Wetenschapsforum

Toen ik in de jaren '70 op school zat was V het symbool voor elektrische spanning. De wet van Ohm was V = I R, en de potentiaal van een puntlading was V = f Q / r. Daarentegen was U het symbool voor alle soorten energie, de energie van een condensator was bijvoorbeeld U = ½ C V². Zo stond het in Binas, dat gebruikt mocht worden bij het centraal eindexamen, dus alle schoolboeken moeten haast wel de V voor spanning gebruikt hebben. In twee Nederlandse schoolboeken uit die tijd die ik inkeek representeerde V inderdaad spanning en potentiaal.

Maar tegenwoordig is het symbool voor spanning U, in Nederlandse schoolboeken, Binas, en wikipedia. Op internet is niet te vinden wanneer dat symbool veranderd werd, en waarom.

Ik heb oude natuurkunde-examens doorgebladerd op de NVON website. Daar is precies zichtbaar wanneer de U/V-verandering plaatsvond: U is het symbool in havo-examens vanaf 2000, en in vwo-examens vanaf 2001. Daarvoor was het V. Als je terugrekent begonnen vwo- en havo-bovenbouw er mee in het schooljaar 1998, en dat valt samen met een moment van onderwijsvernieuwing: de invoering van de tweede fase voor de bovenbouw, waarbij leerlingen gingen kiezen uit profielen. Er kwam een nieuwe Binas uit in 1998, daarin zal het ook wel zichtbaar zijn. De U/V verandering dateert van minder lang geleden dan ik had verwacht.

Dan blijft de vraag: waarom?

Omdat het logischer is? Voor stroom geldt 'I' en de eenheid is 'A'. Dan is het vreemd dat voor spanning 'V' wordt gebruikt als de eenheid ook al 'V' is.

Vreemd..
Mijn voortgezet onderwijs was toch echt eind zestiger jaren, en ik kan mij eigenlijk alleen U=I*R en P=U*I herinneren. Maar dat waren kennelijk de gebruikelijke symbolen niet toentertijd. Zou ik jaren later dan ongemerkt overgestapt zijn?

Michel Uphoff schreef: ↑za 28 nov 2020, 23:56Mijn voortgezet onderwijs was toch echt eind zestiger jaren, en ik kan mij eigenlijk alleen U=I*R en P=U*I herinneren.

In het schoolboek 'Schweers en van Vianen' uit de jaren '70 is de spanning V, en in de Binas van 1977 ook. Eind zestiger jaren is nog voor de Mammoetwet (waarvan de invoering begon bij de brugklas van 1968 tot en met het eerste vwo examen in 1974). In theorie zou het denkbaar zijn dat er bij de Mammoetwet de omgekeerde U/V verandering plaatsvond, maar ik denk het niet. Een hbs-natuurkundeboek uit 1938 (Hoofdzaken der natuurkunde), dat op internet toegankelijk is, gebruikte de V, en niet de U.

Olof Bosma schreef: ↑za 28 nov 2020, 23:45 Omdat het logischer is? Voor stroom geldt 'I' en de eenheid is 'A'. Dan is het vreemd dat voor spanning 'V' wordt gebruikt als de eenheid ook al 'V' is.

Een logicawet die niet geldig is voor de Engelstalige wereld? Mijn indruk is dat geen enkele Engelstalige op internet moppert dat voltage en volt hetzelfde symbool hebben.

Maar er zit wel iets in, een spanning van 3 volt kun je noteren als V = 3 V, en dat lijkt bedrieglijk op een wiskundige vergelijking met oplossing V = 0. In gedrukte tekst heeft spanning de cursieve V als symbool, en volt de rechtopstaande V, misschien zou je dat twee verschillende symbolen mogen noemen.

Ik zie trouwens in de oude examens dat tegelijk met de U/V-verandering ook de andere symboolverandering plaatsvond, de E/U-verandering voor energie. Vanaf 2000 (havo) en 2001 (vwo) is het symbool voor energie E, voor alle soorten energie zoals E=mgh, E=½mv², E=UIt, E=hc/λ, D=E/m, E=mc². Daarvoor was het U (zoals U=mgh, U=½mv², U=VIt, U=hc/λ, D=U/m, U=mc²).

