Trajectum

Moderator: Rhiannon

Forumregels
(Middelbare) school-achtige vragen naar het forum "Huiswerk en Practica" a.u.b.
Zie eerst de Huiswerkbijsluiter
Reageer
Gebruikersavatar
Berichten: 3

Trajectum

Het toponiem Trajectum komt alleen in Nederland voor. Nergens in de romeinse/latijnse wereld wordt dit woord gebruikt voor doorwaadbare plaats. Het Latijnse woord hiervoor is Vadem.
Alternatief voor het Nederlandse woord Voorde voor doorwaadbare plaats zijn de woorden Drecht, Dracht en ook Trecht en Tricht. Trajectum zou daar aan ten grondslag liggen. Door de Romeinen hier gebracht. Maar waarom alleen in Nederland? 
Waarom is er niet een relatie te leggen met het Friese woord Troch en het Engelse woord Through? Beide betekenen "door". Een betekenis die evengoed of zelfs beter past bij doorwaadbare plaats.

Kan Trajectum (oversteken) een logische vertaling door de Romeinen zijn? Zijn de toponiemen (U)trecht en (Maas)tricht ouder dan Trajectum? Er woonden mensen in Nederland in de Romeinse tijd. Die hadden uiteraard ook namen voor rivieren en plaatsen. Namen de Romeinen vaker plaatselijke toponiemen over en pasten er dan hun eigen vertaling op? Kent iemand daar voorbeelden van? 

Gebruikersavatar
Moderator
Berichten: 51.259

Re: Trajectum

 waarom alleen in Nederland? [/size]
dat wordt op deze site nogal in twijfel getrokken, om niet te zeggen regelrecht tegengesproken:
 
http://www.noviomagus.info/trajectm.htm
 
In SEMafoor van de Studiekring Eerste Millenium (eerste jaargang nr 2) wordt e.e.a. nader en van allerlei kanten bekeken.
Uitdrukkingen als Trajectum ad Rhenum en Trajectum Mosae lijken eerder middeleeuws dan Romeins te zijn.
 
de woorden Drecht, Dracht en ook Trecht en Tricht. Trajectum zou daar aan ten grondslag liggen. Door de Romeinen hier gebracht.
 Namen de Romeinen vaker plaatselijke toponiemen over en pasten er dan hun eigen vertaling op?[/size]
m.a.w. is traiectum afkomstig van tricht etc, of andersom? Of, wie weet is er überhaupt geen relatie, en is Traiectum een min of meer willekeurige plaatsnaam voor een plaats waarvan we zelfs niet met zekerheid de ligging kunnen aanwijzen?
Hier:
http://www.nifterlaca.nl/read.php?3,6997,7042#msg-7042
wordt zelfs verdedigd dat het meer in het Zeeuwse of Vlaamse gezocht moet worden (bijv Antwerpen)
 
Volgens het chronologisch woordenboek uit de digitale bibliotheek voor de Nederlandse letteren zou traiectum een latijns woord voor overtocht zijn
http://www.dbnl.org/tekst/sijs002chro01_01/sijs002chro01_01_0010.php
In het Itinerarium Antoninus, de reisgids van Antoninus van rond 300 na Chr., wordt een opsomming gegeven van halteplaatsen op de grote wegen, met vermelding van de afstanden over land en over zee. Een van de genoemde plaatsen is Traiecto, van Latijn traiectum ‘overtocht’.
 
En Christina Blackie noemt Drecht een oud-Germaans woord voor weide.
 "Geographical etymology : a dictionary of place-names giving their derivations" uit (1887). 
"DRECHT (Old Ger.) for trift, meadow pasture; e.g. Moordrecht, Zwyndrecht, Papendrecht, Ossendrecht (the moor, swin, oxen pasture, and the priest's meadow); Dordt or Dordrecht (the pasture on the water), situatied in an island formed by the Maas; Maestricht, Latinised into Trajectus-ad-Moesum (the pasture or ford on the Maas or Meuse); Utecht Latinised Trajectus-ad-Rhenum (the ford or pasture on the Rhine), or Ultra-trajectum (beyond the ford).".
In elk geval lijken we het op dat gebied van Traiectum als plaatsnaam dus nogal van overlevering te moeten hebben
http://bc.library.uu.nl/roman-netherlands-reconstructed-pamphlet-roman-place-names.html
en kun je je denk ik gerechtigd afvragen of dat traiectum als toponiem niet eerder een middeleeuws goedklinkend verzinsel is, vanuit zeldzame en onzekere bronnen vele malen klakkeloos gekopieerd en zo zijn eigen waarheid geworden?
ALS WIJ JE GEHOLPEN HEBBEN...
help ons dan eiwitten vouwen, en help mee ziekten als kanker en zo te bestrijden in de vrije tijd van je chip...
http://www.wetenscha...showtopic=59270

