Renovatie van een oude microscoop. Do try this at home!
Geplaatst: zo 21 jun 2015, 11:45
O.I.P. is de enige Belgische microscoopfabrikant die we ooit gehad hebben. Het bedrijf ging, ergens in de jaren 1980 - 1990, failliet.
Er kwam een doorstart onder een andere naam en onder een nieuw management. Het bedrijf bestaat nog steeds, maar er worden al lang geen microscopen meer gemaakt. Dezer dagen zijn ze daar actief in de productie van militaire nachtzichtapparatuur en meer van die dingen.
De microscoop waar ik het over wil hebben, maakte deel uit van een lot, gemaakt op maat, in opdracht van de Gentse universiteit.
Je kan het toestel omschrijven als "een eenvoudig recht kantelbaar statief", maar wellicht een van de beste "eenvoudige rechte kantelbare statieven", ooit gebouwd. Ik kocht het voor een prikje op een rommelmarkt.
Het statief was uitgerust met een degelijke 11x O.I.P.-achromaat, een onbruikbaar geworden Will Wetzlar 40x, N.A. 0,65 achromaat en een erg goede Olympus 100x, N.A. 1,30 achromaat.
Het is een zwaar toestel (> 6 kg), volledig opgebouwd uit massief brons en staal.
De microscoop heeft jaren doorgebracht op een stoffige zolder.
Aangezien het zonde zou zijn de microscoop verder te laten verpieteren, heb ik besloten hem te renoveren.
Wellicht zal hij daarna naar de school, waar mijn dochter school loopt, gaan. Daar zal hij er hopelijk toe bijdragen, jongelui interesse bij te brengen voor de wondere microwereld... Meer moet dat niet zijn.
Een oude microscoop renoveren is geen kattenpis en ik zou er niet snel aan begonnen zijn, als er niet dat erg enthousiasmerend artikel geweest was van Ian Walker in Micscape: http://www.microscopy-uk.org.uk/mag/indexmag.html?http://www.microscopy-uk.org.uk/mag/artjul04/iwlomo.html
De uitgangssituatie
De onderste doublet van de condensor is gedelamineerd, ttz: de kit waarmee de twee lenzen aan elkaar gekleefd zijn, is gekrompen, waardoor de lenzen deels van elkaar losgekomen zijn. Die zullen volledig van elkaar moeten gescheiden worden en opnieuw gekleefd. Het meest voor de hand liggende oplosmiddel om de lijm op te lossen is xyleen, de meest voor de hand liggende "lijm" om de lenzen weer aan elkaar te kleven is canadabalsem
Work in progress
Op de foto nog te zien: een setje smeervetten en oliën van de Amerikaanse fabrikant Nye, zuurvrije isopropanol, wasbenzine.
Enkele gedemonteerde onderdelen van de microscoop: van l. naar r: de condensorhouder, de spiegelhouder, het apertuurdiafragma, gescheiden van de condensor, het grove instellingblok, de tubus en... de rest van het statief
In tegenstelling tot de -meer gebruikelijke- tandwielkast, verloopt een dergelijk mechanisme niet of nauwelijks
Wordt vervolgd
Er kwam een doorstart onder een andere naam en onder een nieuw management. Het bedrijf bestaat nog steeds, maar er worden al lang geen microscopen meer gemaakt. Dezer dagen zijn ze daar actief in de productie van militaire nachtzichtapparatuur en meer van die dingen.
De microscoop waar ik het over wil hebben, maakte deel uit van een lot, gemaakt op maat, in opdracht van de Gentse universiteit.
Je kan het toestel omschrijven als "een eenvoudig recht kantelbaar statief", maar wellicht een van de beste "eenvoudige rechte kantelbare statieven", ooit gebouwd. Ik kocht het voor een prikje op een rommelmarkt.
Het statief was uitgerust met een degelijke 11x O.I.P.-achromaat, een onbruikbaar geworden Will Wetzlar 40x, N.A. 0,65 achromaat en een erg goede Olympus 100x, N.A. 1,30 achromaat.
