Renovatie van een oude microscoop. Do try this at home!

Moderator: ArcherBarry

Forumregels
(Middelbare) school-achtige vragen naar het forum "Huiswerk en Practica" a.u.b.
Zie eerst de Huiswerkbijsluiter
Berichten: 493

Re: Renovatie van een oude microscoop. Do try this at home!

Weet u of er ook andere vetten geschikt zijn om de onderdelen opnieuw in te smeren?

Gebruikersavatar
Berichten: 247

Re: Renovatie van een oude microscoop. Do try this at home!

Heel wat onderdelen aan om het even welke microscoop... Helaas bestaat er niet zoiets als een universeel vet dat voor alles kan gebruikt worden.
Ik weet het dus ook (nog) niet. Ik ben al langer op zoek naar een fijnmechanieker die me eens een crash course "greasing for dummies" wil geven. Die heb ik nog niet gevonden.
In afwachting zal ik, wat dat betreft, de aanwijzingen volgen in het artikel, waarvan u de link in deze draad vindt.
 

Gebruikersavatar
Berichten: 247

Re: Renovatie van een oude microscoop. Do try this at home!

Het is alweer een poos geleden. Helaas heb ik zelden de tijd om me langdurig bezig te houden met hobbies. Maar nu heb ik enkele dagen verlof. Hier was ik zo ongeveer geëindigd:
P9062227.jpg
P9062227.jpg (93.01 KiB) 2084 keer bekeken
 
Dit is het grove instellingblok van de microscoop, met frontaal zicht op de verchroomde (?) lat waar de fijninstelling op inwerkt. Het ronde palletje wordt door een veer tegen de fijninstelling gedrukt. Dit is de zijde die naar de stafiefarm gekeerd is. De tubus wordt in een zwaluwstaart geschoven aan de andere kant:  . 
P9062228.jpg
P9062228.jpg (164.23 KiB) 2084 keer bekeken
P9062230.jpg
P9062230.jpg (53.44 KiB) 2084 keer bekeken
 
Alle bronzen glijvlakken werden ontdaan van restanten smeervet en zwarte aanslagen, resp. met wasbenzine, een afwassponsje en een (relatief) mild schuurmiddel.
Zonder reclame te willen maken: ik heb verschillende schuurmiddelen geprobeerd die in elk huishouden wel voorhanden zijn:
- Cif (Unilever), bekend genoeg veronderstel ik
- Vitrolin (Eres), een reiniger voor vitro-keramische kookplaten enzo
- Inox-Net (Eres), een inoxreiniger.
Alle gaven hetzelfde, goede resultaat
 
Het is niet eenvoudig om de glijvlakken proper te krijgen tot in het uiterste hoekje van de zwaluwstaart... Daarvoor werden een stukje schuurspons en een tandenstoker gebruikt. Geen fijne pincetten, om krassen op het brons te vermijden:
P9062235.jpg
P9062235.jpg (87.44 KiB) 2083 keer bekeken
 
Daarna grondig afspoelen met warm water (alle resten schuurmiddel moeten volledig verwijderd zijn!), afdrogen met een zachte oude handdoek.
De foto toont de bovenkant van de lat waar de fijninstelling op inwerkt. In de opening komt de veer van de fijninstelling en een schroef, waarmee het volledige grove instellingblok kan losgekoppeld worden van de fijninstelling, bijvoorbeeld als de microscoop getransporteerd wordt.
P9062236.jpg
P9062236.jpg (113.08 KiB) 2082 keer bekeken
 
Tot slot drogen in een broedstoofje bij ca. 45°C:
P9062237.jpg
P9062237.jpg (70.07 KiB) 2082 keer bekeken
 
Inmiddels werden ook de objecttafel en de aangebouwde kruistafel gereinigd.
Wellicht vandaag komen de condensorhouder en de hoogte-instelling van de condensor aan de beurt. Foto's volgen.

Gebruikersavatar
Berichten: 247

Re: Renovatie van een oude microscoop. Do try this at home!

Opkuis van het statief: niet al teveel medelijden mee hebben... Gewoon in een afwassopje met wat Dreft. Zo goed mogelijk afdrogen (kleine openingen droogdeppen met wattenstaafjes).
Verder laten drogen in de broedstoof, daarna oppoetsen met wat Yplon Cockpitspray en een zachte doek. Da's alles.
P9072241.jpg
P9072241.jpg (125.29 KiB) 2082 keer bekeken
P9072244.jpg
P9072244.jpg (105.59 KiB) 2082 keer bekeken
P9072246.jpg
P9072246.jpg (97.23 KiB) 2082 keer bekeken
P9072251.jpg
P9072251.jpg (104.52 KiB) 2082 keer bekeken

Gebruikersavatar
Berichten: 247

Re: Renovatie van een oude microscoop. Do try this at home!