De gelijktijdige verandering voorkwam een botsing van de symbolen voor spanning en energie.

Ik heb geleerd dat potentiaal V is, en spanning U is.

Nooit verwarringen gevonden. Zeker voor het jaar 1988-2000 op: LTS-MTS en HTS.

Energie uitgedrukt als E, spanning U, potentiaal V. Zeker sinds 1988 (heb ik nog een boek van gevonden in mijn kast).

Stemt ook overeen met mijn geheugen de: grootheid, symbool, eenheid lijst wat we van buiten moesten leren.

Als die symbolen ooit (officieel) veranderd werden, dan zou je verwachten dat er ergens een officiële lijst met die symbolen te vinden moet zijn. Een lijst die door examenmakers en leerboekschrijvers te raadplegen is.

Ik heb wat gezocht maar heb (nog) niets kunnen vinden.

Het blijft natuurlijk altijd vechten om een beperkt aantal symbolen. Zo is E ook het symbool voor elektrische veldsterkte.

Trouwens. In mijn Engelse boeken wordt U gebruikt voor potentiele energie. Voor kinetische: E. Dan hoeft men niet met subscripts te werken bij de energiebalans.

Maar spanning is altijd U geweest bij mij. Potentiaal V.

Er zijn SI-standaarden, die zijn al tijden bekend, en we hebben formule of schematische symbolen.

SI eenheden, zijn dus anders als de symbolen, SI eenheden zijn internationaal vastgesteld.
De symbolen zijn vrij te gebruiken, SI-eenheden, zijn al jaren V, A en Ohm.

je mag dus zeggen de spanning=10 Volt, of U = 10 Volt, maar niet 10 U.

OOOVincentOOO schreef: ↑zo 29 nov 2020, 10:46 Trouwens. In mijn Engelse boeken wordt U gebruikt voor potentiele energie. Voor kinetische: E. Dan hoeft men niet met subscripts te werken bij energiebalans.

Maar spanning is altijd U geweest bij mij. Potentiaal V.

Voor beide gevallen lijkt het me wat kwistig met schaarse symbolen omgaan.

Misschien hebben we het symbool U voor spanning van de Duitsers overgenomen. Met Ngram Viewer is te zien wanneer het symbool U de symbolen V en E verdrong, in het Duits. Dat is ongeveer sinds 1930:
(De dip rond 1980 betekent vermoedelijk dat er van die periode relatief weinig wetenschappelijke tekst is gescand)

Op sommige websites (1) wordt het symbool U Europees genoemd, en V Brits/Amerikaans. Maar op wikipedia lijkt U slechts half Europees: in het Duits en Frans en Nederlands is het U, maar in het Spaans en Italiaans is het V.

Weet je wat het percentage bij de y-as betekent?

Grappig dat, net als Vincent vertelde, er soms verschillende symbolen voor potentiaal en spanning werden gebruikt.

Xilvo schreef: ↑zo 29 nov 2020, 12:09Weet je wat het percentage bij de y-as betekent?

Bijvoorbeeld het percentage van "Spannung U" in het jaar 1950 is gedefinieerd als (aantal keren dat de zoekterm "Spannung U" voorkomt in alle gescande boeken van 1950) / (aantal woorden in alle gescande boeken van 1950). Ter vergelijking, volgens Ngram Viewer zitten Duitse woorden als "wir" en "sein" op 0,1%.

Ik heb ooit - en dat is heel lang geleden - de kreet "U is I maal R" in mijn hoofd gestampt. De "V" voor spanning ken ik vooral uit Engelstalige leerboeken.

Ik heb geen idee meer hoe ik het op de HBS heb geleerd. Maar "U is I maal R" klinkt mij ook heel vertrouwd in de oren.

In Engelstalige boeken wordt inderdaad heel vaak V gebruikt, voor zowel spanning als potentiaal.