Empty tube completely before disposal!

Moderator: ArcherBarry

Forumregels
(Middelbare) school-achtige vragen naar het forum "Huiswerk en Practica" a.u.b.
Zie eerst de Huiswerkbijsluiter
Reageer
Gebruikersavatar
Moderator
Berichten: 5.521

Empty tube completely before disposal!

Op de verpakking van een tubetje superlijm van tesa (cyanoacrylaat) staat: Volledig opgebruiken! Empty tube completely before disposal! Ne pas jeter le tube incompletement vide! Restlos entleeren!

Waarom zou dat zijn, is ongebruikte lijm giftiger voor het milieu dan gebruikte? Wordt cyanoacrylaat niet gewoon afgebroken in de afvaloven van de gemeente?

Gebruikersavatar
Berichten: 10.556

Re: Empty tube completely before disposal!

Het is vooral een veiligheidskwestie. De werking van lijm op basis van cyanoacrylaat bestaat eruit dat het cyanoacrylaat zeer snel kan polymeriseren, en dat de polymerisatie in gang kan worden gezet door spoortjes water. Deze snelle reactie heeft echter ook een grote warmteontwikkeling tot gevolg. Geen probleem als je een dun laagje lijm tussen 2 oppervlaktes hebt, want dan kan de warmte snel weg, maar wel als de reactie zou plaatsvinden in de tube. Dan blijft de warmte in eerste instantie in de tube, wat tot gevolg heeft dat de polymerisatiesnelheid nog verder toeneemt (met dus nog meer warmteontwikkeling tot gevolg). Dit kan leiden tot verdamping van het cyanoacrylaat, waardoor dus giftige dampen vrijkomen als de tube nog open is, of de tube openscheurt of barst als iemand het dopje er weer op heeft gedraaid. En het vlampunt van cyanoacrylaat is ongeveer 80 °C

Los daarvan kan de warm geworden tube ook omliggend plastic afval doen smelten. En smeltend plastic in een plastic zak in een plastic afvalemmer, terwijl er ondertussen giftige dampen vrijkomen, daar zit ook niemand op te wachten.

Berichten: 12.262

Re: Empty tube completely before disposal!

Zou dat echt zoveel warmte opleveren?

Ik ben bijna geneigd het te proberen met zo'n tubetje superlijm: openmaken en even met het tuitje onder de kraan om het geheel acuut te laten polymeriseren.

Het zou natuurlijk wel verkeerd kunnen aflopen: het polymeriseren begint in het tuitje van de tube dat daardoor verstopt raakt, en vervolgens warmt het op waardoor het oplosmiddel verdampt en er druk wordt opgebouwd etc. Ik zou niet direct verwachten dat dat in brand vliegt, maar dat die tube eventueel scheurt door de druk en met een plofje openklapt, who knows.

Misschien is het ook allemaal wel een theoretisch verhaal en wil men zich gewoon indekken: stel dat iemand een halfvolle tube weggooit en de vuilniswagen vliegt in brand omdat de vorige klant net even een fles terpentine oid heeft weggegooid is het in ieder geval jouw schuld en niet die van de fabrikant :D

Gebruikersavatar
Berichten: 10.556

Re: Empty tube completely before disposal!

Ja, dat levert echt zoveel warmte op:

Bij de reactie wordt een dubbele binding van het monomeer opengebroken. Dat wordt een enkele binding en er wordt een nieuwe binding gemaakt. De bindingsenthalpie van een C=C binding is ongeveer -600 kJ/mol, en van een enkele binding -350 kJ/mol. Netto komt er dus 100 kJ/mol vrij aan warmte. De molmassa van ethylcyanoacrylaat (simpelste voorbeeld) is 125 g/mol, dus 100 kJ/mol komt overeen met 0.8 kJ/g = 800 kJ/kg

De warmtecapaciteit van koolwaterstoffen is ongeveer 2.5 kJ/kgK en de verdampingswarmte voor polaire, niet waterstofbrug-vormende koolwaterstoffen is ongeveer 600 kJ/kg.

Het kookpunt van ethylcyanoacrylaat is 56 °C, dus iets meer dan 30 graden boven kamertemperatuur, dus per kg is 600 + 75 kJ nodig om te verdampen. Dat betekent dus dat als je de helft van de tube polymeriseert je meer dan genoeg warmte hebt om de andere helft te laten verdampen, en dan heb je ook nog genoeg warmte over om van die damp het vlampunt te bereiken.

Berichten: 12.262

Re: Empty tube completely before disposal!

Dat klinkt gevaarlijker dan ik gedacht had!

Op zich ken ik wel de verhalen van superlijm op katoen en dergelijke waarbij men veel te veel lijm gebruikt en dat zorgt voor forse opwarming, maar dat het daadwerkelijk in brand vliegt is me toch een beetje nieuw.

Feitelijk klinkt het ook best gevaarlijk - ik ga er van uit dat je cijfers kloppen, en het dus daadwerkelijk zou kan zijn dat een tube superlijm in brand vliegt of ontploft als je er een beetje water mee in contact brengt?

Gebruikersavatar
Berichten: 10.556

Re: Empty tube completely before disposal!

Ik heb hier geen praktijkervaring mee, maar ik kan de waarschuwing wel plaatsen aan de hand van de genoemde getallen.

Wat de boel een beetje redt is dat iedere polymerisatie ook een plafondtemperatuur heeft, c.q. dat een deel van de warmte ook in depolymerisatie van het gevormde polymeer gaat zitten, onder vorming van gasvormig cyanoacrylaat. Dat remt dus de verdere warmtevorming en maakt het verloop van deze kettingreactie ietwat gecontroleerder; maar er komt nog steeds giftige en brandbare damp vrij.

En wat de boel redt is dat de vrijkomende damp niet per se de vlamtemperatuur hoeft te krijgen, als het maar snel genoeg kan ontsnappen.

Berichten: 12.262

Re: Empty tube completely before disposal!

Het zou kunnen. Ik heb wel eens van die tubetjes waarvan ik dan een beetje gebruik, en pakweg 3/4 vol in een la gooi of iets dergelijks. Als je dat een tijdje laat liggen polymeriseert het spontaan, maar ik heb geen idee hoe snel dat gaat: heel geleidelijk of in 1 klap? Brand of explosie heeft het tot dusver nooit opgeleverd.

Reageer