Platina en gezondheid

[lindaz]

Hoi allemaal,

Ik ben Linda en stap binnenkort in het huwlijksbootje. De trouwringen zijn gekocht. Op aanraden van de juwelier hebben wij voor platina ringen gekozen i.p.v. wit-goud. De platina ringen zijn slijtvaster en blijven langer mooi. Bij wit-goud komt er een laagje rodhium over de ring om de kleur wit te maken. Dit laagje slijt vrij snel weg. Platina ringen zijn momenteel even duur als wit-goud legeringen.

Platina is net als goud een edelmetaal dat niet corrodeert. Het gaat ook bijna geen reacties aan met andere stoffen heb ik mij laten vertellen.
Ik was helemaal in mijn nopjes met de platina ring maar ik schrok ook erg toen ik een stukje las over gezondheid en milieueffecten van platina.

Vroeger heb ik wel natuurkunde en wiskunde gehad op school maar scheikunde was niet mijn beste vak. Ik denk dat dit een vraag is voor scheikundigen dus ik hoop dat jullie mij kunnen helpen.

Op Wikipedia las ik dit:

Platina is een buigzaam en kneedbaar metaal met een grijs-witte glans en dat goed bestand is tegen corrosie door cyaniden, halogenen, zoutzuur en niet aan de lucht oxideert. Omdat het metaal onschadelijk is voor mensen en niet snel dof wordt is het zeer geschikt om juwelen van te vervaardigen. Verder is platina goed bestand tegen hoge temperaturen en is het chemisch stabiel. Platina wordt hierom in industriële processen veel toegepast.

Het enige zuur waarin platina oplost is koningswater. De meest voorkomende oxidatietoestanden van platina zijn +2, +3 en +4.

Over toxologie en veiligheid valt dit te lezen:

Metallisch platina is onschadelijk. Platinaverbindingen zijn veelal zeer giftig, maar worden zelden aangetroffen. Complexe platinaverbindingen, zoals cisplatine, worden gebruikt bij de bestrijding van kanker door chemotherapie. Deze middelen hebben aanzienlijke bijwerkingen. Voor de volksgezondheid is platina geen probleem, omdat het in het milieu nagenoeg niet voorkomt.

Metallisch platina is onschadelijk schrijven ze. Mag ik er dan uit concluderen dat de ring veilig is om te dragen zo lang het platina niet een verbinding aangaat met een andere stof?
Platina verbindingen zijn veelal zeer giftig staar daar. Hoe ontstaan deze verbindingen? Kan dat per ongeluk gebeuren met de ring als ik er mee zou gaan zwemmen in een zwembad met chloor bijvoorbeeld of tijdens het schoonmaken met een schoonmaakmiddel?

Elders kwam ik dit stukje over de chemische eigenschappen en gezondheidseffecten van platina tegen:

Platinaverbindingen worden vaak als medicijn gebruikt om kanker te behandelen. De gezondheidseffecten van platina zijn sterk afhankelijk van de soort verbindingen die gevormd zijn en het blootstellingniveau en de immuniteit van de persoon die blootgesteld is.
Platina is als een metaal niet zo gevaarlijk, maar platinazouten kunnen de volgende gezondheidsproblemen veroorzaken:

- DNA veranderingen
- Kanker
- Allergische reacties van de huid en het slijmvlies
- Schade aan organen zoals de ingewanden, nieren, en het beenmerg
- Gehoorschade
Tenslotte kan platina de giftigheid van andere gevaarlijke chemische stoffen in het menselijk lichaam, zoals selenium verhogen.


Bron: BRON

Bovenstaande schrok ik enorm van. Hoe ontstaan deze schadelijke platinumzouten? Kan dat ook met mijn ring gebeuren?

Ik dacht dat platinum een veilig edelmetaal was dat niet reageert met andere stoffen en ook niet oplost. Hoe ontstaan dan die zouten?

[Marko]

Je hoeft je geen zorgen te maken. Metallisch platina is inderdaad ongevaarlijk, en dat komt omdat het vrijwel niet reageert.

