Beweging onder invloed van een centraalkracht

Moderators: dirkwb, Xilvo

Forumregels
(Middelbare) school-achtige vragen naar het forum "Huiswerk en Practica" a.u.b.
Zie eerst de Huiswerkbijsluiter
Gebruikersavatar
Berichten: 3.330

Beweging onder invloed van een centraalkracht

De volgende differentaalvgl krijgt men als men de (planeet of satelliet)baan tracht te berekenen onder de invloed van een centraalkracht
\(f®=-\frac{K}{r^2} waarbij K>0\)
:
\(\frac{dr}{d\theta}=r\sqrt{\frac{2Er^2}{mh^2}+\frac{2Kr}{mh^2}-1}\)
.

E(energie), m(massa) en h zijn constanten. De oplossing zou er moeten komen in poolcoördinaten
\(r\left(\theta\right)\)
. De oplossing kan zie ik gebeuren door scheiding van de variabelen. Maar de integraal?

De oplossing zou een kegelsnede moeten geven
\(r=\frac{p}{1+\epsilon\cos\theta}\)
waarbij
\(p en \epsilon e\ccentriciteit\)
uitgedrukt worden in de constanten natuurlijk.
Volgens mijn verstand kan er niets bestaan en toch bestaat dit alles?

Gebruikersavatar
Berichten: 24.578

Re: Beweging onder invloed van een centraalkracht

Ongeveer deze vraag kreeg ik in m'n eerste jaar als examenvraag op het mondeling examen mechanica: afleiden van de ellipsvormige baan uit een omgekeerd kwadratisch verband (Kepler). Helaas liggen m'n nota's in Brussel en is m'n geheugen niet meer goed genoeg om dat te reproduceren. Op eigen houtje een nieuwe poging gedaan, maar ik herinner me dat de uitwerking op het examen korter was...
\(\frac{{dr}}{{d\theta }} = r\sqrt {\frac{{2Er^2 }}{{mh^2 }} + \frac{{2Kr}}{{mh^2 }} - 1} \Leftrightarrow d\theta = \frac{{dr}}{{r\sqrt {\frac{{2Er^2 }}{{mh^2 }} + \frac{{2Kr}}{{mh^2 }} - 1} }} \Leftrightarrow \theta = \int {\frac{{dr}}{{r\sqrt {\frac{{2Er^2 }}{{mh^2 }} + \frac{{2Kr}}{{mh^2 }} - 1} }}} \)
Door te integreren vinden we \(\theta \left( r \right)\) zodat na inversie \(r \left( \theta \right)\).
\(\int {\frac{{dr}}{{r\sqrt {\frac{{2Er^2 }}{{mh^2 }} + \frac{{2Kr}}{{mh^2 }} - 1} }}} = - \int {\frac{{ - \frac{{dr}}{{r^2 }}}}{{\frac{1}{r}\sqrt {\frac{{2Er^2 }}{{mh^2 }} + \frac{{2Kr}}{{mh^2 }} - 1} }}} = - \int {\frac{{ - \frac{{dr}}{{r^2 }}}}{{\sqrt {\frac{{2E}}{{mh^2 }} + \frac{{2K}}{{mh^2 r}} - \frac{1}{{r^2 }}} }}} \)
Nu ga ik over op de variabele 1/r; die ik y zal noemen:
\(y = \frac{1}{r} \Rightarrow dy = - \frac{{dr}}{{r^2 }} \Rightarrow - \int {\frac{{dy}}{{\sqrt {\frac{{2E}}{{mh^2 }} + \frac{{2K}}{{mh^2 }}y - y^2 } }}} = - \int {\frac{{dy}}{{\sqrt {\frac{{2E}}{{mh^2 }} + \left( {\frac{K}{{mh^2 }}} \right)^2 - \left( {y - \frac{K}{{mh^2 }}} \right)^2 } }}} \)
In die laatste stap heb ik het volkomen kwadraat gevormd, ik vervang mh² door q voor het gemak:
\( - \int {\frac{{dy}}{{\sqrt {\frac{{2Eq + K^2 }}{{q^2 }} - \left( {y - \frac{K}{q}} \right)^2 } }}} = - \int {\frac{{dy}}{{\sqrt {\frac{{2Eq + K^2 }}{{q^2 }}} \sqrt {1 - \frac{{\left( {y - \frac{K}{q}} \right)}}{{\frac{{2Eq + K^2 }}{{q^2 }}}}^2 } }}} = - \frac{q}{{\sqrt {2Eq + K^2 } }}\int {\frac{{dy}}{{\sqrt {1 - \frac{{\left( {y - \frac{K}{q}} \right)}}{{\frac{{2Eq + K^2 }}{{q^2 }}}}^2 } }}} \)
Intermezzo om dat kwadraat wat te vereenvoudigen:
\(\frac{{\left( {y - \frac{K}{q}} \right)}}{{\frac{{2Eq + K^2 }}{{q^2 }}}}^2 = \left( {\frac{{\left( {y - \frac{K}{q}} \right)}}{{\frac{{\sqrt {2Eq + K^2 } }}{q}}}} \right)^2 = \left( {\frac{{qy - K}}{{\sqrt {2Eq + K^2 } }}} \right)^2 \)
Nu nog even een nieuwe variabele z en we integreren eenvoudig:
\(z = \frac{{qy - K}}{{\sqrt {2Eq + K^2 } }} \Rightarrow dz = \frac{q}{{\sqrt {2Eq + K^2 } }}dy \to - \int {\frac{{dz}}{{\sqrt {1 - z^2 } }}} = \arccos z + C\)
Opmerking: ik heb gezondigd tegen de wiskundige subtiliteit \(\sqrt{x^2}= \left| x \right|\) maar vermits dat enkel invloed heeft op het teken zal dat het resultaat van de kegelsnede verder niet beïnvloeden, het is alleen lastiger schrijven. Ik neem nu C = 0 en substitueer terug:
\( \to \arccos \left( {\frac{{qy - K}}{{\sqrt {2Eq + K^2 } }}} \right) \Rightarrow \theta = \arccos \left( {\frac{{qy - K}}{{\sqrt {2Eq + K^2 } }}} \right) \Leftrightarrow \frac{{qy - K}}{{\sqrt {2Eq + K^2 } }} = \cos \theta \)
Een beetje algebraïsch rekenwerk, oplossen naar y:
\(qy - K = \sqrt {2Eq + K^2 } \cos \theta \Leftrightarrow y = \frac{{\sqrt {2Eq + K^2 } \cos \theta + K}}{q}\)
Maar y was ook 1/r; dus omkeren en we hebben r:
\(r = \frac{q}{{\sqrt {2Eq + K^2 } \cos \theta + K}} = \frac{{mh^2 }}{{\sqrt {2Eq + K^2 } \cos \theta + K}} = \frac{{\frac{{mh^2 }}{K}}}{{1 + \frac{{\sqrt {2Eq + K^2 } }}{K}\cos \theta }}\)
Neem nu:
\(\frac{{mh^2 }}{K} = p \wedge \frac{{\sqrt {2Eq + K^2 } }}{K} = \varepsilon \)
En we krijgen:
\(r = \frac{p}{{1 + \varepsilon \cos \theta }}\)
Het zou kunnen dat die constanten niet kloppen door reken en/of denkfouten, maar de (of "een") strategie staat er...
"Malgré moi, l'infini me tourmente." (Alfred de Musset)

