1 meter 80

Moderator: Rhiannon

Forumregels
(Middelbare) school-achtige vragen naar het forum "Huiswerk en Practica" a.u.b.
Zie eerst de Huiswerkbijsluiter
Gebruikersavatar
Moderator
Berichten: 5.521

1 meter 80

Een lengte van 1,80 m kun je uitspreken als 1 meter 80, maar een gewicht van 1,80 kg niet als 1 kilo 80. Waarom is dat eigenlijk?

Gebruikersavatar
Pluimdrager
Berichten: 2.386

Re: 1 meter 80

Een lengte van 1,80 m kun je uitspreken als 1 meter 80
In feite zegt men dan 1 meter 80 cm, en dat wordt dan in het normale spraakgebruik afgekort tot 1 meter 80.

1,80 kg zou dan 1 kilo(gram) 80 decagram worden maar dat zegt niemand.
99% van de bevolking weet niet eens wat een decagram is.
Bovendien: stel dat iemand inderdaad zou spreken over 1 kilo 80 hoe weet een toehoorder dan of hij 1 kilo 80 decagram bedoelt, of 1 kilo 80 gram of ........

Gebruikersavatar
Moderator
Berichten: 9.781

Re: 1 meter 80

Pinokkio schreef: vr 23 aug 2019, 13:50 In feite zegt men dan 1 meter 80 cm, en dat wordt dan in het normale spraakgebruik afgekort tot 1 meter 80.
Inderdaad, 1 meter 5 is 1,05 meter.

Maar bij bijvoorbeeld weerstandswaarde staat 'kilo' (of mega, etc) voor de decimale komma.
1k5 is 1500 Ω, 1k25 is 1250 Ω.

Berichten: 12.262

Re: 1 meter 80

Ik denk dat het voortkomt omdat we meters en centimeters gebruiken, en 1:100 verhouding die bijna nergens anders wordt gebruikt. Daardoor spreekt het tamelijk prettig uit. Als je het voor gewichten zou doen zou je kilogrammen en grammen meten gebruiken en dan krijg je "1 kilo 800", de meeste mensen zullen "1800 gram" verkiezen. Voor gewicht is een redelijk gangbare maat ook nog wel een "ons" voor 100 gram, dus "18 ons" zou nog kunnen.

Bij volumes heb je hetzelfde: liters en milliliters zijn gangbaar. Centiliters en deciliters worden wel gebruikt maar voornamelijk in de horeca, niet onder het algemene publiek.

Die "1k5" notatie is denk ik vrij specifiek voor electronica en komt voor zover ik weet voor omdat het compacter is in schakelschema's: "2u2" een stuk korter dan "2.2 uF". Daarbij komt dat het soms heel kleine print is, ook op de componenten zelf, en dat riskeer je het puntje te missen en maak je van 2.2 per abuis 22 - meestal niet handig.

Gebruikersavatar
Moderator
Berichten: 5.521

Re: 1 meter 80

Benm schreef: vr 23 aug 2019, 15:41 Ik denk dat het voortkomt omdat we meters en centimeters gebruiken, en 1:100 verhouding die bijna nergens anders wordt gebruikt. Daardoor spreekt het tamelijk prettig uit. Als je het voor gewichten zou doen zou je kilogrammen en grammen meten gebruiken en dan krijg je "1 kilo 800", de meeste mensen zullen "1800 gram" verkiezen.
De 1:100 verhouding heb je natuurlijk ook bij geld: "de pindakaas kost 2 euro 50", of nog korter "2-50". De weggelaten ondereenheid is cent. In het verleden waren er de tussenmunten stuiver-dubbeltje-kwartje die de weggelaten ondereenheid in principe voor een buitenstaander minder evident maakten.

N.a.v. dat geldvoorbeeld merk ik trouwens dat je de hoofdeenheid bij afmetingen ook kunt weglaten:

GOEDE SPREEKTAAL:
Hoe lang is die lat, 2-40? 2 meter 40?
Hoe groot is dat dekbed, 1-40 bij 2-20? 1 meter 40 bij 2 meter 20?

maar bij gewichten niet:

FOUT:
Hoe zwaar is die laptop, 1-20? 1 kilo 20?

Tenslotte is er nog iets met leeftijd. "Hoe oud is die man, 50?" Het zou overdreven zijn om daar de eenheid jaar achter te zetten. Maar zijn broer "is 45 oud" kan niet, dat moet "45 jaar oud" zijn.

Gebruikersavatar
Moderator
Berichten: 9.781

Re: 1 meter 80

jkien schreef: vr 23 aug 2019, 20:02 GOEDE SPREEKTAAL:
Hoe lang is die lat, 2-40? 2 meter 40?
Hoe groot is dat dekbed, 1-40 bij 2-20? 1 meter 40 bij 2 meter 20?
Misschien heb je gelijk. Maar twee-veertig wordt ook wel gebruikt als verkorte vorm van tweehonderdveertig.
Dan zou de afmeting simpelweg in centimeters worden genoemd.

Berichten: 12.262

Re: 1 meter 80

jkien schreef: vr 23 aug 2019, 20:02
De 1:100 verhouding heb je natuurlijk ook bij geld: "de pindakaas kost 2 euro 50", of nog korter "2-50". De weggelaten ondereenheid is cent. In het verleden waren er de tussenmunten stuiver-dubbeltje-kwartje die de weggelaten ondereenheid in principe voor een buitenstaander minder evident maakten.
Inderdaad, voor geld geldt dit ook omdat daar ook een 1:100 systeem gebruikt wordt.