Maar "vrijwel niet" is niet hetzelfde als "helemaal niet". Als je heel erg je best doet en zeer reactieve chemicaliën gebruikt, kun je ook platina laten reageren. Het wordt dan geoxideerd tot bijvoorbeeld Pt²⁺ ionen, en die kunnen verbindingen aangaan met negatief geladen ionen. Dan ontstaan verbindingen van platina, zoals de genoemde zouten en complexen.

Je kunt je voorstellen dat platina zich in die geoxideerde vorm ook niet helemaal happy voelt; het zou het liefste weer terug willen reageren tot metallisch platina. Dus als het de kans krijgt om te reageren, zal het dat ook doen. Vandaar ook dat platina-zouten schadelijk kunnen zijn voor je lichaam en allergische reacties kunnen geven.

De DNA-schade en daarmee risico op kanker (en ook de bestrijding ervan) komt overigens niet zozeer door de reactiviteit van platina, maar door de precieze structuur van de complexen: het zijn platte moleculen die zich in de DNA-helix werken en daardoor de werking van DNA verstoren; dit kan in sommige gevallen tot kanker leiden. Maar, het werkt ook de andere kant op: onder andere splitsen van DNA wat nodig is voor celdeling kan hierdoor niet meer goed optreden; en het kenmerk van kankercellen is nu juist dat ze zich ongebreideld delen, dus platina-complexen zoals cisplatin zijn hier heel erg effectief.

Maar de chemicaliën die nodig zijn om metallisch platina om te zetten in platina-ionen en complexen, zitten niet op je ringvinger, dus platina in een trouwring kan helemaal geen kwaad.

Overigens, witgoud is niet per se goud met een laagje rhodium. Je kunt het ook maken door goud te legeren (mengen) met metalen als nikkel en palladium. Maar het kan best zijn dat dat in de praktijk van de edelsmeden niet meer gedaan wordt.

[irArjan]

Samengevat, als er chemicaliën op je trouwring komen die ermee kunnen reageren tot een giftige platinum-verbinding, dan is die platinum-verbinding niet het probleem (de chemicaliën die dat kunnen veroorzaken zijn dus niet zo heel erg goed voor je, op z'n zachts gezegd...)

[lindaz]

Dank je wel voor je reactie met duidelijke uitleg Marko. Je hebt mij enigszins gerustgesteld.

Je hoeft je geen zorgen te maken. Metallisch platina is inderdaad ongevaarlijk, en dat komt omdat het vrijwel niet reageert.

Maar "vrijwel niet" is niet hetzelfde als "helemaal niet". Als je heel erg je best doet en zeer reactieve chemicaliën gebruikt, kun je ook platina laten reageren. Het wordt dan geoxideerd tot bijvoorbeeld Pt²⁺ ionen, en die kunnen verbindingen aangaan met negatief geladen ionen. Dan ontstaan verbindingen van platina, zoals de genoemde zouten en complexen.

Aan wat voor reactieve chemicaliën moet ik dan aan denken? Ik heb 'koningswater' gezien (salpeterzuur en zoutzuur mengsel). Zijn er ook andere reactieve chemicaliën waar ik rekening mee moet houden?

Maar de chemicaliën die nodig zijn om metallisch platina om te zetten in platina-ionen en complexen, zitten niet op je ringvinger, dus platina in een trouwring kan helemaal geen kwaad.

Die chemicaliën zitten niet op mijn ringvinger, maar is chloor in een zwembad wel veilig? Er zijn ook agressieve schoonmaakmiddelen zoals Cilit Bang waar zoutzuur als werkzame stof in zit. Kan een dergelijk schoonmaakmiddel wel de gevaarlijke Platinazouten doen ontstaan?

Overigens, witgoud is niet per se goud met een laagje rhodium. Je kunt het ook maken door goud te legeren (mengen) met metalen als nikkel en palladium. Maar het kan best zijn dat dat in de praktijk van de edelsmeden niet meer gedaan wordt.

Je hebt gelijk dat er verschillende legeringen mogelijk zijn om witgoud te maken. Ik heb geen flauw idee wat edelsmeden gebruiken. De juwelier waar onze ringen kochten heeft nadrukkelijk gezegd dat hun witgouden ringen geen nikkel bevatten.