Na reinigen en drogen van alle componenten is het tijd om het statief weer in elkaar te zetten. Daarbij kwamen -ik beken- de talloze foto's van de demontage een paar keer goed van pas ("zat dat rondelletje nu boven of onder...")...
 
Smering:
  • in alle schroefdraadgaten, hoe miniem ook, werd een klein druppeltje Light Viscosity oil Nye PP269 aangebracht om roestvorming te vermijden
  • op alle schroefdraad- en wormwielstangen, in alle bussen waar stangen doorheen gaan (grove instelling, fijne instelling, ...) werd eveneens een klein druppeltje Light Viscosity oil Nye PP269 aangebracht om roestvorming te vermijden en om wrijving te verminderen
  • op/in alle bronzen glijvlakken (grove instelling, fijne instelling, hoogte-instelling condensor, X- en Y-beweging kruistafel, ...) werd een (dun!) laagje "remmend vet" ("damping grease") Nyeogel 795A aangebracht.
 
Bij een eerste vluchtige inspectie van het statief kwamen twee problemen, beide gerelateerd aan smering, aan de oppervlakte:
  • fijne instelling: de fijne instelling vertoonde "backlash", het gegeven dat de instelling nog even "doorloopt": je stelt scherp, laat de fijninstellingknop los, waarop de tubus nog een fractie van een micron zakt, resulterend in een onscherp beeld. Zowat het vervelendste euvel waarmee een microscopist kan geconfronteerd worden. Fijne instellingen met wormwielstang, zoals deze, hebben de reputatie vrijwel backlashvrij te zijn. Gegeven correcte smering... Daarom werd de smering van de glijvlakken hernomen. Deze maal werd gesmeerd met een paar kleine druppeltjes Nye PP269. Probleem opgelost. Simpel en logisch. Achteraf ;) .
  • Y-beweging kruistafel: bij statief geneigd in een hoek van ca. 30° - 40° zakte de kruistafel onder invloed van de zwaartekracht langzaam naar beneden... De Y-beweging wordt bij dit statief gerealiseerd door een schroefdraad en schroefdraadstang die een bronzen lat in beweging brengen, in een zwaluwstaart aan de rechterkant van de objecttafel. In de zijkant van de objecttafel zijn twee kleine schroefjes aangebracht, waarmee de breedte van de zwaluwstaart, en dus de frictie, kan ingesteld worden. Het bleek niet mogelijk een instelling te vinden waarbij de kruistafel niet naar beneden zakte. Daarom werd ook de smering van die glijvlakken hernomen, nu met Multi Purose Grease Nye 362HB. Daarmee was ook dit euvel verholpen.
 
P9082267.jpg
P9082267.jpg (115.31 KiB) 2082 keer bekeken
P9082268.jpg
P9082268.jpg (123.03 KiB) 2082 keer bekeken
 
De wormwielstang voor de X-beweging van de kruistafel. Ook hier enkele kleine druppeltjes Nye PP269 en een dun laagje Nyogel 975A op de glijvlakken:
P9092282.jpg
P9092282.jpg (207.24 KiB) 2082 keer bekeken
 
Opnieuw monteren van de fijne instelling:
P9082261.jpg
P9082261.jpg (117.34 KiB) 2082 keer bekeken
De condensor, overigens een gewone Abbé N.A. 1,2. De frontlens is bedekt met een dikke laag stof en zo, vastgeplakt in, wellicht, ingedroogde immersie-olie. 
P9092270.jpg
P9092270.jpg (133.64 KiB) 2082 keer bekeken
 
Na gedeeltelijke reiniging met zo gering mogelijke hoeveelheden xyleen, verder wasbenzine en zeepwater. Voor het reinigen werd overings een erg zacht mascara-borsteltje gebruikt...
De frontlens is nog betrekkelijk intakt, slechts enkele krasjes aanwezig.
De witte vlekjes, zichtbaar op de foto hieronder, worden veroorzaakt door delaminatie van de kit tussen de lenzen van de onderste doublet van de condensor: door uitdroging en krimping in de kit (doorgaans Canadabalsem bij oudere microscopen) onstaan er "lucht"bellen.
Het losweken en hermonteren van zo'n lenzen is niet erg moeilijk, maar je hebt er wel een op maat gemaakt pasvormpje voor nodig. Omdat ik dat nog moet maken heb ik besloten de condensor voorlopig te laten voor wat hij is.
De lamellen van het apertuurdiafragma werden oppervlakkig gereinigd met wattenstaafjes en wasbenzine om alle aangehecht vet te verwijderen. Dat er smeervet op zat is een kunstfout van eerste orde: lamellen van een irisdiafragma worden NOOIT gesmeerd!
P9092271.jpg
P9092271.jpg (137.78 KiB) 2083 keer bekeken
 
