Veroorzaken mammogrammen borstkanker?

[317070]

Wie ooit heeft besloten tot die programma's en waarom weet ik niet. 
 

Inderdaad. Hetgeen me verwondert, is dat borstkanker wel een uitgebreid programma heeft. Inderdaad terecht, zoals eerder al opgemerkt. Andere vormen van kanker hebben dat duidelijk niet. Waarom het onderscheid, is me niet zo duidelijk.
 
Maar in het lab hebben we (recent) een algoritme ontwikkeld dat longkankers uit low-dose CT images haalt. Waarom is er daar dan bijvoorbeeld geen uitgebreid screening-programma voor (maar dan met radiologen die de afbeeldingen bekijken)? Wat is het verschil?

[ArcherBarry]

Ik zal er weinig van op kijken als het met kosten-baten verhouding te maken zal hebben.
 
Door de mammogrambussen is het mogelijk om efficient en relatief goedkoop grote (risico) groepen te analyseren. Ik verwacht dat een werkend CT scan apparaat veel minder makkelijk in een bus/vrachtwagen past en dat de bepaling relatief tijdrovend en (dus) kostbaar is.
 
Om een zijstapje te nemen, vorig jaar is men in Nederland begonnen met een bevolkingsonderzoek om bloed in feces te analyseren bij mensen van >50 jaar. Sporen van bloed kan duiden op poliepen/beginnend darmkanker. Bij een positief resultaat zal een persoon uitgenodigd worden voor een colonoscopie om de oorzaak vast te stellen en mogelijk direct te verhelpen.

[Benm]

Daar zal het inderdaad mee te maken hebben, aan de kosten kant zowel de financiele kosten als eventuele schade als gevolg van het onderzoek. 
 
Wat ook nogal van belang is is hoeveel false positives je zult vinden bij een bevolkingsbreed onderzoek. Ik weet niet precies hoe dat met longkanker zit, maar als je bijvoorbeeld 100 hits hebt waarvan 95 false positives die wel vervolgonderzoek kosten is het misschien niet zo'n goed idee om te doen: Afgezien van hoeveel geld dat zou kosten zit je ook met de druk op ziekenhuizen voor dat vervolgonderzoek, en de onzekerheid onder potentiele patienten in afwachting ervan. 
 
Een CT past overigens wel in een vrachtwagen lijkt me, en heeft geen noemenswaardige logistieke problemen vergeleken met een mri of iets dergelijks. Anderzijds zijn het wel dure apparaten, zowel in aanschaf als in personeelskosten om de scans te analyseren. 

[Saffron]

Over dit soort screeningsprogramma geeft de Gezondheidsraad advies af aan de overheid, en de overheid beslist uiteindelijk. Heeft inderdaad te maken met kosteneffectiviteit/medische besliskunde. Maar de effectiviteit van screening is geen statisch iets: er komen betere behandelingen, maar (blootstelling aan) risicofactoren veranderen ook, meer kennis over vroege symptomen bij de bevolking waardoor ze uit zichzelf eerder naar de huisarts gaan, opkomst bij screenings. Een paar jaar geleden heeft de Gezondheidsraad het borstkanker bevolkingsonderzoek nog eens geevalueerd, en was de conclusie dat de voordelen nog steeds groter zijn dan de nadelen.

Maar borstkanker is echt niet het enige kanker screeningsprogramma! Op baarmoederhalskanker wordt ook al vele jaren gescreend (waarbij er onlangs wat wijzigingen in het screeningsprogramma zijn geweest ivm nieuwe testen die beschikbaar zijn), en inderdaad de colonkanker screening als de meest recente invoering.

[Wouter_Masselink]

Waarom de focus op borstkanker, dat is gedeeltelijk een kosten vs. letaliteit. In hoeverre emotie en de mogelijkheid van grote groepen mensen om bepaalde dingen van de overheid te eisen een rol spelen zou interessant zijn om eens te onderzoeken.
 
Zijn de screenings programmas zoals ze nu bestaan gerechtvaardigd in de context van een kosten-baten analyse. Zijn er specifieke soorten kankers die net zo dodelijk danwel dodelijker zijn dan borstkanker maar niet dezelfde hoeveelheid aandacht krijgen. Het zou me niet verbazen als dit inderdaad het geval is. Ik heb bijvoorbeeld van verschillende collegas vernomen dat onderzoeksgeld onevenredig veel naar borstkanker onderzoek schijnt te vloeien.
 
De vroege detectie van prostaatkanker is bijvoorbeeld essentieel en kan erg eenvoudig opgespoord worden, de aandacht die hieraan wordt gegeven om mensen hiervan op de hoogte te stellen is aanzienlijk minder dan bij borstkanker. Dat onder andere Movember hier de focus op proberen te leggen is erg goed.

[jkien]

... 0,5 mSv voor zo'n mammogram betekent 0,5 mJ/kg lichaamsgewicht, maar ...

 
Per borstgewicht, niet per lichaamsgewicht, volgens mij. Als de bestraling beperkt is tot een orgaan wordt de dosis berekend door te delen door het orgaangewicht. Bij een mammogram zal de arts misschien een tabelletje raadplegen om de geschatte borstgrootte te vertalen in gewicht. Net zoals bij ingeademd radongas gedeeld wordt door het geschatte gewicht van de longen.

[Jan van de Velde]

 
Per borstgewicht, niet per lichaamsgewicht, volgens mij. 

als dat bevestigd kan worden gaat het inderdaad nergens over. Want dat zou voor dat borstweefsel een verhoging t.o.v. de achtergrondstraling van ca 20% betekenen. De borst van een Finse vrouw zónder mammogram zou dan a.g.v. de achtergrondstraling in Finland  (meer dan 6 mSv/jr) beduidend meer te verwerken krijgen dan die van de Nederlandse vrouw mét. 

