Cavendish experiment

Moderator: physicalattraction

Forumregels
(Middelbare) school-achtige vragen naar het forum "Huiswerk en Practica" a.u.b.
Zie eerst de Huiswerkbijsluiter
Reageer
Gebruikersavatar
Moderator
Berichten: 8.166

Cavendish experiment

Ik heb mij voorgenomen het experiment van Cavendish, in een wat moderner jasje gestoken, na te doen.

 

Waarom?
  • Omdat ik bewondering heb gekregen voor deze steenrijke zonderling die al in 1798 de zwaartekrachtsconstante (eigenlijk de gemiddelde dichtheid van de Aarde) tot op ongeveer 1% (hier is wat dispuut over) nauwkeurig kon bepalen met zeer eenvoudige middelen. Cavendish werkte meer dan een jaar aan zijn experiment, dat het vervolg was van vruchteloze proeven van zijn voorganger John Michell, die 10 jaar na de eerste bouw van het omvangrijke toestel overleed.
  • Omdat er een veelheid aan problemen m.b.t. gebruikte materialen, meetmethoden, temperaturen, luchtstromen, trillingen, stabiliteit, demping en precisie aan de orde komen.
  • Omdat er ook uitdagingen zijn die mij t.o.v. Cavendish in een negatiever uitgangspositie brengen: Ik heb niet de beschikking over de ruimte voor een torsiebalans van 1,8 meter, noch over twee loden bollen van 158 kg en moet het met een veel kleiner apparaat doen. Ook woon ik niet in een landhuis waarbinnen de temperatuur door dikke muren redelijk constant is, en een hoekhuis in de stad is niet bepaald een trillingsvrije omgeving te noemen.
  • Omdat ik het leuk vind om met eenvoudige, maar moderne, materialen en methoden en tegen geringe kosten een dergelijk experiment 'mee te beleven' en te zien of ik met een 'tientjesproject' bij benadering in de buurt kan komen van Cavendish' precisie.
Let wel, het doel is niet de (vermeende?) precisie van Cavendish te bereiken, dat lukt waarschijnlijk niet met deze opstelling en in deze omgeving maar of ik zeg eens op een procent of 10 van de werkelijke waarde kan komen. Het doel is: kan je met bescheiden middelen (een paar tientjes kosten) in een gewone huis-tuin-en-keuken omgeving toch zover komen dat je reproduceerbare en zinnige resultaten kan bekomen.
 
Inmiddels ben ik, naast enthousiast geworden het is een leuk experiment, al een eind op weg, en ben - net als Cavendish - menige beer en leeuw onderweg tegen gekomen waarmee ik jullie nu niet zal vermoeien. Te zijner tijd zal ik er hier uitgebreider op in gaan.
 
De lezer zal geduld moeten hebben, want - net als Cavendish - zal ik er wel een tijdje over doen.

 

Op dit moment ben ik bezig met een stabiliteitstest, en kan wat input gebruiken.

 
Daarvoor eerst een korte beschrijving van de opstelling:

Een torsiebalans bestaande uit 2 loden gewichten van 1,66 kg die 30 cm van elkaar aan een messing balansarm hangen. In het centrum van deze arm zit een spantang die rond een stalen draadje met een diameter van 0,17 mm klemt. Boven aan dit draadje van 78 cm lang zit zo'n zelfde spantang die aan een dakbalk van mijn huis is bevestigd. In het centrum van de balans zit een Newtonspiegeltje:

 
IMG_20170510_160727097_HDR.jpg
IMG_20170510_160727097_HDR.jpg (103.63 KiB) 3059 keer bekeken
IMG_20170510_161203201.jpg
IMG_20170510_161203201.jpg (102.13 KiB) 3060 keer bekeken
Torsiebalans en detail.

 

Omdat luchtstromingen in de kamer de balans veel te veel verstoren is de balans in een dichtgeplakt glazen kastje opgesloten. Alleen een klein gaatje in de deksel laat het staaldraadje door. In het kastje zitten twee temperatuursensoren; linksboven voor en rechtsonder achter:

 
IMG_20170524_112314324.jpg
IMG_20170524_112314324.jpg (203.25 KiB) 3060 keer bekeken
Torsiebalans in kastje.

