Cassegrain of newton/dobson

[Hippogrief]

Wat is beter voor het kijken van planeten en deepsky zonder de prijs te vergelijken?
Ik ben aan het twijfelen tussen een maksutov-cassegrain konus 90 mm of een dobson telescoop van 130 mm of 150 mm?
 
Maksutov-cassegrain
brandpuntafstand: 1200 mm

diameter: 90 mm
 

konus-maksutov-cassegrain-telescoop-motormax-90-901200-full-1795-crop-29637-836.jpg (23.77 KiB) 6447 keer bekeken

 
Dobson 130 mm
brandpunt: rond de 650 mm

diameter: 130 mm
 

 
Dobson 150 mm
brandpunt: 1200 mm

diameter: 150 mm
 
 

 
 
Wat is het verschil en welke zou ik kiezen? Tussen de konus en de dobson 130 + tussen de konus en de dobson 150
 
Alvast bedankt!

[Michel Uphoff]

Voor deep sky heb je een zo groot mogelijke lichtsterkte nodig, en is een sterkere vergroting niet zo belangrijk. Dan zou -van deze drie- de 130 mm (F5) Dobson het meest geschikt zijn. De theoretisch maximale vergroting is met een geschikt oculair ongeveer 250x. Een praktischer maximum ligt op ongeveer de helft.
Voor planeten is een forsere vergroting en zeer scherp beeld van belang, dan is de 150mm Dobson (F8) met een theoretische maximale vergroting van ongeveer 300x (150x praktisch) misschien net wat geschikter.
Die Konus Maksutov-Cassegrain is misschien een leuk ding omdat hij parallactisch gemonteerd is en een volgmotortje heeft, maar hij is eigenlijk voor beide doelen niet erg geschikt. De vergroting blijft met een theoretisch maximum van pakweg 180 (90) keer achter en de lichtsterkte is met F13 echt te weinig voor lichtzwakke objecten. Verder is het stafief behoorlijk gammel.
 
Overigens, en niet onbelangrijk: In Nederland moet je het qua locatie wel treffen wil je deep sky objecten goed kunnen waarnemen. De lichtvervuiling is in grote delen van het land domweg te groot, zeker in de randstad. Hier een kaartje van die vervuiling:
 

lichtemissie.png (166 KiB) 6428 keer bekeken

 
Maar kan je naar het noorden, of beter ergens op de onbewoonde delen van de Waddeneilanden of naar het buitenland, dan moet je natuurlijk je kijker meenemen, en portabiliteit wordt dan ook een overweging, dan scoort ook de 130 mm Dobson prima.
 
Ben je geïnteresseerd in zo veel mogelijk beeld voor je geld, dan is een Dobson meestal de betere keuze. Het is dan wel afzien van fijnregelingen en automatisch volgsysteem en dergelijke, gewoon veel goed glas en geen liflafjes. Voor de prijs van die Konus koop je ook een 8 inch Dobson.
 
Als ik zou moeten kiezen uit deze louter deze drie instaptelescopen, dan zou ik voor de 130 mm Dobson gaan. Hier een demo filmpje:
 

[Hippogrief]

bedankt voor de info! Ik woon in een stad met tamelijk wat lichtvervuiling dus zal ik me misschien moeten gaan beperken tot de planeten en de maan.

[Hippogrief]

Is de brandpuntafstand ook van groot belang? en zoja, op welk gebied?

[Michel Uphoff]

De brandpuntafstand in combinatie met de diameter van het objectief is van belang.
Hoe groter de verhouding brandpunt/diameter is, hoe lichtsterker de telescoop is. Voor de 13 cm Dobson is dat dus 65/13=5 (F5).
 
In principe geldt ook, hoe groter de brandpuntafstand, hoe sterker de vergroting bij hetzelfde oculair. Dat lijkt mooi, maar er is een catch; Je kan een beeld niet te sterk vergroten, want dat levert geen nieuwe beelddetails op. De maximale vergroting is afhankelijk van de diameter van het objectief. Een vuistregel is diameter in cm maal 20. Maar in de praktijk (atmosferische invloed) zit je ongeveer op de helft, zodat de spiegel van 13 cm met ongeveer 130 keer goed overweg zou moeten kunnen (met een oculair van 65/130=5mm brandpuntsafstand).
 
