelvoorkomende aandoeningen en beantwoordde hij kijkersvragen. Dat leverde veel gedoe op omdat er medici waren die vonden dat je de burger niet wijzer moest maken. De kennisvermeerdering van de massa leidde alleen maar tot vervelende situaties waarin de patiënt zich hinderlijk met de diagnose ging bemoeien. In 1996 vertelde Van Swol in Medisch Contact dat het maken van zijn programma niet altijd van een leien dakje ging. Geneeskunde was in die tijd nog heilig, zo vertelde hij. Ik heb eens een programma voorbereid met een oogarts. Die werd op het laatste moment teruggefloten. Hij mocht niet optreden. Toen heb ik het maar zelf gedaan.
Door de nieuwe media is de relatie tussen arts en patiënt danig aan het veranderen. Eerst had je de betaalde 06-telefoondiensten waarmee je interactief via keuzemenus informatie kon krijgen over bepaalde aandoeningen. Deze zogenaamde audiotexdiensten waren in feite voorgelezen medische encyclopedieën. De meerwaarde was dat mensen zich anoniem konden verdiepen in de kenmerken van een ziekte, voordat zij over een drempel stapten en hun gezondheidsprobleem durfden bespreken met familie, vrienden of uiteindelijk de huisarts.
Door de opkomst van internet werd het allemaal anders. In hoog tempo kwamen en komen er publiek toegankelijke websites die op basis van symptomen een diagnose stellen. De Engelse website Medical Diagnosis is een professioneel diagnostisch laboratorium dat voor patiënten, klinieken en dokters specialistische en routinematige medische testen uitvoert. Een puur op leken gerichte en zeer uitgebreide Amerikaanse website is die van WebMD waar je niet alleen je symptomen kan controleren, maar ook een dokter kan zoeken en de laagste prijzen voor medicijnen kunt vinden.
Gezondheidsnet.nl is een Nederlandse website met een diagnosehulp.
De websites waarop mensen zelf tot op zekere hoogte kunnen opzoeken wat zij misschien mankeren en kunnen lezen wat een eventuele therapie is, zijn behoorlijk populair. Het is maar de vraag of dokters, met name huisartsen, blij zijn met patiënten die op het ochtendspreekuur even komen vertellen wat zij mankeren en welke medicijnen zij moeten hebben.
In de Scientific Americain van augustus 2017 staat het artikel The Computer Will See You now: Sophisticated software could help doctors make better diagnoses. Daar staan enkele interessante gegevens in. Het Amerikaanse instituut NASEM (National Academies of Sciences, Engineering, and Medicine) heeft een rapport gepubliceerd over de oorzaken van medische fouten in de periode 1999 2015. Veel fouten komen voort uit slechte rapportage en miscommunicatie. Zes tot 17 procent komt voort uit een verkeerde diagnose. Het rapport stelt dat in de Verenigde Staten in tien procent van de gevallen waarin de patiënt overlijdt, een foute diagnose en aansluitend verkeerde behandeling de oorzaak is. De aanbeveling is dat ziekenhuizen meer gebruik moeten maken van clinical decision-support systems zoals DXplain, VisualDx en Isabel. Ondanks dat al meer dan 1.600 ziekenhuizen en klinieken in de VS VisualDx gebruiken, is er nog steeds geen sprake van een echte omarming van de nieuwe instrumenten. De grote vraag is of het aanvaarden van zulke software-oplossingen de medische praktijk substantieel zal verbeteren of dat die diagnosesystemen de al overbelaste dokter nog meer onnodig zullen belasten.
Een van de erkende verbeteringen door het gebruik van deze systemen is het voorkomen dat dokters minder last hebben van vooringenomenheid (cognitive traps). Een uit 2011 daterend onderzoek van VisualDx over de diagnose van een bepaalde huidinfectie liet zien dat de dokters die gebruik maakten van VisualDx in 64% van de gevallen een juiste diagnose stelden, tegen 14% als de dokters dat niet deden. Isabel claimde in 2014 een verbetering van een derde van de diagnoses van veertig medische studenten die van hun systeem gebruik maakten.
Dat zijn mooie claims van de aanbieders van deze systemen. Toch loopt het allemaal niet zo'n vaart door zaken als gebrekkige standaardisatie van elektronische medische dossiers en het feit dat gezondheidsorganisaties de diagnostische fouten niet echt als hun probleem beschouwen. Bovendien vinden dokters in het algemeen dat ze goed bezig zijn en dat zij die nieuwlichterij niet nodig hebben.
Het feit dat in het programma Dokters vs Internet de leken met hun Google-dokters aan hun zijde regelmatig een betere diagnose maken dan de dokters zonder internethulp, doet vermoeden dat er een mooie toekomst is voor de diagnose-ondersteunende systemen.
Dat laatste is steeds meer een vertekening van de werkelijkheid omdat veel artsen regelmatig gebruik maken van de kennis die via internet beschikbaar is. De zegeningen van het internet in termen van volledigheid, actualiteit, selectiviteit en interactiviteit hebben in de gezondheidszorg ruim intrede gedaan. En niet alleen voor de professie zelf. Ook de leek maakt steeds vaker gebruik van het internet om meer te weten te komen over wat hij of zij mankeert en wat er aan gedaan kan worden.