 

Een laserdiode schijnt op het Newton spiegeltje, het licht wordt weerkaatst naar een spiegel op een statief 3 meter verderop, deze spiegel stuurt het licht naar een spiegel aan de dakbalk aan de andere zijde van de kamer en die projecteert het beeldje weer terug naar de overzijde op een meetschaal. De afgelegde afstand is 11,46 meter, zodat bij een cirkelomtrek van 72 meter iedere booggraad 20 cm op de meetschaal is.
 
contraspiegel.jpg
contraspiegel.jpg (31.09 KiB) 3044 keer bekeken
een van de twee grotere spiegels
 
De tijd van de dag wordt bijgehouden door een gewone klok, een pulsteller loopt iedere tiende seconde een stapje op voor preciezer tijdsbepaling. Alles inclusief de temperatuur van beide sensoren (0,1 graad resolutie) in het kastje wordt opgenomen door een cameraatje dat met vaste tussenpozen (snelst 1 per seconde, langzaamst 1 per uur) een foto maakt. Dat scheelt mij eindeloos waken bij de opstelling en zorgt ervoor dat ik niet aanwezig hoef te zijn en de metingen verstoor.
 
Gezien de resolutie in tijd (+/- 1 s en later hopelijk 0,1 s) en optisch (+/- 2 mm en later hopelijk <1 mm) zou een meetnauwkeurigheid van ongeveer +/- een boogminuut goed haalbaar moeten zijn en door middelen van meerdere metingen kan dat nog opgekrikt worden. Dat is op zich ruim voldoende om bijvoorbeeld de gravitatiewerking van 2 massa's van 10 kg ieder op korte afstand tot de balans aan te tonen (naar eerste berekening een verschuiving van top en dal van een periode met 23 boogminuten en 9 seconden langere periodeduur). Vanuit 'stilstand' zou het hoekverschil nog wat groter worden; vanzelfsprekend nul graden zonder externe massa's en maximaal 36 boogminuten kort nadat de gewichten geplaatst zijn.

 
IMG_20170524_112649744_HDR.jpg
IMG_20170524_112649744_HDR.jpg (228.31 KiB) 3058 keer bekeken
IMG_20170524_112519449.jpg
IMG_20170524_112519449.jpg (124.99 KiB) 3055 keer bekeken
Opstelling voor vastleggen uitslag, temperaturen en tijdstippen. Het laserdotje is op 0,14 graden zichtbaar. Rechts laserpointer(s).

 

Er zijn nog wat andere op zich best interessante details, maar die doen nu niet ter zake. Waar het om gaat is de komende grafiek. Na een paar weken 'uithangen' van de balans zou je hopen dat deze volkomen stil staat. Dat is natuurlijk niet het geval. In het kastje is er door de op- en aflopende temperatuur toch een geringe beweging van de lucht, het huis trilt, materialen zetten uit en krimpen et cetera.

 

Hier de grafiek van de eerste twee stabiliteitstests:

 
2 x 16 uurs meting stabilteit staaldraad gemerkt.jpg
2 x 16 uurs meting stabilteit staaldraad gemerkt.jpg (122.21 KiB) 3052 keer bekeken
Klik voor grotere weergave.
Rood: de gemiddelde temperatuur van beide sensoren minus 22 graden
Zwart: het temperatuurverschil tussen beide sensoren (linksboven-rechtsonder)
Blauw: de gemeten stand van de torsieslinger in tienden van booggraden positieve waarde is rechter massa richting laserdiode.
Twee metingen van 16 uur lang waarin iedere 10 minuten een opname is gemaakt.

Beide metingen vertonen sterke overeenkomsten, dat is gunstig. Maar de exacte verklaring van de meetresultaten levert mij hoofdbrekens op. Ik heb twee maal drie gebieden gemarkeerd met een rechthoek en zal hieronder mijn eerste indrukken weergeven:
  • Rode blokken: Avond en sterke temperatuurdalingen, sterke wijziging in delta t, vrij grote spreiding van meetresultaten (0,18 graden). Avonden zijn geen geschikte meetmomenten, drukte in het huis dus trillingen, sterk dalende temperatuur en grote delta t die een indicatie zijn voor luchtstromingen in het kastje. Wat ik echter niet kan verklaren is waarom die grotere spreiding in de eerste meting negatief en in de tweede meting positief is. Het enige oppervlakkige verschil is dat het de tweede nacht aanmerkelijk warmer was.
  • Groene blokken: The place to be. Midden in de nacht, matige delta t, temperatuurdaling zwakt af, weinig trillingen (en naar ik meen de eerste nacht vrij weinig wind).
  • Blauwe blokken: Verwarring. Eerst verandert de positie van de slinger vrijwel diametraal aan de temperatuur. Opwarmen houdt kennelijk een luchtstroom in die de slinger naar de negatieve waarden drukt. Maar even later gebeurt het tegenovergestelde. Zo rond 10 uur in de morgen schiet de slinger weer naar de nul positie.
  • Leeg gebied: Dat was overdag. Winderig, verkeer, een huis vol trillingen, en een zon die afwisselend wel en niet scheen waardoor de temperatuur sterk varieerde. De metingen waren daardoor te variabel om van nut te kunnen zijn.
  • En dan zijn er nog wat onverklaarde pieken in de temperatuurgrafiek, die in beide metingen ongeveer op dezelfde tijd optreden, geen idee van de oorzaak.
Heeft iemand een alternatieve interpretatie, die de meetresultaten beter verklaart?
 
