pijnreflex bij afwezigheid hersenactiviteit

[Menno Uphoff]

Op school heb ik te horen gekregen dat, voor bijvoorbeeld een pijnreflex, het signaal rechtstreeks (zonder tussenkomst van de hersenen) naar het ruggenmerg gaat en daar de reflex wordt geactiveerd, om bijvoorbeeld je hand weg te halen bij een vlam etc. Dit is naar wat ik heb geleerd zo ontwikkeld om tijd te besparen, zodat de reflex zo snel mogelijk in werking kan treden, om schade te beperken.
 
Echter, de Glasgow--comaschaal heeft reactie op pijnprikkels als een van de criteria, dus in sommige gevallen is bij een diepe coma de reflex afwezig.
Zo vraag ik mij dus ook af of een hersendode toch een reflex heeft bij pijnprikkels, al lijkt mij dit van niet.
 
In dit geval kan de verklaring, dat een pijnreflex in werking treedt zonder tussenkomst van de hersenen, niet het hele verhaal zijn.
De reflexboog moet dan toch op een of andere manier de hersenen langs. Maar zo is er geen snellere reflex, wat de uitleg van onze bio methode nutteloos zou maken.
 
Mijn vraag is dus, waarom een pijnreflex (in het schoolvoorbeeld het weg trekken van een hand in een vlam) die in theorie een reflexboog heeft die kan opereren zonder de hersenen, niet actief is in een situatie zonder hersenactiviteit. Natuurlijk moet ook voorkomen worden dat er tijdens een operatie een pijnreflex komt van de patiënt. Dus onder narcose moet deze reflex ook uitgeschakeld zijn, wordt de ruggengraat dan ook lamgelegd?
 
 

[Kravitz]

Opmerking moderator

Verplaatst naar het vakforum voor menselijke anatomie en fysiologie.

[Michel Uphoff]

Mijn vraag is dus, waarom een pijnreflex (in het schoolvoorbeeld het weg trekken van een hand in een vlam) die in theorie een reflexboog heeft die kan opereren zonder de hersenen, niet actief is.

 
Dat leerde ik vroeger ook zo op school, dus vraag ik mij ook af hoe dit zit.
Iemand?

[anusthesist]

Een aantal misverstanden opklaren:

- Niet elke reflex opereert zonder sturing van de cerebrale cortex. De pijnreflexen gaan dus wel via de cortex. De klassieke peesreflexen niet. Geen sturing betekent niet ook geen beïnvloeding, want een laesie van het centraal motorische neuron (UMN) zal veelal leiden tot hyperreflexie (mbt peesreflexen) en een laesie van het perifeer motorische neuron (LMN) tot een hyporeflexie.

- Pijn is een sensorische modaliteit dat eerst geïnterpreteerd moet worden door de cerebrale cortex alvorens iemand pijn waarneemt. Dus de cortex speelt een cruciale rol in pijnreflexen en minder in peesreflexen; die laatste gaan volledig autonoom over het ruggemerg. Zonder pijn is er ook geen pijnreflex, dus de cortex speelt hierin wel degelijk een sturende rol.

- De zenuwvezels die de gnostische sensibiliteit (tast, gevoel) doorgeven opereren sneller dan de veel dunne en ongemyeliniseerde zenuwvezels die de vitale sensibiliteit (temperatuur, pijn) doorgeven.

Fylogenetisch gezien logisch, want het is evolutionair aantrekkelijker eerst druk te voelen voordat je pijn voelt, zodat je daarop kunt handelen en een pijnlijk scenario kan voorkomen. Als de gnostische sensibiliteit trager doorgegeven zou worden dan de vitale sensibiliteit, krijg je een beetje droevige situaties waarin het organisme zich ALTIJD bezeerd omdat eerst de pijn komt en dan pas het gevoel. Met andere woorden: het doorgeven van pijn gaat via de traagste zenuwvezels en gelukkig maar. Al met al maakt dat de 'pijnreflexen' geenszins de snelste reflexen. Weet wel zeker dat de pupilreflex sneller is (kortere axonen en geen interpretatie noodzakelijk).

Nu over iemand in coma.

Als iemand een pijnprikkel kan lokaliseren, dan weet je dat het hele anterolaterale systeem in het ruggemerg + thalamus + sensorische cortex intact is. Mede als de motorische functies die nodig zijn om een hand naar een pijnlijke stimulus te brengen.

Dan kan iemand wegtrekken op pijn, buigen op pijn en pathologisch strekken op pijn. Die laatste twee zijn prognostisch al zeer somber.

De laagste score is als iemand niets meer doet op pijn, ofwel een M1 scoort. De persoon voelt de pijn in z'n geheel niet of de motorische functies zijn zo aangedaan dat de persoon geen beweging kan maken.

Dit is soms een pitfall. Denk aan iemand die quadriplegisch is vanwege een hoogcervicale dwarslaesie. Die gaat geen kick geven als je op z'n nagelbed drukt, maar voelen kan hij bijvoorbeeld wel degelijk.

Een persoon die hersendood is zal geen stamreflexen meer vertonen of een reflex op pijn. Echter, de volledig autonome peesreflexen kunnen nog wél functioneren zoals een kniepeesreflex. Dit noemt men ook wel spinale automatismen en kunnen tot de meest bizarre taferelen leiden zoals het Lazarusfenomeen.

Ik hoop dat het zo wat duidelijker is.