Blauwe maan, zwarte maan, blauwe maan...

[Michel Uphoff]

Ach, eclectische heksen zijn er misschien niet content mee, maar die voelen zich vast bij een ander forum meer thuis.

[Rhiannon]

[off topic]
Ik ben eens gaan googelen naar blauwe maan en ik kwam o.a. dit tegen:
 
- Volgens een site over heksenvieringen is een blauwe maan de dertiende maan (ze houden dus geen rekening met een eventuele veertiende maan) en dus de tweede volle maan die in een maand wordt gevierd. "Als de blauwe maan verschijnt kun je iets geks gaan doen dat je nog nooit eerder hebt gedaan".
 
- Een andere site meldt: Astronomisch gezien wordt er sporadisch een blauwe maan geobserveerd. Als zich door vulkanen of bosbranden roet en stofdeeltjes in de atmosfeer bevinden en die van de juiste omvang zijn, kunnen ze het rode licht uit het spectrum blokkeren waardoor de maan er blauw uit ziet. De meest opvallende observatie was in 1883, tijdens de uitbarsting van de vulkaan Krakatoa. De maan was over de gehele wereld visueel blauw gedurende meer dan een jaar. Ook tijdens de uitbarsting van Mount St. Helens in 1980 zijn blauwe manen geobserveerd.
 
- Dan de benaming Blauwe Maan: Lange tijd wist men niet waarom de tweede volle maan in een kalendermaand blauw werd genoemd. Er is een uitleg die wijst naar het Oud-Engelse woord “belewe” wat “verraden” betekent. De maan zou "belewe" zijn omdat het de gewoonlijke verschijningen van de maan, nl. één volle maand per kalendermaand, verraadde.
Er is echter nog een andere verklaring, zoals de (huidige) Farmers' Almanac vermeldt: In de uitgave van Sky & Telescope magazine van maart 1999, vermeldde Phillip Hiscock een geheel andere oorsprong van deze benaming. Blijkbaar komt de benaming van de tweede volle maan als blauw uit een artikel dat is gepubliceerd in de uitgave van ditzelfde Sky & Telescope magazine van maart 1946. Het artikel was “Once in a Blue Moon,” van James Hugh Pruett. In dit artikel beschreef Pruett wat hij had gelezen in de Maine Farmers’ Almanac (niet te verwarren met de gewone Farmers' Almanac). Hierin had Hiscock gelezen dat toen Henry Porter Trefethen (1932 to 1957) eindredacteur was, deze Maine Farmers’ Almanac een aantal keer verwees naar een Blauwe Maan. Volgens Trefethens almanak zijn er gewoonlijk drie volle maanden in elk seizoen. Maar wanneer een bepaald seizoen vier volle manen kent, dan wordt de derde maan van dat seizoen een Blauwe Maan genoemd. Om het nog erger te maken, begint elk seizoen volgens Trefethens almanak op een vaste dag.
Trefethen houdt niet het kalenderjaar aan, maar het tropische jaar, van winterzonnewende ("Yule") naar winterzonnewende. De meeste tropische jaren kennen 12 volle manen — telkens drie in winter, lente, zomer en herfst — en elk is genoemd naar een activiteit die in dat jaargetijde plaatstvindt (bijv. Oogstmaan in de herfst). Maar soms kent een tropisch jaar een dertiende volle maan (de Blauwe Maan).
 
Dus... de huidige benaming Blauwe Maan voor een tweede volle maan in een kalendermaand heeft dus als grondslag een fout in Sky & Telescope magazine.
[/off topic]

[Benm]

Interessant hoe zoiets diverse oorsprongen kan hebben. 
 
De daadwerkelijk blauw uitziende maan als gevolg van stof in de atmosfeer klinkt plausibel, maar rijmt niet echt met het gebruik van het spreekwoord: dat impliceert dat blauwe manen zeldzaam zijn, maar wel met enige regelmaat voorkomen. Uitbarstingen die zoveel stof in de atmosfeer brengen zijn onvoorspelbaar, dat kan eeuwen niet gebeuren of juist decennia achter elkaar wel. 
 
Twee volle manen in 1 kalendermaand lijkt me beter te passen bij het spreekwoord: Dat is -redelijk- zeldzaam, gemiddeld eens per 2 a 3 jaar.
 
Misschien is het ook wel zoiets als vrijdag de 13e, waarvan mensen denken dat het tamelijk zeldzaam is, maar feitelijk gemiddeld gewoon iedere 7 maanden gebeurd.