Het is mij inmiddels wel duidelijk, dat ik een aantal windstille nachten met weinig verschil tussen dag- en nacht temperatuur nodig heb als ik later de gravitatieconstante met enige nauwkeurigheid wil meten.

Gebruikersavatar
Pluimdrager
Berichten: 2.386

Re: Cavendish experiment

Ik ken dit experiment niet en heb nog niet geprobeerd je hele verhaal te doorgronden, dus misschien zeg ik nu onzin:
Je hebt de torsiebalans in een glazen kastje geplaatst. Is het beslist noodzakelijk dat je constant de balans moet kunnen zien? Anders gezegd: waarom plaats je geen isolatieplaten tegen de wanden en bovenop zodat de temperatuur binnenin constanter zal zijn, mede omdat je dan ook geen invloed van warmtestraling (zoninval door dakvenster?) hebt. De gewichten zijn immers zwart en dus absorbers voor zonnewarmte, en de bodem van de kast is ook niet wit.

Gebruikersavatar
Moderator
Berichten: 8.166

Re: Cavendish experiment

waarom plaats je geen isolatieplaten tegen de wanden en bovenop zodat de temperatuur binnenin constanter zal zijn
 
Dat heb ik inderdaad overwogen. Er zal natuurlijk wel een opening moeten zijn voor het laserlicht naar en van het Newtonspiegeltje, dus helemaal dicht kan niet. Overigens heb ik wel sunshields en verduisteringsgordijnen dicht tijdens de metingen, maar het dak warmt merkbaar op als de zon er 's middags op schijnt.
 
Denk jij dat het veel voor de interne luchtstroom uit zal maken als ik het geheel in piepschuim plaatjes inpak?
Aan de andere kant, ik heb twee weken geleden ook een nacht gehad waarin tussen 2 en 5 uur de temperatuur in de kamer met maximaal 0,2 graden varieerde. Dat zijn de aangewezen nachten voor precieze metingen.
 
Natuurlijk is een vacuüm ideaal, maar dat zou een zware perspex kast oid vereisen.

Gebruikersavatar
Pluimdrager
Berichten: 2.386

Re: Cavendish experiment

een nacht gehad waarin tussen 2 en 5 uur de temperatuur in de kamer met maximaal 0,2 graden varieerde.
Mooi, maar het gaat toch eigenlijk om de temperatuur(variate) in de kast?
 
De warmteinhoud van de kast zit volledig in de gewichten, niet in die paar gram lucht. Als, voordat je het dakvenster afschermt met een gordijn om metingen te doen, de zwarte gewichten door zonnestraling iets warmer zijn dan de lucht in de kast, zal door het gordijn de evenwichtstoestand van warmte/temperatuur in de kast iets verschuiven, lijkt mij.
 
Denk jij dat het veel voor de interne luchtstroom uit zal maken als ik het geheel in piepschuim plaatjes inpak?
De kast continu met wat piepschuim isoleren is simpel en goedkoop, dus de moeite waard om te proberen, lijkt mij.

Gebruikersavatar
Pluimdrager
Berichten: 2.386

Re: Cavendish experiment

Denk ook aan een zonnemolen als demonstatie van het effect van staling op zwarte objecten in een afgesloten ruimte:
 
Afbeelding
 
https://en.wikipedia.org/wiki/Crookes_radiometer
 

Gebruikersavatar
Moderator
Berichten: 8.166

Re: Cavendish experiment

Ik bedoelde ook temperatuurverschillen in de kast, meting door beide sensors. Excuus voor het sloppy taalgebruik.
 