Het is een zwaar toestel (> 6 kg), volledig opgebouwd uit massief brons en staal.
De microscoop heeft jaren doorgebracht op een stoffige zolder.
Aangezien het zonde zou zijn de microscoop verder te laten verpieteren, heb ik besloten hem te renoveren.
Wellicht zal hij daarna naar de school, waar mijn dochter school loopt, gaan. Daar zal hij er hopelijk toe bijdragen, jongelui interesse bij te brengen voor de wondere microwereld... Meer moet dat niet zijn.
Een oude microscoop renoveren is geen kattenpis en ik zou er niet snel aan begonnen zijn, als er niet dat erg enthousiasmerend artikel geweest was van Ian Walker in Micscape: http://www.microscopy-uk.org.uk/mag/indexmag.html?http://www.microscopy-uk.org.uk/mag/artjul04/iwlomo.html
De uitgangssituatie
De microscoop heeft een aangebouwde kruistafel, maar die is, zoals het volledige statief, bedekt met een dikke laag viezigheid
Macro-opname van de knop van de fijninstelling. Die is bedekt met een dikke laag stof, vet, oxidatievlekken enzovoort
Deze schroef, aan de bovenzijde van de arm van het statief, dient om de tubus en de grove instelling los te koppelen van de fijninstelling, bijvoorbeeld voor transport van de microscoop. Ook hier: stof, vet, oxidatievlekken enzovoort
Het apertuurdiafragma van de condensor bestaat uit 16 lamellen. Hoewel de lamellen ooit gesmeerd geweest zijn, is er enige roestvorming. Die zal zoveel mogelijk verwijderd worden met wattestaafjes en wapenolie. Daarna wordt ontvet in wasbenzine en droog gehermonteerd.
De onderste doublet van de condensor is gedelamineerd, ttz: de kit waarmee de twee lenzen aan elkaar gekleefd zijn, is gekrompen, waardoor de lenzen deels van elkaar losgekomen zijn. Die zullen volledig van elkaar moeten gescheiden worden en opnieuw gekleefd. Het meest voor de hand liggende oplosmiddel om de lijm op te lossen is xyleen, de meest voor de hand liggende "lijm" om de lenzen weer aan elkaar te kleven is canadabalsem
Work in progress
In eerste instantie wordt de microscoop deels gedemonteerd. Alle ooit gesmeerde onderdelen worden ontvet met wasbenzine en, naargelang, met wattenstaafjes, een klein verfborsteltje, een tandenborstel enz. Daarna wordt gereinigd met water waaraan een klein beetje mild afwasmiddel is toegevoegd. Tenslote wordt gespoeld/afgewist met gedestileerd water en gedroogd in een broedstoof bij ca. 50°C.
Op de foto nog te zien: een setje smeervetten en oliën van de Amerikaanse fabrikant Nye, zuurvrije isopropanol, wasbenzine.
Enkele gedemonteerde onderdelen van de microscoop: van l. naar r: de condensorhouder, de spiegelhouder, het apertuurdiafragma, gescheiden van de condensor, het grove instellingblok, de tubus en... de rest van het statief
Handig, maar niet absoluut noodzagelijk: een ultrasoonbadje
De wormwielstang, de veer en enkele andere onderdelen van de fijninstelling in wasbenzine
De fijninstelling van het statief is geniaal in zijn eenvoud. "In der Beschränkung zeigt sich erst der Meister" (Goethe). De werking: een verdikking van de schroefdraadstang oefent een kracht uit van rechts naar links (op de foto) op het -min of meer- pijlpuntvormig stalen blokje zichtbaar op de foto. Het aanhechtingspunt van het blokje is zo gekozen, dat het zich verplaatst in een cirkelsegmentvormige baan. Daardoor drukt de bovenkant tegen een palletje van de combinatie grove instelling/tubus. Dat resulteert in een opwaartse beweging ervan, zulks tegen de kracht in, uitgeoefend door een veer die de tubus naar beneden drukt.
In tegenstelling tot de -meer gebruikelijke- tandwielkast, verloopt een dergelijk mechanisme niet of nauwelijks
Wordt vervolgd