In het verleden was het inderdaad wel gebruikelijk om te spreken over iets als "die postzegel kost 3 kwartjes" of iets dergelijks, maar sinds de invoering van de euro hoor je dat niet zoveel meer (bij gebrek aan een 25 cent stuk?). Overigens hoor ik nog wel eens de termen als 'stuiver' en 'dubbeltje' voor 5 of 10 eurocent, maar het muntstuk van 20 cent heeft voor zover ik weet geen koosnaam.

Grappig is natuurlijk ook wel 'twee kwartjes' uit de guldentijd gezien er geen gangbare munten in omloop waren met een waarde van 50 cent - het was een kwartje en dan een gulden, geen 'halfje'.

Gebruikersavatar
Berichten: 4.282

Re: 1 meter 80

Pinokkio schreef: vr 23 aug 2019, 13:50
Een lengte van 1,80 m kun je uitspreken als 1 meter 80
In feite zegt men dan 1 meter 80 cm, en dat wordt dan in het normale spraakgebruik afgekort tot 1 meter 80.

1,80 kg zou dan 1 kilo(gram) 80 decagram worden maar dat zegt niemand.
99% van de bevolking weet niet eens wat een decagram is.
Bovendien: stel dat iemand inderdaad zou spreken over 1 kilo 80 hoe weet een toehoorder dan of hij 1 kilo 80 decagram bedoelt, of 1 kilo 80 gram of ........
Formeel is de deca afgeschaft. (net als de pond en de ons)

Gebruikersavatar
Moderator
Berichten: 9.781

Re: 1 meter 80

De pond en het ons zijn formeel afgeschaft, al blijkt dat je in de praktijk een woord niet zomaar kunt afschaffen.

Het prefix 'deca' maakt bij mijn beste weten nog steeds deel uit van het SI, net als 'deci', 'centi' en 'hecto'.

Gebruikersavatar
Moderator
Berichten: 5.521

Re: 1 meter 80

De deca staat nog gewoon in de SI brochure van 2019.

De centimeter is al heel lang prominent aanwezig op school en in veel huishoudens. Op school gebruikte ik een liniaal, thuis zat er een opvouwbare duimstok bij het gereedschap en een meetlint bij de naaispullen, allemaal met centimeterschaal (het meetlint heette zelfs centimeter). De blootstelling aan de (deca)gram was minder, hoewel, 20 en 50 gram was belangrijk voor het frankeren van brieven.

Berichten: 12.262

Re: 1 meter 80

De centimeter gaat er ook wel blijven - het is domweg een praktische maat voor veel alledaagse zaken waarvoor een millimeter te nauwkeurig is en een meter veel te groot. Denk aan pakweg de lengte van een potlood of iets dergelijks, dan spreek je al gauw over "15 centimeter".

Dit is ook niet zo erg, we hebben wel meer eenheden die ronde verhoudingen vertonen met SI(derived) waardes: voor luchtdruk gebruikt men meestal millibar wat precies overeenkomt met hectopascals.

Voor massa is het nog lastiger, gezien de SI eenheid de kilogram is, niet de gram. Een 'ons' zou daarmee formeel een deci-kilogram zijn, maar praktischer een hectogram. Een pond is wellicht geen formele eenheid maar iedereen weet dat het een halve kilogram is, en staat ook gewoon in het woordenboek met betekenis '500 gram'.

In wetenschappelijke publicaties die in het Nederlands geschreven zijn (bestaat dat nog?) zul je geen pond of ons aantreffen, maar in het dagelijks leven wel.

Gebruikersavatar
Moderator
Berichten: 9.781

Re: 1 meter 80

Die centimeter is inderdaad niet weg te denken uit ons dagelijkse leven.

Volgens mij werd vroeger de millibar gebruikt en nu nog slechts de hectopascal, die inderdaad precies hetzelfde betekenen.

'Pond' en 'ons' hebben als extra nadeel dat die woorden veel lijken op 'pound' en 'ounce', maar die eenheden zijn niet gelijk.

Formeel zijn combinaties van prefixen als in deci-kilogram niet toegestaan.

Gebruikersavatar
Berichten: 1.447

Re: 1 meter 80

Benm schreef: za 24 aug 2019, 13:58 Een pond is wellicht geen formele eenheid maar iedereen weet dat het een halve kilogram is, en staat ook gewoon in het woordenboek met betekenis '500 gram'.
Grappig, want voor mij is het evident dat een pond minder is dan een halve kilo. Waarschijnlijk omdat ik niet vaak een pond kaas heb gehaald, maar wel 100 pond brandstof heb besteld. Dan is het toch vervelend als je daar 50 kg mee bedoelde.

Taal zit nu eenmaal vol bedoeling/interpretatie. Als ik zeven vijftig vraag voor een broodje gezond betekend het 7 euro 50, vraag ik zeven vijftig voor een brommer dan betekend dat 750 euro.

Berichten: 12.262

Re: 1 meter 80

Tja, en als het een villa is betekent zeven-vijftig voor een makelaar waarschijnlijk 750.000 euro ;)

Natuurlijk heb je ook vak-specifieke dingen, zoals brandstof in ponden die 454 gram wegen, maar ook afstanden in nautische mijlen die langer zijn dan mijlen op de weg. Voor brandstof heb je natuurlijk ook wel weer tonnen die gewoon 1000 kilogram zijn, wellicht praktisch voor verkeersvliegtuigen maar niet voor kleine toestellen.

Luchtvaart is natuurlijk sowieso een beetje messed-up wat eenheden betreft, je doet van alles in aparte units (kts, lbs, nm, mmHg) om vervolgens te landen op een baan van 3000 meter :D

Gebruikersavatar
Moderator
Berichten: 9.781

Re: 1 meter 80

Benm schreef: za 24 aug 2019, 15:43 ... om vervolgens te landen op een baan van 3000 meter :D
9843 feet, bedoel je? ;)

Reageer