[column] Metamisère?

Reageer
Gebruikersavatar
Berichten: 50

[column] Metamisère?

Als je, zoals ik, het begin van de informatierevolutie hebt meegemaakt en je hele werkzame leven als wetenschapper, journalist, adviseur, manager en ondernemer met elektronische informatiediensten in de weer bent geweest, worden bij het volgen van de ontwikkelingen op en rond het internet de emoties voortdurend tussen twee extremen heen en weer geslingerd. Aan de ene kant de enorme verbazing over en bewondering voor alle schitterende toepassingen en aan de andere kant de afschuw over en afkeuring van de ellende die sommige personen, bedrijven, instellingen en overheden met hun toepassingen van het internet veroorzaken.

Even een open deur intrappen. Zoals iedere technologie heeft ook het internet een Januskop. De toepassingen kunnen zowel positieve als negatieve effecten hebben op de kwaliteit van het leven van mensen. Geen enkele technologie is per definitie goed of slecht. Het zijn mensen, bedrijven en overheden die bepalen hoe een technologie wordt toegepast. Deze simpele wijsheid borrelde bij mij op bij het lezen van de bespiegelingen over het Metaverse, het recente initiatief dat Mark Zuckerburg onlangs de wereld in slingerde. Natuurlijk schetste Zuckerburg hoe Meta, het moederbedrijf van Facebook, schitterende nieuwe virtuele werelden zal creëren waarin iedere bewoner van de planeet Aarde aan alle mogelijke vormen van gewin, gemak en genot kan komen. Metaverse, het paradijs op Aarde. Maar is dat zo?

Uiteraard is het vergroten van het geluk van de mensheid niet de missie van Meta. Die is gewoon geld verdienen, winst maken, belasting ontwijken, aandeelhouderswaarde verhogen en dividend uitkeren. Niks bijzonders in een cultuur waar kapitalistisch liberalisme welig tiert. Het is alleen jammer dat bij de uitvoering van de missie enkele grenzen van maatschappelijk fatsoen en persoonlijke autonomie bewust en onbewust worden overschreden. Hoewel Facebook, Instagram en WhatsApp ontegenzeggelijk tegemoet komen aan enkele elementaire communicatiebehoeften van de mens als sociaal wezen, is langzamerhand de prijs die de gebruiker ervoor betaalt angstig hoog. Voorbeelden daarvan zijn het aantasten van de privacy (het fundamentele recht om met gerust gelaten te worden), het declasseren van individuen tot manipuleerbare consumenten met simplistische dataprofielen en concurrentievervalsing door onevenredige marktmacht. Gelukkig nemen overheden in zowel de Europese Unie als de Verenigde Staten de laatste jaren stappen om deze ongebreideld groeiende macht te reguleren en in te perken. Het doel is de consument te beschermen tegen het uitoefenen van arrogante almacht en het aantasten van fundamentele burgerrechten. De Big Five, de grote technologiebedrijven Apple, Alphabet (Google, YouTube), Amazon, Meta (Facebook, Instagram, WhatsApp) en Microsoft (Windows & Office, LinkedIn, Github) die samen negen biljoen (miljoen maal miljoen) US dollar waard zijn, beschouwen de door hen gefaciliteerde psychologische en sociale terreur als nevenschade (collateral damage) waarvoor zij niet verantwoordelijkheid zijn.

Die positie is niet langer houdbaar. Op dit moment sleutelen de Europese Commissie en het Europees Parlement driftig aan de Digital Services Act (DCA) die ervoor moet zorgen dat de verantwoordelijkheden van gebruikers, platforms en overheden in evenwicht worden gebracht volgens de Europese waarden waarbij de burgers centraal staan. In de Verenigde Staten proberen met name de Democraten voor de tussentijdse verkiezingen in november a.s. wetten voor te bereiden en door het congres te krijgen die de macht van de Big Five moeten inperken. De pijlen zijn vooral gericht op het doorbreken van de de facto monopolies en het ruimte geven aan kleinere bedrijven, waarvan de gebruikers dan zouden moeten kunnen profiteren.