Zo'n radiometertje heb ik hier, maar zo'n instrumentje draait op thermal creep (thermal transpiration) tussen de zwarte en spiegelende zijde; een opzettelijk asymmetrische opstelling. Vraag is of bij een (theoretisch) volslagen symmetrische opbouw de in de gewichten opgeslagen warmte voor een asymmetrische luchtstroom zouden kunnen zorgen.
 
Los hiervan geven deze overwegingen m.i. nog geen verklaring voor de genoemde vraagtekens in de meetgrafiek.
 
Is er wat te reëels te berekenen aan de luchtstroom bij temperatuurverschillen in dat kastje? Zo ja, welke gegevens zijn nodig?

Gebruikersavatar
Pluimdrager
Berichten: 2.386

Re: Cavendish experiment

Ik denk dat er in zo'n radiometer verschillende effecten een rol kunnen spelen, afhankelijk van de druk in de bol. Hoe hoger de druk hoe meer convectie een rol zal spelen, lijkt mij.
 
Maar hoe dan ook: in een afgesloten kast zal een aangestraald zwart object een hogere temperatuur hebben dan de omringende lucht. Bij jouw twee zwarte gewichten zal het op de foto meest linkse gewicht overdag, zonder gordijn voor het dakraam, warmer worden dan het rechtse. Er zal dus meer natuurlijke convectie rondom dat linkse gewicht zijn dan om dat rechtse. Hoe dat de metingen 's nachts beinvloed kan ik niet berekenen.
 
Als je een IR-thermometer hebt zou je eens kunnen meten wat de temperaturen van beide gewichten zijn voordat een experiment begint.
 
Overigens: twee metingen is onvoldoende om betrouwbare conclusies te trekken.
 
Wat ik op internet lees is dat Canvendish zijn opstelling in een houten kast met zeer dikke wanden geplaatst had en observeerde door telescopen. Als hij jouw glazen kastje zou zien zou hij met zijn hoofd schudden.
Afgezien van isoleren van de kastwanden kun je best ook de draad isoleren door er een buis omheen te plaatsen tussen dak en meetkast, want je hebt nu zo'n 70 cm draad die overdag aangestraald wordt, tot je het gordijn sluit om een experiment te beginnen. Het experiment begint dan met een onbekende temperatuur van de draad.
 
Onverklaarbare sprongen in de draaihoek van de draad kunnen wellicht ook aan de draad zelf liggen. Gebruik eens een ander stuk draad.

Gebruikersavatar
Moderator
Berichten: 8.166

Re: Cavendish experiment

Ik het met je eens, dat twee metingen niet voldoende zijn. Er zijn er meer gedaan, maar dan van een andere soort en er volgen nog wat van deze stabiliteitstestjes.
 
Helaas heb ik zoals gezegd niet de ruimte voor een kast à la Cavendish, en in een kamer waarin de temperatuur minder varieert dan tijdens deze twee behoorlijk warme meetdagen moet het te doen zijn. Waarschijnlijk wordt het wachten op een zeer zwoele windstille nacht of ergens in het najaar waarin dag- en nachttemperatuur maar weinig verschillen.
 
Dat de draad en de manier van ophangen zelf van invloed kan zijn weet ik op grond van mijn voorrondes die niet besproken zijn maar al te goed. Deze dunne stalen draad (en de ophanging in spantangen) is veruit het meest geschikt, en hiermee kom ik niet de vreemde schommelingen en zelfs sprongen tegen die ik met nylon en fluorcarbon monofilament, en geweven dyneema  tegen kwam. Over de aanstraling van de draad maak ik mij geen zorgen. De rolgordijnen zitten zo'n zes uur voor ik de computer laat opnemen al dicht, dan heeft dat flinterdunne draadje al lang de omgevingstemperatuur aangenomen.
 
Wellicht berusten de twee plotselinge wijzigingen in de stand van de balans rond 10:30 's ochtends op toeval, maar de meetpunten zijn redelijk consistent en dat verbaast mij. 
 