[Benm]

De extra stralingsbelasting is echt minimaal, maar statistisch maakt het soms toch nog wel wat uit. Als je kans dat je kanker oploopt door de onderzoeken 1 op 1 miljoen is gedurende het hele leven sterven er toch 17 mensen per jaar in nederland aan. Geen voorname doodsoorzaak, ver moeddoelijk voorkom je er veel meer doden mee, maar het is niet insignificant. Overigens denk ik dat de kans als gevolg van een periodiek mammogram nog wel wat lager zal uitvallen dan 1 op een miljoen. 
 
0.5 mSv is vergeleken met natuurlijke achtergrond niet zoveel, vergelijkbaar met ongeveer 100 uur in een gangbaar verkeersvliegtuig. Als je jaarlijks een verre reis maakt loopt je dus meer blootstelling op dan 1 mammogram per pakweg 5 jaar, voor zover het getal van 0.5 mSv voor een mammogram klopt. 

[Doc Brown]

Deze bron bevestigt inderdaad het maximum van 6 mSv/j;

http://www3.ans.org/pubs/magazines/nn/pdfs/2000-1-3.pdf

Frappant vind ik dat in het tabelletje gesproken wordt (bij subsonische vluchten) over een blootstelling van 5 tot 9 mSv/j. Het afkappunt van 6 mSv/j is dus aan de 'lage' kant i.v.m. de geschatte blootstelling.

Waardoor ontstaat deze discrepantie Shimmy?

ps gaat wel wat off topic zo

 
Opmerking: de genoemde 6 mSv/j effectieve dosis is een dosisbeperking (voor een zogenaamde categorie B blootgestelde werknemer) en geen dosislimiet. De dosislimiet voor een blootgestelde werknemer voor de effectieve dosis is 20 mSv/j (artikel 77 Besluit stralingsbescherming).

[Doc Brown]

http://docplayer.nl/14532364-Leids-universitair-medisch-centrum.html
 
achtergrondstraling.jpg
 
die 2,4 mSv is een gemiddelde, waar al ongeveer eenderde voor medische toepassingen in zit. 
 
enerzijds:
Het is mogelijk een geruststelling te weten dat dit in Nederland wereldwijd gezien laag is. De gemiddelde Fin staat bijvoorbeeld aan 3 x zo veel achtergrondstraling bloot, daar hoef je geen piloot te zijn om aan de 6 mSv te komen .
 
anderzijds:
Bedenking hierbij is de aanname dat een mammogram, naar ik aanneem,  een heel erg lokale blootstelling geeft. 0,5 mSv voor zo'n mammogram betekent 0,5 mJ/kg lichaamsgewicht, maar op een paar borsten van samen 1 kg (https://en.wikipedia.org/wiki/Bra_size#Calculating_cup_volume_and_breast_weight ) van een vrouw met een lichaamsmassa van 60 kg betekent dat toch een concentratie van 60 x en dat is dan toch 30 mSv in die borsten. Is er een medische reden om te zeggen dat zó niet gerekend mag worden, bijvoorbeeld omdat het hele lichaam beschikbaar is om te helpen gevolgen van zo'n lokale stralingsbelasting te repareren? 
 

 
De gemiddelde effectieve dosis voor een mammografie onderzoek is 0,35 mSv (bron RIVM: zie link hieronder)(http://www.rivm.nl/Onderwerpen/M/Medische_Stralingstoepassingen/Trends_en_stand_van_zaken/Diagnostiek/R_ntgen_exclusief_CT/Gemiddelde_effectieve_dosis_voor_verschillende_typen_r_ntgenverrichtingen)
 
De dosis op de borsten wordt een equivalente dosis genoemd. De equivalente dosis (een orgaan- of weefseldosis) is om te rekenen naar een effectieve dosis door de equivalente dosis te vermenigvuldigen met de zogenaamde weefselweegfactor van het betreffende orgaan/weefsel (zie o.a. het boek 'Inleiding tot de stralingshygiëne' van A. Bos). De weefselweegfactor voor borstweefsel is door de International Commission on Radiation Protection (ICRP) vastgesteld op 0,05. 
Dit betekent dat de equivalente dosis op de borsten dus gemiddeld 0,35/0,05 = 7 mSv is.    
 
Dit houdt dus in dat een equivalente dosis van 7 mSv op de borsten even 'schadelijk' is als 0,35 mSv totale lichaamsdosis (effectieve dosis). Met andere woorden de kans op stochastische effecten (kanker) is bij een equivalente dosis van 7 mSv op de borsten even groot als bij een totale lichaamsdosis van 0,35 mSv.  
 
Ps: De kans op inductie van kanker wordt door de ICRP geschat op circa 5% per Sievert gemiddeld voor de bevolking en gerekend over alle leeftijden.

[Benm]

Dat laatste zal wel afhankelijk zijn van de dosis, maar wellicht wel valide zijn voor kleine medische belasting in diagnostiek.
 
Het is natuurlijk niet zo dat 20 sievert een 100% kans op kanker oplevert. Als je die belasting in een enkel incident oploopt lijkt me de kans aanzienlijk kleiner gezien je dat waarschijnlijk uberhaupt niet overleeft.  
 
Maar eerlijkheid gebied ook gewoon toe te geven dat we het niet zo precies weten. Zoveel gemeten blootstellingen zijn er niet, en de grote blootstellingen stammen vooral uit WW-2 en in een paar bekende gevallen van bijvoorbeeld chernobyl. Dierproeven zijn niet zo eenvoudig gezien mensen bijzonder langlevend zijn vergeleken met gangbare proefdieren.