Gebruikersavatar
Berichten: 3.330

Re: Beweging onder invloed van een centraalkracht

Dat staat in die boek als een fluitje van een cent, natuurlijk zonder afleiding. Bedankt in ieder geval. Je begrijpt dat ik dat nog even moet bestuderen.
Volgens mijn verstand kan er niets bestaan en toch bestaat dit alles?

Gebruikersavatar
Berichten: 24.578

Re: Beweging onder invloed van een centraalkracht

Als ik ooit de versie uit m'n cursus nog eens tegenkom (en als deze eenvoudiger blijkt), dan laat ik die ook wel zien.

Voorlopig kan ik daar nog niet aan, dus zul je het hiermee (of met nieuwe replies?) moeten doen.

Als je vragen hebt over bepaalde stappen, ga je gang natuurlijk.

Het is vooral door die vele constanten dat het wat schrijfwerk is en dat het wat ingewikkelder lijkt.
"Malgré moi, l'infini me tourmente." (Alfred de Musset)

Gebruikersavatar
Berichten: 792

Re: Beweging onder invloed van een centraalkracht

Dat kan misschien iets eenvoudiger, maar ik moet natuurlijk opletten als ik TD tegenspreek

Definieer eerst het impulsmoment
\( \vec{L}\)
\(\vec{L}=\vec{r}\times \dot{\vec{r}}\)
Definieer nu de excentriciteitsvector
\( \vec{R}\)
\(\vec{R}=\dot{r}\times \vec{L}-\frac{K}{r}\vec{r}\)
dit is niet zomaar een onbegrijpbare vector, merk op dat hij in het vlak loodrecht op
\(\vec{L} \)
staat, dus in het vlak van de elliptische beweging

noem nu
\(\theta \)
de hoek tussen
\(\vec{r} \)
en
\( \vec{R}\)
We vinden :
\(\vec{r}\circ \vec{R}=\vec{r}\circ(\dot{\vec{r}}\times \vec{L})-K =\vec{L}\circ(\vec{r}\times\dot{\vec{r}})-K \)
of dus
\( r ||\vec{R}|| \cos(\theta)=||\vec{L}||^2-K r \)
dit oplossen naar r geeft onmiddellijk :
\(r=\frac{||L||^2}{k+||R|| \cos(\theta)}=\frac{\frac{||L||^2}{k}}{1+\frac{||R||}{k}\cos(\theta)}\)