[lindaz]

Samengevat, als er chemicaliën op je trouwring komen die ermee kunnen reageren tot een giftige platinum-verbinding, dan is die platinum-verbinding niet het probleem (de chemicaliën die dat kunnen veroorzaken zijn dus niet zo heel erg goed voor je, op z'n zachts gezegd...)

Ik kan mij wel voorstellen dat de chemicaliën die met Platina kunnen reageren niet zo prettig zijn. Maar wat voor chemicaliën moet ik dan aan denken?
Kan ik veilig schoonmaken met chloor of bleekwater? Kan ik veilig zwemmen in een zwembad waar chloor in zit? Kan ik veilig schoonmaken met een schoonmaakmiddel zoals Cillit Bang waar zoutzuur in zit?

[Xilvo]

Kan ik veilig schoonmaken met chloor of bleekwater? Kan ik veilig zwemmen in een zwembad waar chloor in zit? Kan ik veilig schoonmaken met een schoonmaakmiddel zoals Cillit Bang waar zoutzuur in zit?

Zoals je zelf eerder citeerde uit Wikipedia:

...en dat goed bestand is tegen corrosie door cyaniden, halogenen, zoutzuur

Dus ja, dat is geen probleem.

[Rhiannon]

...
De juwelier waar onze ringen kochten heeft nadrukkelijk gezegd dat hun witgouden ringen geen nikkel bevatten.

Dit zal hij waarschijnlijk gezegd hebben omdat een nikkelallergie vrij algemeen voorkomt, vooral bij vrouwen. Dat wil dus zeggen dat witte bloedcellen geprogrammeerd worden om bij (langdurig) contact met nikkel te reageren met een ontsteking van de huid. Even aanraken van nikkel zal meestal geen reactie geven maar dragen van sieraden waar nikkel in zit op de huid wel.

[Marko]

Aan wat voor reactieve chemicaliën moet ik dan aan denken? Ik heb 'koningswater' gezien (salpeterzuur en zoutzuur mengsel). Zijn er ook andere reactieve chemicaliën waar ik rekening mee moet houden?

Nee dat hoeft niet. Het soort chemicaliën dat met platina kan reageren kom je bij huis- tuin- en keukengebruik niet tegen. En voor de meeste platina-verbindingen wordt gebruikt gemaakt een stap waarbij platina wordt opgelost in koningswater (men gebruikt perchloorplatinazuur als uitgangsstof, en dat is de stof die ontstaat bij het oplossen van platina in koningswater). Ik kan me daarom ook niet zoveel andere chemicaliën voorstellen dan koningswater die direct met platina zouden reageren. Behalve dan wat exotische verbindingen die je op een chemisch lab niet eens zomaar tegenkomt.

Die chemicaliën zitten niet op mijn ringvinger, maar is chloor in een zwembad wel veilig? Er zijn ook agressieve schoonmaakmiddelen zoals Cilit Bang waar zoutzuur als werkzame stof in zit. Kan een dergelijk schoonmaakmiddel wel de gevaarlijke Platinazouten doen ontstaan?

Ook daar hoef je je geen zorgen om te maken. Ik weet niet precies welk product van Cillit Bang zoutzuur bevat, maar dat is daar hooguit in verdunde vorm aanwezig. Koningswater daarentegen is een mengsel van geconcentreerd zoutzuur én geconcentreerd salpeterzuur (zelfs geconcentreerd zoutzuur alleen doet niks met platina; hetzelfde geldt voor geconcentreerd salpeterzuur). Dus koningswater is qua reactiviteit bij wijze van spreken nog een factor 1000 sterker dan Cillit Bang. En dan schat ik het laag in. Misschien komt een factor 1 miljoen meer in de buurt.

Geen enkele van de chemicaliën waar je in het dagelijks leven mee in contact zou kunnen komen kan reageren met je platina ring. Als je in contact zou komen met chemicaliën die platina kunnen aantasten, dan is het voornaamste probleem niet dat er schadelijke platina-verbindingen kunnen ontstaan, maar dat je geen ringvinger meer hebt.