Gebruikersavatar
Berichten: 3

Re: Trajectum

Je geeft het zelf al aan, aangezien <i>Traiectum</i> (letterlijk: <i>Traiecto</i>) al staat vermeld in de Romeinse reisgids <i>Itinerarium Antonini</i> tussen <i>Mannaricium</i> (Maurik) en <i>Albaniana</i> (Alphen aan den Rijn) mag in elk geval van het Toponiem Traiectum gezegd worden dat het geen middeleeuws verzinsel is. Alleen is de betekenis van oversteek totaal niet passend op een doorwaadbare plaats. 
Sommige van de sites die je noemt kunnen met geen mogelijkheid serieus worden genomen. Hebben zelfs een buitengewoon dubieus karakter. Alle attestaties van Traiectum (Trajectum) worden hier opgesomd http://bouwstoffen.kantl.be/tw/query/?find=utrecht&field=lem Overduidelijk dat door alle eeuwen heen waar we bronnen van hebben Trajectum als plaats een prominente rol speelt. Enkele van die bronnen noemen Trajectum als liggend aan de Rhenus (Rijn). Er is dan ook geen enkele twijfel mogelijk dat we het over het huidige Utrecht hebben. 

Blijft overeind de feiten:
1) Traiectum als toponiem komt alleen in Nederland voor
2) Het woord betekend oversteekplaats en niet doorwaadbare plaats
3) Tricht betekent wel doorwaadbare plaats
4) Het Friese woord troch heeft dezelfde betekenis als door en through, daarmee nog duidelijker de etymologische relatie met doorwaadbare plaats aangevend.
 
De hypothese is dat Traiectio/Trajectum/Traiectum gekozen is door de Romeinen vanwege de klankovereenkomst met tricht en de bijna, maar niet helemaal zelfde betekenis. 
 
Voor wat het waard is... 

Gebruikersavatar
Moderator
Berichten: 51.259

Re: Trajectum

Mijn hamvraag die ik wilde onderbouwen is: 
Je stelt dat Trajectum alleen in Nederland voorkomt. Maar, voor wat ik er zo gauw van kan vinden, in puur Romeinse bronnen ook maar als één plaats. 
Is de vraag of Trajectum alleen in Nederland voorkomt dan niet een verwarrende vraag? 
ALS WIJ JE GEHOLPEN HEBBEN...
help ons dan eiwitten vouwen, en help mee ziekten als kanker en zo te bestrijden in de vrije tijd van je chip...
http://www.wetenscha...showtopic=59270

Gebruikersavatar
Berichten: 3

Re: Trajectum

Ik stel de vraag niet :) 
 
Er is maar 1 Trajectio in het Ittenarium van Antonini,
 
Er is 0 Trajectum op de peutinger kaart, zelfs geen toponiem dat er op lijkt.
 
De opsomming op noviomagus.info toont niets aan. Die is alleen maar bedoeld om mensen aan het twijfelen te brengen. De eigenaar van die site wil pertinent niet dat Traiectum=Utrecht en gebruikt daarvoor alle oneigenlijke redeneermethodes die je kan bedenken om mensen aan het twijfelen te brengen. Maar uit die brei aan suggestieve informatie is geen enkele conclusie te trekken. Zeker niet dat Trajectum niet in Nederland lag. En nauwkeuriger dan dat hoeft het niet te zijn voor de stelling dat nergens in het Romeinse Rijk het Latijnse woord trajectum gebruikt werd als Toponiem voor een plaats die een doorwaadbare plaats aangeeft, behalve dan in Nederland. 
 
Overigens staat op de peutinger kaart ook geen toponiem dat een afgeleide is van Vadem... Ik ken wel een Nederlands Toponiem dat mogelijk er wel van is afgeleid: Wadenoijen. Of is het latijnse woord Vadem afgeleid van het oud-Nederlandse woord Wada? Dat inderdaad ook doorwaadbare plaats betekent! ;) 

Gebruikersavatar
Berichten: 1

Re: Trajectum

Gysseling verklaart Utrecht uit het germaanse uta- "uit, buitenwaarts gelegen" + latijns traiectus "overvaart, veer". Dat in de traditie van Delahaye ontkend wordt dat Utrecht ooit Trajectum geheten kan hebben, is niet zo verwonderlijk. Maar "Trajectum lag in een der monden van de Renus" en natuurlijk is de Vecht wel degelijk als één van de Rijn-mondingen op te vatten, zoals dat door klassieke schrijvers waarschijnlijk ook wel gedaan werd voordat de Romeinen zich uit het noordelijke deel van de delta moesten terugtrekken. De naam Utrecht duikt pas in de 11e-12e eeuw voor het eerst als zodanig op, wat bewijst dat het Trecht deel rond die tijd productief geweest moet zijn geweest, al of niet in de oorspronkelijke betekenis. Want eerder wordt naar Utrecht verwezen als Treht, overtuigend dezelfde stad in 949 en vanaf daar terug te voeren naar eerdere vormen. Dat het Latijnse Trajectum uiteindelijk een verbastering kan zijn van een lokaal woord is zo gek nog niet. De allereerste veerboten zullen wel met een touw heen en weer getrokken zijn, in oud engels - de taal waar het oud nederlands ter plekke het meest op geleken zal hebben - was dat "dragan", slepen. Uiteindelijk zijn het Latijn en het Germaans heel verwant aan elkaar.

Reageer