Ook de technologieplatforms zelf beginnen schoorvoetend regels op te stellen en in te grijpen bij overtreding. Het verwijderen van Donald Trump van enkele sociale mediaplatforms is daarvan een voorbeeld. Deze voorzichtige eerste stappen richting zelfregulering vormen een goed begin. Al is het meestal vanuit goed begrepen eigenbelang en niet zozeer het beschermen van de tere zieltjes en de krappe portemonnees van de naïeve gebruikers. De komst van duidelijke regelgeving en de toenemende druk van aandeelhouders, zullen er hopelijk toe leiden dat een betere en veiligere omgeving ontstaat voor de toekomstige ontwikkelingen van de virtuele werelden van Meta en andere aanbieders. Als de gebruiker straks in de virtuele werelden geen zekerheid heeft dat hij/zij wordt beschermd tegen allerlei grensoverschrijdend gedrag van medegebruikers en uitbating door aanbieders, zullen de Metaverse-achtigen het niet redden.

Wij naderen nu al het kantelpunt waarop gebruikers zich bewust worden dat ze op oncontroleerbare manier worden uitgebaat en dat de voordelen van verschillende vormen van dienstverlening niet meer opwegen tegen de nadelen als verlies aan privacy, autonomie en blootstelling aan gescheld, gelieg, manipulatie, oplichting, afpersing en ongevraagde en ongewenste advertentieboodschappen. Als overheden en aanbieders van elektronische informatie-, communicatie-, transactie- en ontspanningsdiensten niet in staat zullen blijken te zijn een veiliger en vriendelijker omgeving te creëren, worden de virtuele werelden nog grotere bronnen van misère dan de huidige platforms al vaak zijn.

Nog los van de noodzakelijke regulering van de platforms is er natuurlijk de vraag wat wij ons moeten voorstellen bij de Metaverse-werelden? Om te beginnen kunnen we vaststellen dat er niet ineens van alles gaat veranderen. De voortdenderende technologische ontwikkelingen zullen nieuwe toepassingen voortbrengen die gebruik maken van simulaties van de fysieke werkelijkheid. In de consumentenmarkt en in toenemende mate in de zakelijke markt is het succes van de videogames een duidelijke voorbode. Na een moeizame start beginnen langzamerhand de toepassingen van virtual reality, augmented reality en immersive reality aan te slaan. Natuurlijk speelt de 3D-bril een belangrijke rol bij het betreden van deze schijnbare, toegevoegde en ondergedompelde werkelijkheden. Zoals altijd zullen de toepassingen met porno, spellen en gokken de voortrekkers zijn. Zij bevredigen immers de primaire en primitieve behoeften van mensen.

De gedachte achter Metaverse is niet nieuw. Zelfs de term is niet nieuw. Die is afkomstig uit de cyberroman Snow Crash (1992) van de Amerikaanse science fiction schrijver Neal Stephenson. Hij zag Metaverse als de opvolger van het internet. Het eerste Metaverse was Second Life. Dat werd al bijna twintig jaar geleden gelanceerd. Net zoals met de paradijselijke visioenen van Zuckerburg, hadden ook toen de bedenkers idealistische vergezichten. Zij waren afkomstig uit de wereld van Burning Man, een jaarlijks avant-gardefestival in de woestijn van Nevada. James Wagner Au, auteur van het boek The Making of Second Life, schreef over de bedenkers van deze virtuele wereld: ‘Ze droomden van een open, vrije gemeenschap, een nieuwe cultuur waarin mensen zelf dingen konden bouwen die in de echte wereld onmogelijk waren, net als op Burning Man.’ Een wereld zonder regels. Maar het grote publiek vond dat zelf maken en bouwen een hoop gedoe. Au: ‘Mensen waren aan zichzelf overgeleverd, raakten gefrustreerd, dwaalden doelloos rond en haakten af.’

De lessen uit het verleden zijn dan ook dat wij ons niet moeten laten verblinden door de mooie praatjes van de aanbieders van de toekomstige Metaverse-achtigen. Natuurlijk zullen er leuke, mooie en waardevolle toepassingen komen. Die moeten wij omarmen. Maar tegelijkertijd moeten wij inmiddels hebben afgeleerd naïef te zijn. Wij, de gebruikers, moeten samen met overheden waakzaam en strijdbaar zijn tegen de negatieve uitwassen. Uiteindelijk is dat ook in het belang van de aanbieders van de nieuwe virtuele werelden.

Berichten: 55

Re: [column] Metamisère?

Goed stuk. We moeten alert zijn op verslaving en afhaken van de levende wereld.
Vraag: de voortrekkers "porno, spellen en gokken", zijn dat niet porno, geweldspellen en gokken? Notoir ontmenselijkende activiteiten.
Zelfs James Bond beweegt tegenwoordig richting gevoel en liefde, tussen zijn eenzijdige sex, geweld, alcohol en gokkerij.

Reageer