Van primitieve hersenen naar homo sapiens

[wisk]

Volgens de psycholinguïst Steven Pinker is onze geest via natuurlijke selectie ontwikkeld om problemen op te lossen die voor onze voorouders een kwestie van leven of dood waren.
Dit uitgangspunt is zo verstrekkend dat het mogelijk blijkt de ontwikkelingsgang van primitieve hersenen naar het brein van homo sapiens op hoofdlijnen te schetsen. Als we werking van het brein als een black box zien waarvan we alleen maar weten dat het een informatieverwerkend systeem is, dat zich in stapjes ontwikkelt, dan wordt het mogelijk om belangrijke kenmerken van ons moderne brein te onderscheiden. Met name wordt dan duidelijk welke cognitieve beperkingen wij hebben en wat daarvan de oorzaak is.

Dr. J. de Ruiter
Genoemde schets is in concept klaar. Als u hiervoor belangstelling heeft, dan kunt u deze desgewenst ontvangen en uw commentaar geven.

[Rhiannon]

Steven Pinker is enigszins omstreden; vooral zijn ideeën m.b.t. (de ontwikkeling van) het menselijk brein zijn aan kritiek onderhevig.

Ook zijn visie dat taal ontstaan is door de menselijke evolutie die nog steeds voortduurt druist in tegen Chomsky's visie dat het menselijk taalinstinct een nevenproduct is van verschillende adaptaties gedurende de ontwikkeling van de menselijke soort. Dit gegeven dat iedereen bij de geboorte het vermogen tot spreken meekrijgt door het toegenomen hersenvolume van de mens, waardoor we patronen kunnen herkennen en redeneren, noemde Chomsky de universele grammatica. Pinker vindt dat muziek een evolutionair nutteloos bijverschijnsel is van het taalvermogen van de mens, wat op behoorlijk wat kritiek stuitte.

Pinkers puur biologische benadering van het menselijke brein en zijn overtuiging dat het brein in zijn werking vergelijkbaar is met de computer (computationele theorie van de geest) wordt door sommige religieuze en filosofische kringen aangevochten als ontmenselijkend.

Hij heeft zich ook uitgesproken tegen (het ontstaan van) samenzweringstheorieën die volgens hem meestal ontstaan uit onvrede over een bepaalde situatie of persoon, waarbij het mythologisch denken dat tot voor kort nog veelvuldig voorkwam ook een grote rol speelt. Dit soort denken ligt ook ten grondslag aan religieuze (waan)denkbeelden, zoals bijvoorbeeld Bijbelse teksten waarin letterlijk staat dat iemand die Jezus niet als redder aanvaardt, voor eeuwig in de hel zal branden. Dit kan dan voor sommigen een legitimatie worden om Joden, moslims of aanhangers van andere religies te vervolgen.

Het is de taak van de wetenschap, de politiek en de vrije media om de juiste feiten aan te dragen, zegt Pinker, en de maatschappelijke rationaliteit in stand te houden. Maar wetenschappers en in hun kielzog de pers en politici moeten, volgens hem, niet optreden als een nieuwe priesterklasse, en moeten duidelijk maken dat hun adviezen door voortschrijdend inzicht kunnen wijzigen, omdat wetenschap een voortdurend proces van ontdekking is.