Een nieuwe is het natuurlijk niet geworden, maar hij ziet er toch al een stuk beter uit:
P9092280.jpg
P9092280.jpg (108.58 KiB) 2083 keer bekeken
 
Wellicht komend weekend gaat het statief op de testbank om het te controleren op een flink aantal mechanische en optische parameters.

Gebruikersavatar
Berichten: 247

Re: Renovatie van een oude microscoop. Do try this at home!

In elk geval staan de volgende kandidaten al klaar.
Dit is wellicht een van de beste en meest legendarische microscoopstatieven van zijn tijd: een Hensoldt Wetzlar van ergens de jaren 1920-1930.
Het toestel is uitgerust met een grote kruistafel, viervoudige revolver, een uittrekbare tubus, ruime set achromaten (wellicht alle onbruikbaar), verschillende oculairs.
Het statief heeft een intact "groot verlichtingsapparaat naar Abbé".  Een aplanatische condensor met decentreerbaar apertuurdiafragma, dus.
 
Hensoldt was vooral bekend voor zijn verrekijkers en zijn richtkijkers  voor artilerie en ander wapentuig. Maar ook voor hun zakmikroskopen: Hensoldt Tami, Protami, Metami.
P9102286.jpg
P9102286.jpg (272.84 KiB) 2082 keer bekeken
 
Helemaal aan de andere kant van het spectrum, dit Rusische speelgoedmicroscoopje. Een "speelgoedmicroscoopje", maar wel eentje van de betere soort.
De tubus kan oculairen met de standaard-diameter van 23,2mm ontvangen en de objectiefzijde heeft RMS-schroefdraad. Er is geen condensor, maar de holle spiegel kan wel een N.A. van 0,40 uitlichten. 
Het toestelletje heeft Lomo achromaten 8*/0.20 en 20*/0,40, Huyghens oculairs 7x, 10x en 15x. De beeldkwaliteit is verassend goed.
Een "grotere" microscoop kan het niet vervangen, maar het is wel een ideaal hebbeding om -in een handdoek gedraaid in de rugzak- mee te nemen naar de waterkant.
Ooit eens gekocht op een rommelmarkt voor 100BF (€ 2,50). In orde brengen zal waarschijnlijk maar een half uurtje werk zijn.
P9102287.jpg
P9102287.jpg (98.05 KiB) 2082 keer bekeken

Berichten: 493

Re: Renovatie van een oude microscoop. Do try this at home!

Om het zakken van de tafel te verhelpen, schuurde ik met heel fijn schuurpapier iets van de achterkant
van het zwaluwstaartje af. Gaat om micro meters.
Wat ook mogelijk is, maar niet altijd werkt.
Is het zwaluwstaartje iets naar buiten buigen. Maar dit moet voorzichtig. Anders is het zwaluwstaartje kapot.

Gebruikersavatar
Berichten: 247

Re: Renovatie van een oude microscoop. Do try this at home!

Ik ben absoluut geen voorstander van dergelijke voortvarende, niet meer terug te draaien, "reparaties"... Je kan er de weggeschuurde micrometers niet meer terug aan plakken, hè?

Als ik dit soort toestellen onder handen neem, ga ik er steeds van uit, dat een apparaat dat ooit goed gewerkt heeft, dat ook nu nog moet kunnen. Ongeacht of het een microscoop dan wel een oud kampeervuurtje op benzine is.

Als het dat niet meer kan, probeer ik de oorzaak van het euvel te vinden.

Vaak ligt die voor de hand. Soms is het wat moeilijker, maar in elk geval zijn mirakuleuze wijzigingen in de afmetingen van de onderdelen hier nooit de oorzaak gebleken van het minder goed functioneren ervan.

Berichten: 2

Re: Renovatie van een oude microscoop. Do try this at home!

Hallo,
 
Ik heb een oude microscoop, hoe begin ik best met de renovatie?

Reageer