Overigens haal ik nu in zo'n nacht met een fiks temperatuurverloop van 1,5 graden toch al een nauwkeurigheid van ongeveer 3 boogminuten gedurende een aantal uren midden in de nacht. Dat is een verplaatsing van 0,13 mm van een gewicht en dat is de helft van wat Cavendish kon meten (1/100 inch). Helaas is mijn balans wel zes keer zo klein, zodat ik ongeveer op 1/3 van de nauwkeurigheid van Cavendish zou moeten zitten vwb de verplaatsing. Andersoortige metingen (1 beeld per seconde van een slingerbeweging, hier niet besproken) over een kortere periode met een wat dikkere (0,22 mm) staaldraad in een rustige nacht gaven een meetnauwkeurigheid van +/- 1.2 boogminuut zie deze grafiek:
 
periodemeting staaldraad 009.jpg
periodemeting staaldraad 009.jpg (231.63 KiB) 3029 keer bekeken
klik voor grotere weergave
 
Maar jij ziet dus ook geen causaal verband tussen de niet door mij verklaarde meetwaarden en een onderliggend fysisch fenomeen, en dat is waar ik naar zocht.
Tempex is goedkoop, dus ik ga er eens wat mee proberen.

Gebruikersavatar
Pluimdrager
Berichten: 2.386

Re: Cavendish experiment

Maar jij ziet dus ook geen causaal verband tussen de niet door mij verklaarde meetwaarden en een onderliggend fysisch fenomeen
Niet echt, maar ik was er dan ook niet bij toen het gebeurde.
 
Als ik naar de grafieken uit bericht #1 kijk dan krijg ik de indruk dat er rondom 5 uur iets gebeurt waardoor het gemeten temperatuursverschil in de kast stijgt en daardoor de gemiddelde temperatuur ook maar met slechts ongeveer de helft. Dat suggereert dat een van de twee temperatuurmetingen vrij plotseling stijgt. In de grafiek is niet te zien of dat de linksboven of rechtsonder is, maar ik neem aan dat jij dat wel weet?.
Daarna zet de draaingshoek een gestage daling in tot ongeveer 10 uur wanneer wederom het gemeten temperatuursverschil in de kast stijgt en de gemiddelde temperatuur ook maar weer met slechts ongeveer de helft. Blijkbaar stijgt weer vrij plotseling een van de twee temperatuursmetingen (welke?). En de draaingshoek stijgt daarna plotseling.
 
De scheiding tussen het groene en blauwe blok in de grafieken zou wellicht wat naar links moeten verschuiven, tot net na de temperatuursprong van 5 uur. Overigens noem je in de bijgaande text een draaddikte van 0,17 mm maar boven de grafieken staat 0,22 mm. Je schrijft later wel dat je ook wel eens 0,22 mm gebruikt hebt maar niet duidelijk is of dat ook al het geval was voor de grafieken in post #1. Ik noem het alleen maar even voor de volledigheid ook al zal het geen invloed hebben op de verschijnselen in de grafieken.
 
Het plotselinge temperatuursprongetje om 10 uur zou verklaard kunnen worden door de zonnestand die op dat moment wellicht door een kier van het gordijn precies op een deel van de kast valt. Maar wat kan om 5 uur plotseling een van de twee temperatuursmetingen beinvloeden? De maan?
Vreemd, maar als je er nooit zelf bij was tussen 5 en 11 uur zal het altijd wel een raadsel blijven.

Gebruikersavatar
Moderator
Berichten: 5.523

Re: Cavendish experiment

Misschien deponeert de lucht (met stof en ander zwevend spul) een fluctuerende statische lading op de kast en ophangdraad. Je kunt eens kijken of aarden van de kast en ophangdraad helpt. De kast zou je daarbij tijdelijk kunnen inpakken in aluminiumfolie.
Het is niet bij voorbaat een verklaring voor een verschil tussen dagdelen, maar wel iets waarvan het effect makkelijk te testen is.

Gebruikersavatar
Pluimdrager
Berichten: 7.933

Re: Cavendish experiment

Inpakken in alufolie, daar dacht ik ook aan. Ik vond ergens op het internet een beschrijving van dit experiment waarbij nadrukkelijk was aangegeven dat de opstelling geaard moet worden. Bovendien zal alufolie bijdragen aan een gelijkmatige temperatuurverdeling.

Gebruikersavatar
Moderator
Berichten: 8.166

Re: Cavendish experiment

Alle grafiekjes zijn nog met 0.009 inch high carbon staal (hoge 'e' gitaarsnaar). Inmiddels ben ik voor hogere gevoeligheid overgestapt op een 0.007 (inch) draad, maar die moet eerst een aantal dagen strekken. 0.006 is zo ongeveer het maximum voor een  massa van 3,4 kg. Dat levert een belasting op van ruim 1800 MPa. Maar aan zo'n dun draadje kan ik maar niet komen. Wie een tip heeft, graag. Misschien een ukelele of klavecimbel snaar o.i.d.?
 