Lichtsterkte is echter voor Maan en planeten minder van belang, daar wil je een zo sterk mogelijke vergroting, zodat een F8 telescoop met een flink spiegeloppervlak dan meestal beter is. Dan is de 15 cm F8 Dobson met een vergroting van 150 keer (met een 1200/150=8 mm oculair) een net iets betere keuze.
 
Meestal kan je in alle situaties uit de voeten met drie oculairs, maar er worden er bij beide Dobsons maar twee geleverd:
Bij de 130 mm (65 cm focus) is dat 25mm (x26) en 10mm (x65), een goed oculair met 5 of 6 mm brandpunt zou dan een aanwinst zijn.
Ook bij de 150 mm (120 cm focus) worden oculairs geleverd met 25 en 10 mm brandpunt, dus x48 en x120.
Meestal zijn de bijgeleverde oculairs van matige kwaliteit, want een goed oculair is prijzig (denk aan 100-250 euro per stuk voor een goed resp. prima oculair).
 
Terzijde: Ook via de tweedehandsmarkt zijn soms prima instrumenten te koop voor relatief weinig geld, bijvoorbeeld
hier en hier twee telescopen van een prima merk met heel wat meer power.

[Hippogrief]

zien er allebei super uit voor een mooie prijs!

[Hippogrief]

De skywatcher eq3 van op marktplaats.nl heeft een maximale vergroting van 240 mm (120 mm) en een diameter van 120 mm (f5). De vergroting van deze telescoop is iets kleiner dan de dobson, maar de lichtsterkte is hetzelfde.  Zal de dobson dus nog altijd beter scoren dan de skywatcher eq3?

[Michel Uphoff]

Als je geïnteresseerd bent, let er dan op dat de optiek van de Meade Dobson van hogere kwaliteit is.
 
De Skywatcher 120 is een lenzenkijker, een zogenoemde achromaat. Dat houdt in dat er kleurzweem (chromatische aberratie) ontstaat bij sterkere vergrotingen (een praktische maximale waarde is 120x met een 5 mm oculair). Snelheid: F5. De nieuwprijs inclusief dit statief schat ik op rond de 600 euro. Ter vergelijking: De prijs van een Skywatcher 120mm apochromaat die nauwelijks kleurzweem kent ligt op ruwweg 1500 euro, en dat is dan nog zonder statief.
 
De Meade Dobson met zijn 30 cm spiegel is een krachtige spiegeltelescoop, ook F5, maar gezien de forse maximale vergroting (bij geschikt 5 mm oculair tot 300x bij uitstekend zicht) geschikt om planeten mee waar te nemen. Houd er rekening mee, dat dit een heel forse kijker is. Die sleep je echt niet makkelijk wat trappen af. De kijker is eenvoudig te demonteren, maar moet na montage iedere keer worden uitgelijnd (collimeren). De nieuwprijs ligt zo rond de 1200 euro
 
Hier een indruk van Saturnus door de Meade:

[Hippogrief]

Ik had even gedacht om deze kijker op de bovenverdieping te zetten , maar aangezien deze kijker zo groot is zou ik deze beter niet kopen en overwegen naar een kleinere compacte dobson.

Ps: Ik heb nog een goedkope telescoop staan van Seben (geen goed merk).
 
152x maximale vergroting

F9
brandpunt: 700 mm

spiegel: 76 mm

Ik heb er een week geleden mee de ringen van saturnus gespot maar deze waren slecht te zien als een klein schijfje. Echter als ik ging vergroten met een 6 mm lens werd alles wazig.

[Michel Uphoff]

Nee, da's geen beste, meer speelgoed, maar wat wil je voor 65 euro. Maximaal bruikbare vergroting (bij uitstekend zicht) pakweg 70 keer, dus met een 6 mm oculair zit je veel te hoog.
 
Je moet nog eens goed nadenken over de portabiliteit. Zo'n handzame Dobson als die 13 cm kijker is in een mum van tijd opgesteld én hij kan als je ooit naar andere streken met minder beroerde waarnemingsomstandigheden gaat heel makkelijk mee.

[Hippogrief]

klopt het dat bij visueel waarnemen vaak aangehouden wordt dat trage telescopen geschikt zijn voor planeten, maan en deep-sky op grote vergroting, en snelle telescopen beter geschikt zijn voor wijde sterrenvelden en nevels? En zit er echt veel verschil tussen de dobson 150 en 130 als het op planeet waarnemingen aankomt? Sorry voor mijn vele vragen.