Gebruikersavatar
Berichten: 24.578

Re: Beweging onder invloed van een centraalkracht

Dat kan misschien iets eenvoudiger, maar ik moet natuurlijk opletten als ik TD tegenspreek
Opletten? :) Tegenspreken? :) Het kon zeker eenvoudiger en aanvullingen zijn welkom, dat gaf ik ook al aan...

Jouw methode kwam ik ook online ergens (min of meer) tegen (ttz via L en R), maar omdat kotje naar de integraal vroeg ben ik maar daaraan gaan (letterlijk) prutsen :)
"Malgré moi, l'infini me tourmente." (Alfred de Musset)

Gebruikersavatar
Berichten: 3.330

Re: Beweging onder invloed van een centraalkracht

Beste TD! ik ben even je redenering nagegaan en die is duidelijk te volgen( voor mij zijt ge een as in het oplossen van integralen). Wat de algebraïsche berekeningen betreft heb ik niet volledig nagetrokken maar ik zie toch in de eccentriciteit E de totale energie en dat is positief. Als E<0 dan ellips
\(\epsilon<1\)
,E=0 dan parabool
\(\epsilon=1\)
en E>0 dan hyperbool
\(\epsilon>1\)
. Ge zult misschien denken hoe kan de totale energie E nu negatief zijn, wel dit is omdat we voor de potentiële energie
\(E_{pot}=-\frac{K}{r}\)
het referentiepunt op oneindig leggen en dit 0 noemen.
Volgens mijn verstand kan er niets bestaan en toch bestaat dit alles?

Gebruikersavatar
Berichten: 24.578

Re: Beweging onder invloed van een centraalkracht

Ik heb mijn berekeningen toen ook niet zorgvuldig nagelezen, maar ik vond bij een snel overzicht niet direct een fout.

Natuurlijk lees je snel over je eigen fouten heen, maar ik denk dat het hier toch vooral om de methode ging - je kunt het nu eventueel zelf (wat uitgebreider) uitschrijven.
"Malgré moi, l'infini me tourmente." (Alfred de Musset)

Gebruikersavatar
Berichten: 3.330

Re: Beweging onder invloed van een centraalkracht

Beste evilbu;

Voor de impulsmomentvector denk ik dat ge nog moet vermenigvuldigen met de massa voorwerp(kleine fout).
\(\vec{L}=\vec{r}\times m\dot{\vec{r}}\)
waar de dot een afgeleide naar de tijd wil zeggen.

Wat die ex©centriciteitsvector
\(\vec{R}\)
betreft daar heb ik nog niet van gehoord. Ook op internet vindt ik daar niets van?

De rest van de redenering is wel te volgen.
Volgens mijn verstand kan er niets bestaan en toch bestaat dit alles?

Gebruikersavatar
Berichten: 792

Re: Beweging onder invloed van een centraalkracht

kotje schreef:Beste evilbu;

Voor de impulsmomentvector denk ik dat ge nog moet vermenigvuldigen met de massa voorwerp(kleine fout).
\(\vec{L}=\vec{r}\times m\dot{\vec{r}}\)
waar de dot een afgeleide naar de tijd wil zeggen.
Je hebt GELIJK.

Het moest zijn zoals je zei.

Ik heb het even nagerekend en als ik mijn definitie van L verander komt alles uit.

Je moet weten dat die constanten en grootheden sterk variëren.

Bij jou is
\( m \ddot{\vec{r}}=\frac{-K}{r^3}\vec{r}\)
maar sommigen nemen een andere definitie zodat daar geen m staat. In principe kan je dit alles doen zonder ergens de massa te moeten vermelden, want de beweging van een satelliet rond de zon en dergelijke hangt totaal niet af van zijn massa (behalve als je een verschrikkelijke purist ben en de satelliet zelf als een soort kleine planeet begint te zien).
Wat die ex©centriciteitsvector
\(\vec{R}\)
betreft daar  heb ik nog niet van gehoord. Ook op internet vindt ik daar niets van?