Instralend zonlicht kan het niet zijn, de kamer ligt op het westen, en de verduisteringsgordijnen lopen in profielen en hebben geen kieren. Wat het wel is weet ik ook niet. Ik ga, zodra mijn 0.007 draadje voldoende gestrekt is, daar eens een meting of 4-5 op verschillende dagen mee doen. 
 
@Jkien: Misschien deponeert de lucht (met stof en ander zwevend spul) een fluctuerende statische lading op de kast en ophangdraad.
 
Die gedachte is ook bij mij opgekomen. Ik zou daarbij in eerste instantie denken aan een statische lading op al het glas, maar wellicht is zo'n theoretische lading ook wel asymmetrisch. (Plotselinge) fluctuaties in die lading vind ik wat minder waarschijnlijk. Valt daar met redelijke aannames van glasoppervlak, afstand, lading en torsieweerstand iets aan te berekenen dat enige realiteitswaarde heeft?
 
Maar een in tempex en alufolie ingepakt, geaard kastje en een geaarde draad is niet moeilijk en heel goedkoop te realiseren.
 
Goed plan zo, bedankt voor de input!
 
Komt er wat specifieks uit, dan meld ik dat hier. Kan een paar weken duren, eerst wat vakantie.

Gebruikersavatar
Moderator
Berichten: 5.523

Re: Cavendish experiment

In principe zou je een identieke opstelling ernaast willen zetten omdat het enig inzicht geeft in de oorzaak van de ruis: gemeenschappelijke ruis wordt vermoedelijk veroorzaakt door de omgeving. Maar praktisch zal dat teveel moeite zijn.

 
Michel Uphoff schreef:Die gedachte is ook bij mij opgekomen. Ik zou daarbij in eerste instantie denken aan een statische lading op al het glas, maar wellicht is zo'n theoretische lading ook wel asymmetrisch. (Plotselinge) fluctuaties in die lading vind ik wat minder waarschijnlijk. Valt daar met redelijke aannames van glasoppervlak, afstand, lading en torsieweerstand iets aan te berekenen dat enige realiteitswaarde heeft?
 
Alvorens te rekenen zou je willen weten hoe groot de ladingen of spanningen zijn. Zet er twee metalen platen in de buurt, die een parallelle plaatcondensator vormen met de afmetingen van de glazen bak, en 'meet' de fluctuerende spanning met een zelfbouw detector voor statische elektriciteit (bijv. 1,2,3).

 

Gebruikersavatar
Moderator
Berichten: 8.166

Re: Cavendish experiment

Cavendish had ook statische ladingen op het glas in zijn opstelling in gedachten als mogelijke storingsbron, maar zijn tests wezen uit dat dat nauwelijks van invloed kon zijn. Maar wellicht ligt dat anders in een volledig glazen kastje.
 
Overigens denk ik de storingsbron gevonden te hebben die waarschijnlijk die twee snelle standveranderingen rond half elf zou kunnen verklaren. Zie de omcirkelde gebieden:
afbeelding.jpg
afbeelding.jpg (526 KiB) 3030 keer bekeken
 
De twee draden van de sensors gaan door een gaatje in het hout dat ik niet verder afgedicht heb. Bovenin, waar de torsiedraad uit het kastje komt zit ook een luchtgaatje. Als er tussen de lucht in het meetkastje en de meetmassa's door temperatuurverschillen een luchtstroom ontstaat, een soort schoorsteeneffect, dan kan ik mij voorstellen dat er een luchtstroompje achter het rechter- en voor het linker gewicht komt, en daardoor een verplaatsing van de balans in de gemeten richting. Zo'n 'tochtgat' vlakbij de sensor rechtsonder-achter kan so wie so voor vervelende verstoringen zorgen.
 
Ik ga eerst maar eens het kastje van een kooi van Faraday en wat thermische isolatie voorzien en die gaten onderin afdichten.

Gebruikersavatar
Berichten: 649

Re: Cavendish experiment

Leuk experiment, het enigste wat ik kon vinden op 22 mei rond 10.30 uur, was de doorkomst van de maan.
maar geen idee of dat invloed kan uitoefenen.
Sinds de uitvinding van tijd, hebben we het niet meer, en kunnen we het ook niet meer vinden.
En wie haast heeft moet langzamer lopen.

Reageer