[Michel Uphoff]

Ja, dat klopt. Een 'snellere' telescoop heeft een kleinere openingsverhouding, bijvoorbeeld F4 (brandpuntsafstand gedeeld door diameter), en een 'tragere' telescoop een grotere verhouding, bijvoorbeeld die Konus met F13.
 
Tragere telescopen zijn - met forsere vergroting - geschikter voor relatief lichtsterke en kleine objecten zoals planeten, terwijl het voor de vrij grote maar lichtzwakke objecten zoals gasnevels en de dichterbij gelegen sterrenstelsels juist niet nodig is sterk te vergroten; dan wil je zoveel mogelijk licht vergaren.
 
De Dobson 130 is F5, en de Dobson 150 is F8. Daarnaast heeft de 150 een 30% groter spiegeloppervlak, wat een iets sterkere vergroting toestaat. Dat maakt de 150 iets geschikter voor planeten, maar minder geschikt voor grote nevels en kleine lichtzwakke deep sky objecten. Maar erg veel scheelt het niet hoor.
Waarom die Konus ondanks zijn F13 traagheid niet geschikt is voor planeten is zijn kleine opening. Die staat een vergroting van slechts 90 keer of zo toe en dat is voor planeten weinig.
 
En zoals al eerder gezegd, een goed oculair is heel belangrijk. Zelf gebruik ik op mijn 8 inch Celestron Nexstar 8se meestal het Baader Mark III Hyperion 8-24 mm zoomoculair, een werkelijk prima beeld en het spaart een hele set oculairs (en het wisselen) uit. Maar dat oculair alleen kost meer dan een goedkope telescoop (ergens rond 220 euro als ik mij goed herinner). En het is zwaar, zodat je mogelijk een contragewichtje aan een Dobson moet monteren.

[Hippogrief]

Bedankt. Ik ben nu al vrij overtuig om een dobson te kopen van 130 mm. Een zoomoculair lijkt me heel handig maar te duur voor mij.

Zoals ik al had opgenomen in je vorige berichten is het dus best een occulair bij te schaffen van 5 mm.  Dan heb ik praktisch gezien de maximale vergroting. Maar is het ook mogelijk om een technische maximale vergroting te krijgen? bv: voor de maan. Dit is dan met een 2.5 occulair. (geen idee of deze occulair bestaat)

[Michel Uphoff]

Maar is het ook mogelijk om een technische maximale vergroting te krijgen?

 

Kort: Nee.

Het is een theoretisch maximum, en aangezien we overal op Aarde een atmosfeer hebben is dat onhaalbaar. De helft is een goede richtlijn, misschien bij uitstekende omstandigheden een klein beetje meer, zeg 60%

Er zijn zelfs oculairs met 2.3 mm brandpunt, maar niet doen want je krijgt niet meer detail te zien.
Koop een goed 5mm oculair. Dat kost al snel 100 euro of zo, bijvoorbeeld deze.

Goedkoper alternatief zijn de zogenoemde Plössl oculairs, redelijk beeld maar zeer matige 'eye relief' (klik) en dan ben je voor minder dan de helft klaar, bijvoorbeeld hier. Een mooie tussenweg is een 5mm Planetary (klik).
Als je een bril draagt heb je zeker een grote eye relief nodig, maar ook zonder bril is het onprettig je oog zo'n beetje tegen het oculair aan te moeten drukken voor volledig beeld.
 
Hier een uiterlijke vergelijking tussen een prima (duur) Baader oculair en een goedkope Plössl (klik voor grote weergave)

IMG_20160718_232247674.jpg (99.22 KiB) 6426 keer bekeken

 
 
Mijn F10 20 cm kijker zou een theoretische vergroting tot 400x toestaan, en ik heb inderdaad destijds een 5 mm planetary oculair aangeschaft. Dat ding gebruik ik, ook in het buitenland met uitstekend zicht, nooit omdat er geen spat meer detail zichtbaar wordt en het beeld alleen maar minder helder wordt. Boven de 240x (12x diameter objectief in cm) vergroten heeft mij nog nooit wat opgeleverd.

[Hippogrief]

Ik wist bijna niets over wat belangrijk is bij het aanschaffen van een telescoop. Zonder deze forum ging ik waarschijnlijk een miskoop begaan zijn. Misschien nog sparen voor een duurdere zoals deze: http://www.astroshop.de/skywatcher-dobson-teleskop-n-200-1200-skyliner-classic-dob/p,4440
of toch gaan voor een compacte dobson. Ik zal nog even afwachten. Ik ben nu heel wat wijzer geworden! bedankt voor alles.