De rest van de redenering is wel te volgen.
Ze geraken er blijkbaar niet uit wie dit heeft uitgevonden, want hij wordt ook wel eens de Laplace-Runge-Lentz vector genoemd :

http://en.wikipedia.org/wiki/Laplace-Runge-Lenz_vector

LET OP, hun k is niet hetzelfde als jouw K (en dat heeft weeral met die massa te maken)

Wat ik vergeten ben (en dat is nodig en juist de essentie) is dat die excentriciteitsvector een constante is, leid hem es af naar de tijd en werk dat volledig uit, je zal nul uitkomen.(mooie oefening! :) )

Essentieel is het een vector die wijst van het brandpunt (de zon) naar het punt waar de afstand het kleinst wordt( het zogenaamde "perihelium")

Ook over zijn lengte kan ik een aantal interessante zaken zeggen als je wil

(ik ben nogal een ruimtevaart fan dus ik hou me daar en toe mee bezig)

Gebruikersavatar
Berichten: 3.330

Re: Beweging onder invloed van een centraalkracht

Je benadering met de Laplace-Runge-Lenz vector, die nogal ad hoc gedefinieerd wordt, zal zeker na een eerste kennismaking dezelfde resultaten opleveren nu ik ook zie dat de totale energie opduikt. Ge moet toegeven dat zekere resultaten zo maar opgeschreven worden. Ik moet echter toegeven dat de methode er formeler uitziet en op veel meer gebieden kan worden toegepast. Voor mij is de interesse voor planeten- en satelietbanen maar van voorbijgaande aard. Ik dank je in ieder geval voor de moeite, zolang de belangeloze interesse niet weg is zijn we nog niet oud zeg ik altijd. :wink:
Volgens mijn verstand kan er niets bestaan en toch bestaat dit alles?

Gebruikersavatar
Berichten: 24.578

Re: Beweging onder invloed van een centraalkracht

Misschien nog een toevoeging voor die dv/integraal, die kan algemener gehouden worden via bijvoorbeeld:
\(\frac{{dr}}{{d\phi }} = \pm \frac{m}{\ell }r^2 \sqrt {\frac{2}{m}\left( {E - V\left( r \right) - \frac{{\ell ^2 }}{{2mr^2 }}} \right)} \Rightarrow \phi = \phi _0 \pm \frac{\ell }{m}\int {\frac{{dr}}{{r^2 \sqrt {\frac{2}{m}\left( {E - V\left( r \right) - \frac{{\ell ^2 }}{{2mr^2 }}} \right)} }}} \)
Hierin is V® nu de functie voor de potentiële energie, te vervangen door bvb: -k/r, -k/r², -k/r³, ...

Wat het andere verhaal betreft, merk op dat L een constante vector in de tijd is, vermits L = dM/dt en M hier 0 is.
"Malgré moi, l'infini me tourmente." (Alfred de Musset)

Gebruikersavatar
Berichten: 3.330

Re: Beweging onder invloed van een centraalkracht

Wat het andere verhaal betreft, merk op dat L een constante vector in de tijd is, vermits L = dM/dt en M hier 0 is


Heb ik toch mijn bedenkingen bij. De richting en zin wel loodrecht op het vlak waarin de planeet beweegt, maar de grootte plaatsvector r en snelheid v zijn toch niet constant dus (misschien) hun vectorieel product ook niet. De oppervlakte die per tijdseenheid beschreven wordt is dan terug een constante.
Volgens mijn verstand kan er niets bestaan en toch bestaat dit alles?

Gebruikersavatar
Berichten: 792

Re: Beweging onder invloed van een centraalkracht

Zowel
\(\vec{L}\)
als de excentriciteitsvector
\(\vec{R}\)
zijn wel degelijk constante vectoren, leid ze af naar de tijd en je vindt nul.

Dit is zoals ik al zei een mooie oefening (je zal er wat aan hebben)

Hou hierbij in gedachten dat :
\(\dot{(\vec{a}\times \vec{b})}=\dot{\vec{a}}\times \vec{b}+\vec{a}\times\dot{\vec{b}}\)

Gebruikersavatar
Berichten: 24.578

Re: Beweging onder invloed van een centraalkracht

Vermits:
\(\vec F = - \nabla V\left( r \right) = - \frac{{dV\left( r \right)}}{{dr}}\nabla r = - \frac{{dV\left( r \right)}}{{dr}}\frac{{\vec r}}{r}\)
Geeft:
\(\vec M = \vec r \times \vec F = - \frac{{dV\left( r \right)}}{{dr}}\frac{1}{r}\vec r \times \vec r = 0\)
Maar aangezien
\(\frac{{d\vec L}}{{dt}} = \vec M\)
Is L constant in de tijd.
"Malgré moi, l'infini me tourmente." (Alfred de Musset)

Reageer