Vroeger waren de baker met haar praatjes en de medische encyclopedie de enige informatiebronnen. In de jaren 1956 1964 presenteerde de eerste televisiedokter Hans van Swol het VPRO-programma Ziek zijn - Beter worden. Hij besprak daarin veelvoorkomende aandoeningen en beantwoordde hij kijkersvragen. Dat leverde veel gedoe op omdat er medici waren die vonden dat je de burger niet wijzer moest maken. De kennisvermeerdering van de massa leidde alleen maar tot vervelende situaties waarin de patiënt zich hinderlijk met de diagnose ging bemoeien. In 1996 vertelde Van Swol in Medisch Contact dat het maken van zijn programma niet altijd van een leien dakje ging. Geneeskunde was in die tijd nog heilig, zo vertelde hij. Ik heb eens een programma voorbereid met een oogarts. Die werd op het laatste moment teruggefloten. Hij mocht niet optreden. Toen heb ik het maar zelf gedaan.
Door de nieuwe media is de relatie tussen arts en patiënt danig aan het veranderen. Eerst had je de betaalde 06-telefoondiensten waarmee je interactief via keuzemenus informatie kon krijgen over bepaalde aandoeningen. Deze zogenaamde audiotexdiensten waren in feite voorgelezen medische encyclopedieën. De meerwaarde was dat mensen zich anoniem konden verdiepen in de kenmerken van een ziekte, voordat zij over een drempel stapten en hun gezondheidsprobleem durfden bespreken met familie, vrienden of uiteindelijk de huisarts.
Door de opkomst van internet werd het allemaal anders. In hoog tempo kwamen en komen er publiek toegankelijke websites die op basis van symptomen een diagnose stellen. De Engelse website Medical Diagnosis is een professioneel diagnostisch laboratorium dat voor patiënten, klinieken en dokters specialistische en routinematige medische testen uitvoert. Een puur op leken gerichte en zeer uitgebreide Amerikaanse website is die van WebMD waar je niet alleen je symptomen kan controleren, maar ook een dokter kan zoeken en de laagste prijzen voor medicijnen kunt vinden.
Gezondheidsnet.nl is een Nederlandse website met een diagnosehulp.
De websites waarop mensen zelf tot op zekere hoogte kunnen opzoeken wat zij misschien mankeren en kunnen lezen wat een eventuele therapie is, zijn behoorlijk populair. Het is maar de vraag of dokters, met name huisartsen, blij zijn met patiënten die op het ochtendspreekuur even komen vertellen wat zij mankeren en welke medicijnen zij moeten hebben.
In de Scientific Americain van augustus 2017 staat het artikel The Computer Will See You now: Sophisticated software could help doctors make better diagnoses. Daar staan enkele interessante gegevens in. Het Amerikaanse instituut NASEM (National Academies of Sciences, Engineering, and Medicine) heeft een rapport gepubliceerd over de oorzaken van medische fouten in de periode 1999 2015. Veel fouten komen voort uit slechte rapportage en miscommunicatie. Zes tot 17 procent komt voort uit een verkeerde diagnose. Het rapport stelt dat in de Verenigde Staten in tien procent van de gevallen waarin de patiënt overlijdt, een foute diagnose en aansluitend verkeerde behandeling de oorzaak is. De aanbeveling is dat ziekenhuizen meer gebruik moeten maken van clinical decision-support systems zoals DXplain, VisualDx en Isabel. Ondanks dat al meer dan 1.600 ziekenhuizen en klinieken in de VS VisualDx gebruiken, is er nog steeds geen sprake van een echte omarming van de nieuwe instrumenten. De grote vraag is of het aanvaarden van zulke software-oplossingen de medische praktijk substantieel zal verbeteren of dat die diagnosesystemen de al overbelaste dokter nog meer onnodig zullen belasten.
Een van de erkende verbeteringen door het gebruik van deze systemen is het voorkomen dat dokters minder last hebben van vooringenomenheid (cognitive traps). Een uit 2011 daterend onderzoek van VisualDx over de diagnose van een bepaalde huidinfectie liet zien dat de dokters die gebruik maakten van VisualDx in 64% van de gevallen een juiste diagnose stelden, tegen 14% als de dokters dat niet deden. Isabel claimde in 2014 een verbetering van een derde van de diagnoses van veertig medische studenten die van hun systeem gebruik maakten.
Dat zijn mooie claims van de aanbieders van deze systemen. Toch loopt het allemaal niet zo'n vaart door zaken als gebrekkige standaardisatie van elektronische medische dossiers en het feit dat gezondheidsorganisaties de diagnostische fouten niet echt als hun probleem beschouwen. Bovendien vinden dokters in het algemeen dat ze goed bezig zijn en dat zij die nieuwlichterij niet nodig hebben.
Het feit dat in het programma Dokters vs Internet de leken met hun Google-dokters aan hun zijde regelmatig een betere diagnose maken dan de dokters zonder internethulp, doet vermoeden dat er een mooie toekomst is voor de diagnose-ondersteunende systemen.